Betrokkenheid van anderstalige ouders bij het onderwijs van hun kind

Shana De Keyser
Persbericht

Ouderbetrokkenheid: de springplank naar gelijke onderwijskansen

Ouderbetrokkenheid: de springplank naar gelijke onderwijskansen

 

Onderwijs is een prachtige zaak, dat staat buiten kijf. Maar dat het onderwijs ook een complexe zaak die veel inspanning vergt van verschillende kampen, is even waar. Daarbij is ouderbetrokkenheid van groot belang; ouders moeten voldoende actieve belangstelling tonen voor het leertraject van hun kind om zijn of haar ontwikkeling te ondersteunen. Maar vooral de bijdragen van de school en de leerkracht worden vaker beklemtoond en onder de loep genomen. Die bijdragen lijken voornamelijk een grote impact te hebben op het anderstalige ouderpubliek. Kan een school de ouderbetrokkenheid van haar anderstalige ouders stimuleren? Enkele Antwerpse scholen en een bijzonder nieuwsgierige masterstudente namen de proef op de som.

 

 

Ouderbetrokkenheid is H O T

Dat leest u goed: ouderbetrokkenheid is een hot topic. Onder ouderbetrokkenheid verstaan we de actieve belangstelling die zowel ouders als scholen tonen betreffende de ontwikkeling en de schoolprestaties van het kind, en alle acties die ze binnen dat kader nemen om de morele, sociale en cognitieve ontwikkeling van het kind te optimaliseren. Een onmiskenbaar belangrijk fenomeen en een hele mond vol dus, en daarom is het ook lang niet gek dat er steeds meer aandacht komt voor kwalitatieve ouderbetrokkenheid. Gaande van beleidsmakers tot onderzoekers, onderwijsexperts, ouders en leerkrachten; het is een thema dat kan rekenen op veel meningen vanuit veel verschillende hoeken. Neem daarbij de steeds toenemende multiculturaliteit van de (school)populatie, en je komt tot een interessant vraagstuk. Want wat voor veel ouders immers als normaal wordt beschouwd, is voor anderstalige ouders echter een waar hindernissenparcours. Want hoe kijk je samen het huiswerk van je kind na als je de taal niet spreekt? Hoe vraag je naar hoe zijn of haar dag op school was, als je de woorden die je kind gebruikt niet kent? Hoe toon je engagement voor het kostbare leertraject van je kind, als je niet weet wat er in de klas gebeurt? Anno 2021 zijn er bijzonder veel ouders en kinderen in België met een migratieachtergrond. In Antwerpen heeft 50,1% van de populatie een migratiegeschiedenis, dat is dus meer dan de helft. Voor ouders die de Nederlandse taal niet machtig zijn, is ouderbetrokkenheid dus geen evident gegeven. Zich bewust zijnde van die steeds groeiende multiculturaliteit, startten vijf Antwerpse basisscholen een ouderbetrokkenheidstraject op om de betrokkenheid van hun anderstalige ouders te stimuleren. De hamvraag daar is natuurlijk: “Werkt zo’n traject?” En dat is exact de vraag waar deze masterproef het antwoord op wilde vinden.

 

Het ABC van het ouderbetrokkenheidstraject

Het ouderbetrokkenheidstraject gaat van start in het kleuteronderwijs en loopt door in de lagere school, en bestaat uit verschillende deelinitiatieven en projecten. Die initiatieven dienen om ouders thuis bezig te laten zijn met hun kind op een leer- en cultuurrijke manier. Een concreet voorbeeld is een

Bibliografie

Agentschap Integratie & Inburgering. (2014, 8 mei). Wat PISA ons leert over (on)gelijkheid in het

schoolsysteem. Geraadpleegd op https://www.agii.be/nieuws/wat-pisa-ons-leert-over-ongelijkheid-in-het-schoolsysteem?fbclid=IwAR2xiQHTBVo7UUUVYc0fKfhMdc7Xdm-SlprrRYHDBS2Sw_27GO29CYz4Nbc

 

Agfa. (2018). 28 mei 1868: 150 jaar Lieven Gevaert. Plus (34), 4-8   Geraadpleegd op

https://agfa.com/corporate/wp-content/uploads/sites/2/2018/06/PLUS_2018-34_www.pdf

 

Anderson, T. (2014). Road Tested / Three Ways to Engage Parents in High-Poverty Settings.

ASCD Education update, 56(9). Geraadpleegd op

http://www1.ascd.org/publications/newsletters/education_update/sept14/vol56/num09/Three_Ways_to_Engage_Parents_in_High-Poverty_Settings.aspx

 

Bakker, J. (2016) Onderwijs en ouderbetrokkenheid. Pedagogiek, 36(3), 199-210.

doi:10.5117/PED2016.3.BAKK

 

Bakker, J., Denessen, E., Dennissen, M. & Oolbekkink-Marchand, H. (2013) Leraren en

ouderbetrokkenheid: een reviewstudie naar de effectiviteit van ouderbetrokkenheid en de rol die leraren daarbij kunnen vervullen. Nijmegen: Radboud Universiteit Nijmegen. Geraadpleegd op https://nro.nl/sites/nro/files/migrate/PROO+Leraren+en+ouderbetrokkenheid+Joep+Bakker+ea.pdf

 

Beks, A. & de Natris, D. (2008). Positieve effecten van anderstalige ouders over de drempel. JSW,

92, 18-21. Geraadpleegd op https://repository.ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/68386/68386.pdf

Boeraeve, A. & Van Rijn, M. (2010). Werken aan ouderbetrokkenheid op school: 7 dimensies als

leidraad voor succesvolle aanpak. Welwijs, 21(2), 23-25. Geraadpleegd op https://onderwijscentrumbrussel.be/sites/www.onderwijscentrumbrussel.be/files/files/document/artikel%20Welwijs-jg.21-nr.2-ouderbetrokkenheid_Ann%20en%20Marieke.pdf

 

Boeraeve, A. (2012) Werk maken van ouderbetrokkenheid. Naar een duurzame aanpak op zeven

dimensies. Caleidoscoop 24(5), 32-38. Geraadpleegd op https://www.agii.be/sites/default/files/bestanden/documenten/document_ouderbetrokkenheid_caleidoscoop.pdf

 

Burny, E., Dewulf, L., Hemmerechts, K., & Goossens, M. (2015). PIEO onder de loep: longitudinaal

onderzoek naar het effect van onderwijsinnovatie op de leerresultaten, leerwinst en het welbevinden van leerlingen in sociaal-etnisch gesegregeerde basisscholen. Uitgever: U Gent. Geraadpleegd op https://data-onderwijs.vlaanderen.be/documenten/bestand.ashx?nr=6244

 

Carey, M. & Forsyth, A. (2009). Teaching Tip Sheet: Self-efficacy. Geraadpleegd op

https://apa.org/pi/aids/resources/education/self-efficacy

 

Cijvat, I., Van Tuijl, C. & Ruiterkamp Elsbeth. (2010). De schoolleiding en ouderbetrokkenheid. In

Basisschoolmanagement (pp. 18-23). Geraadpleegd op https://www.saxion.nl/binaries/content/assets/onderzoek/meer-onderzoek/gedrag-en-leerproblemen/2014-basisschoolmanagement.pdf

 

Cuevas, S. (2005). Why do Parents Become Involved? Research Findings and Implications:

Summary. Geraadpleegd op https://prod-edxapp.edxcdn.org/assets/courseware/v1/21416d4885f065d20a015ba8dd103b9a/asset-v1:HarvardX+GSE4x+3T2017+type@asset+block/WhydoParentsBecomeInvolved.pdf

 

De kloof een beetje dichten. (2020). Groepsreflectie Handleiding voor de begeleidende docent.

Geraadpleegd op

http://dekloofeenbeetjedichten.be/sites/dekloof.dev/files/140127%20Hand…

 

De Mets, J. (2013). Van eiland naar wij-land. Inspiratiegids voor een goede samenwerking tussen

ouders en secundaire scholen. Drukkerij Verbeke: Gent. Geraadpleegd op https://agii.be/sites/default/files/bestanden/documenten/document_ouderbetrokkenheid_vaneilandnaarwijland.pdf?fbclid=IwAR3uHArVla0Tq4SgacrrOQXUj9wTte8arjshNPn6A5zCK5jpPO8MtLdrcgw

 

De Wilde, B. (2017, 10 maart). Ouderbetrokkenheid is meer dan een oudercontact. Klasse.

Geraadpleegd op https://klasse.be/78264/ouderbetrokkenheid-is-meer-dan-oudercontact/

 

Dearing, E., McCartney, K., Weiss, H.B., Kreider, H. & Simpkins, S. (2004). The promotive effects

of family educational involvement for low-income children’s literacy. Journal of School Psychology, 42(6), 445-460. doi:10.1016/j.jsp.2004.07.002

 

Desforges, C. & Abouchaar, A. (2003). The impact of parental involvement, parental support and

family education on pupil achievements and adjustment: A literature review. London: Department for Education and Skills. Geraadpleegd op https://www.nationalnumeracy.org.uk/sites/default/files/documents/impact_of_parental_involvement/the_impact_of_parental_involvement.pdf

 

Diversiteit In Actie. (z.j.a). Bronnenkaart. 7 dimensies van ouderbetrokkenheid. Geraadpleegd op

10 juli 2021 op  https://diversiteitinactie.be/sites/default/files/bronnenkaart%207%20dimensies%20van%20ouderBH_1.pdf

 

Diversiteit In Actie. (z.j.b.) In partnerschap met ouders. Geraadpleegd op 14 juli 2021 op

https://diversiteitinactie.be/themas/kinderarmoede-ko/aan-de-slag-op-school/samen-met-ouders

 

Driessen, G. (2019). Parental involvement, parental participation, parent-school-community

partnerships. Encyclopedia. Geraadpleegd op https://encyclopedia.pub/279

 

Driessen, G., Smit, F. & Sleegers, P. (2005). Parental involvement and educational

achievement. British Educational Research Journal, 31(4), 509–532. Geraadpleegd op

 

Drijkoningen, J. (2012). Zij kwamen van verre en rondden de Kaap. Anderstalige ouders over taal

en ouderbetrokkenheid. Leuven: Centrum voor Taal en Onderwijs. Geraadpleegd op

https://docplayer.nl/17462913-Zij-kwamen-van-verre-en-rondden-de-kaap-anderstalige-ouders-over-taal-en-ouderbetrokkenheid.html

 

Encyclo.nl. (2021). Schoolopbouwwerk definitie. Geraadpleegd op 10 juli 2021 op

https://encyclo.nl/begrip/schoolopbouwwerk

 

Epstein, J.L. (1995). School/family/community partnerships: Caring for the children we share. Phi

Delta Kappan, 76, 701-712. doi:10.1177/003172171009200326
 

Epstein, J. (2002). School, family, and community partnerships: Preparing educators and improving

schools. Geraadpleegd op https://govinfo.gov/content/pkg/ERIC-ED467082/pdf/ERIC-ED467082.pdf

Epstein, J.L. (2010). School/Family/Community Partnerships: Caring for the Children We Share.

Phi Delta Kappan Magazine, 92(3), 81 - 96. doi:10.1177/003172171009200326

 

Dienst Beroepsopleiding. (z.j.). Ouderbetrokkenheid: Ouderparticipatie. Brussel: Samyn.

Departement Onderwijs en Vorming, Dienst Beroepsopleiding. Geraadpleegd op 17 juli 2021 op https://esfvlaanderen.be/sites/default/files/attachments/products/ouderbetrokkenheidvlaanderen.pdf

 

Garré, M. (2017), 10 maart). #DSDISCUSSIE. Hechten we te veel belang aan het oudercontact?

Geraadpleegd op https://standaard.be/cnt/dmf20170310_02772895

 

De Mets, J. (2005). Samen school maken. Allochtone ouders op school. (6-50) Uitgever: Koning

Boudewijn Stichting.

 

Deboutte, G. (2004). Doet iedereen mee? Participatie als hefboom voor GOK: Ouderbetrokkenheid

en -participatie vergroten? Ook in een secundaire school? Een oriënterend kader voor scholen. Geraadpleegd van http://docplayer.nl/19508358-Gie-deboutte-inleiding.html 

 

Ghysens, L. & van Braak, J. (2012). Beïnvloedende factoren van ouderbetrokkenheid: een

empirische studie in traditionele en methodescholen. Pedagogische Studiën, 89(4), 207-224. Geraadpleegd op https://onderwijsdatabank.s3.amazonaws.com/downloads/ouders.pdf

 

Godderis, M.-A. (2006). SchOUDERS om op te steunen: Een kwalitatief onderzoek naar de

belemmerende dan wel stimulerende factoren voor allochtone ouderparticipatie in het

Vlaamse onderwijs (masterthesis Universiteit Antwerpen). Geraadpleegd op https://medialibrary.uantwerpen.be/oldcontent/container1176/files/Wetenschapswinkel/Publicaties%202005-2006/Eindverhandeling_Marie-Anne%20Godderis_2005-2006(def).pdf

 

Godderis, M.-A. (2007a). Allochtone ouderparticipatie in het Vlaamse Onderwijs.

Geraadpleegd op https://www.yumpu.com/nl/document/read/18911607/pswpaper-2007-03-marie-anne-godderispdf-pswpaper-2007-03-

 

Godderis, M.-A. (2007b). Participatiepiramide brengt allochtone ouderparticipatie in kaart. School

en Samenleving, 16, 113-132. Geraadpleegd op https://docplayer.nl/18015694-Participatiepiramide-brengt-allochtone-ouderparticipatie.html

 

Griffioen, R. (2021, 5 januari). ‘Hoog- of laagopgeleid’: stop ermee! Onderwijs van morgen [online

forum] Geraadpleegd op https://onderwijsvanmorgen.nl/ovm/hoog-of-laagopgeleid-stop-ermee/

 

Hoover-­Dempsey, K., Walker, J., Sandler., Whetsel, D., Green, C., Wilkinson, A. & Closson, K.

(2005). Why do Parents Become Involved? Research Findings and Implications. The Elementary School Journal, 106(2),  105-­130. Geraadpleegd op https://www.jstor.org/stable/pdf/10.1086/499194.pdf?refreqid=excelsior%3A45a60c3b86d7f80d3cf647e063d22284

 

Hubo, B. (2008, 27 augustus). Onderwijscentrum Brussel van start. Geraadpleegd

op https://www.bruzz.be/samenleving/onderwijscentrum-brussel-van-start-2008-08-27

 

Katholiek Vlaams Onderwijs. (z.j.) Een rijke geschiedenis. Geraadpleegd op 4 juli 2021 op

https://kvo-scholen.be/geschiedenis

 

Kruispunt Migratie-Integratie. (2012). Naar een krachtige samenwerking tussen ouder en school.

Een werkkader. Geraadpleegd op

https://agii.be/sites/default/files/bestanden/documenten/document_werkkader_ouderbetrokkenheid.pdf

 

Kruispunt Migratie-Integratie. (2014). Ouders & School: sterke partners! Geraadpleegd op

https://onderwijsnetwerkantwerpen.be/sites/default/files/Flyer_7dimensies_DEF_20140211.pdf

 

Lefevere, F. (2019, 25 februari). In Antwerpen zijn er voor het eerst meer inwoners met

migratieachtergrond dan zonder. Geraadpleegd op https://vrt.be/vrtnws/nl/2019/02/25/in-antwerpen-zijn-er-voor-het-eerst-met-allochtonen-dan-autochto/

 

Lieven Gevaert. (2021, 26 januari). Geraadpleegd op 2 juli 2021 op

https://nl.wikipedia.org/wiki/Lieven_Gevaert

 

Lieven Gevaert Centre. (z.j.). Research [gegevens]. Geraadpleegd op 2 juli 2021 op

https://lievengevaertcentre.be/research

 

Loman, J. (2014). Woordenlijsten in de basischool: Een hulpmiddel bij goed

woordenschatonderwijs? Geraadpleegd op http://www.cteno.be/assets/downloads/cteno/nieuwsbrief/20/nieuwsbrief_20_woordenschatonderwijs.pdf

 

Mahieu, G. & Ghesquiere, S. (2016). Samenwerking in het belang van anderstalige nieuwkomers.

Geraadpleegd op https://agodi.be/sites/default/files/atoms/files/LOP_Studiedag_20160429_Praktijkverhaal_lokaal_bestuur_Verslag_werkwinkel_met_OCB.pdf 

 

Menheere, A. & Hooge, E. (2010). Ouderbetrokkenheid in het onderwijs. Een literatuurstudie naar

de betekenis van ouderbetrokkenheid voor de schoolse ontwikkeling van kinderen. Geraadpleegd op https://www.hva.nl/binaries/content/assets/subsites/kc-oo/publicaties/nr.-05-ouderbetrokkenheid-in-het-onderwijs-def.pdf

Mertens, C., Ysenbaert, J., Vanderlinde, R. & Van Avermaet, P. (2015). Evaluatie van de

engagementsverklaring: bevraging van relevante stakeholders. Tijdschrift voor     onderwijsrecht en onderwijsbeleid, 3, 15–27. Geraadpleegd op

https://biblio.ugent.be/publication/5889145/file/5889177.pdf

 

Migerode, F., Maes., B. & Buysse, A. (2011). Tevredenheid van adolescenten met een handicap

en hun ouders over de formele ondersteuning die ze krijgen. Geraadpleegd op https://steunpuntwvg.be/images/swvg-1-feiten-en-cijfers/30-tevredenheid-over-ondersteuning-handicap

 

Morreel, E., Van Avermaet, P. & Vanderlinde, R. (2012). Ouderbetrokkenheid in

ontwikkelingsperspectief. Eindrapport Vooronderzoek rond ouderbetrokkenheid in het Nederlandstalig Secundair Onderwijs in Brussel. Geraadpleegd op https://www.onderwijscentrumbrussel.be/sites/www.onderwijscentrumbrussel.be/files/files/document/Morreel%20Evelyne%2C%20Eindrapport%20vooronderzoek%20ouderbetrokkenheid%20in%20Brussels%20SO.pdf
 

Morreel, E., Nys, K. & Van Leeuwen, K. (2016). Ouders en jeugdwerk. Ervaringen en

verwachtingen van ouders over deelname en betrokkenheid bij jeugdwerk. Onderzoek in

opdracht van de Vlaamse overheid, afdeling Jeugd, Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media. Geraadpleegd op

https://kcgezinswetenschappen.be/sites/default/files/publicaties/rapport_ouders-jeugdwerk.pdf

 

Murray K.W., Finigan-Carr, N., Jones, V., Copeland-Linder, N., Haynie, D.L. & Cheng, T.L. (2014)

Barriers and Facilitators to School-Based Parent Involvement for Parents of Urban Public

Middle School Students. SAGE Open, 4(4), 1-12. doi:10.1177/2158244014558030

 

Odisee. (z.j.). Praktijkgericht onderzoek. Evelyn Morreel. Geraadpleegd op 12 juni

2021 https://praktijkgerichtonderzoek.odisee.be/?q=medewerkers/evelyn-morreel

 

Onderwijscentrum Brussel. (2013). Ouderbetrokkenheid in Brussel. Geraadpleegd op

            Visie ouderbetrokkenheid Brussel (onderwijscentrumbrussel.be)

 

Onderwijscentrum Brussel. (2021a, 23 februari). Onderwijscentrum Brussel gaat aan de slag met

voorstellen van leerkrachten. Geraadpleegd op https://onderwijscentrumbrussel.be/diensten/studiedienst/nieuws/onderwijscentrum-brussel-gaat-aan-de-slag-met-voorstellen-van

 

Onderwijscentrum Brussel. (2021b, 15 juli). Talentboost Zomer: Taalbad voor anderstalige

nieuwkomers. Geraadpleegd op https://www.onderwijscentrumbrussel.be/diensten/studiedienst/nieuws/talentboost-zomer-taalbad-voor-anderstalige-nieuwkomers-0

 

Oudercontact: “Beter cultuur van betrokkenheid creëren dan verplichten”. (2017, 10 maart).

Geraadpleegd op Oudercontact: “Beter cultuur van betrokkenheid creëren dan v... (Brussel) - Het Belang van Limburg (hbvl.be)
 

PO-Raad (z.j.) Ouderbetrokkenheid. Geraadpleegd op 9 juli 2021 op

https://poraad.nl/ledenondersteuning/toolboxen/school-kindomgeving/ouderbetrokkenheid

 

Roos, B. (2019). Jaouad is wat men noemt ‘laagopgeleid’. Samenleving & Politiek, 26(5), 29-34.

Geraadpleegd op Jaouad is wat men noemt ‘laagopgeleid’ (sampol.be)
 

Samaey, S. & Vettenburg, N. (2007). Ontwikkeling van een instrument “betrokkenheid van ouders

bij het onderwijs”: eindrapport & bijlage. Gent: Universiteit Gent, faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen, vakgroep sociale agogiek. Geraadpleegd op http://hdl.handle.net/1854/LU-5914195

 

Segers, R. (2016, 9 februari). Model van Joyce Epstein [blog]. Geraadpleegd op

http://robsegers.blogspot.com/2016/02/model-van-joyce-epstein.html

 

Senema, S. (2020). De kwaliteit van ouderbetrokkenheid op de Maranathaschool: Een onderzoek

naar het gedrag van leraren en de waardering van ouders (masterthesis Penta Nova Zwolle). Geraadpleegd op https://peterdevries.nu/wp-content/uploads/2020/09/Sennema_180150_MEL-4-MAT-Sieds-Elze-Sennema.pdf

 

Smit, F. & Driessen, G. (2002). Allochtone ouders en de pedagogische functie van de basisschool.

Nijmegen: ITS. Geraadpleegd op http://its.ruhosting.nl/publicaties/pdf/r1306.pdf

 

Smit, F., Driessen, G., Sluiter, R. & Brus, M. (2007). Ouders, scholen en diversiteit.

Ouderbetrokkenheid en –participatie op scholen met veel en weinig achterstandsleerlingen. Nijmegen: ITS-Radboud Universiteit Nijmegen. Geraadpleegd op https://.nro.nl/sites/nro/files/migrate/Ouders-scholen-en-diversiteit.pdf

 

Smit, F., Sluiter, R. & Driessen, G. (2006). Literatuurstudie ouderbetrokkenheid in internationaal

perspectief. ITS: Radboud Universiteit Nijmegen. Opgevraagd van  https://www.researchgate.net/profile/Geert-Driessen-2/publication/235963522_Literatuurstudie_ouderbetrokkenheid_in_internationaal_perspectief/links/0deec514d9464523ef000000/Literatuurstudie-ouderbetrokkenheid-in-internationaal-perspectief.pdf

 

Soenen, R. (1999). Over Galliërs en managers. Bouwstenen voor intercultureel leren. Universiteit

Gent: Steunpunt Intercultureel Onderwijs.         
 

Suijs, S. (2001). Kampliedje met mengpaneel. Jeugdwerk en de multiculturele samenleving.

Geraadpleegd op https://lirias.kuleuven.be/retrieve/5047

 

Trends Top. (z.j.). Lieven Gevaert Fonds. Geraadpleegd op 4 juli 2021 op

https://trendstop.knack.be/nl/detail/409700284/lieven-gevaert-fonds.aspx

 

Van den Branden, K. & Verhelst, M. (2011). Naar een volwaardig talenbeleid. Omgaan met

meertaligheid in het onderwijs. Tijdschrift Van De Vereniging Voor Onderwijs in Het

Nederlands, 40(4), 3-27. Geraadpleegd op https://arts.kuleuven.be/cto/thema-taalbeleid/vandenbranden-verhelst-2009-volwaardig-talenbeleid.pdf

 

Verhoeven, J.C., Devos, G., Stassen, K. & Warmoes, V. (2003a) Ouders over scholen.

Antwerpen/Apeldoorn: Garant. Geraadpleegd op https://www.researchgate.net/profile/Jef-Verhoeven/publication/261725312_Ouders_over_scholen_Parents_about_schools/links/55f7d40b08ae07629dcc3873/Ouders-over-scholen-Parents-about-schools.pdf

 

Verhoeven, J.C., Devos, G., Stassen, K. & Warmoes, V. (2003b)  Verwachtingen en

participatiebehoeften van ouders. In Vlaamse Overheid – Onderwijs en Vorming (red.), Vlaamse onderwijsindicatoren in internationaal perspectief (pp. 48-53). doi:10.13140/2.1.1993.1842.

 

Vettenburg, N. (2012). Maatschappelijk engagement: een besef van kwetsbaarheid.

Geraadpleegd op https://researchgate.net/profile/Maria-Bie-2/publication/294583242_Maatschappelijk_engagement_een_besef_van_kwetsbaarheid_Liber_Amicorum_Nicole_Vettenburg/links/56efc38d08aea252a07db165/Maatschappelijk-engagement-een-besef-van-kwetsbaarheid-Liber-Amicorum-Nicole-Vettenburg.pdf

 

Warmoes, V., Stassen, K., Devos, G. & Verhoeven, J. (2004). Ouders over scholen: verwachtingen

en participatiebehoeften. TORB, 5(1), 74-86. Geraadpleegd op https://researchgate.net/publication/259186905_Ouders_over_scholen_verwachtingen_en_participatiebehoeften_Parents_about_schools_expectations_and_wishes_for_participation

 

Vervaecke, P. (2013, 11 december). Onderwijs in Brussel is… investeren in THUISbetrokkenheid

! [sic] [blog]. Geraadpleegd op Onderwijs in Brussel is… investeren in THUISbetrokkenheid

 

Vervaecke, P. (2019, 26 november). Onderwijs in Brussel is… urban education, partnerschap met

ouders (4) [blog]. Geraadpleegd op https://pietvervaecke.blog/2019/11/26/onderwijs-in-brussel-is-urban-education-partnerschap-met-ouders-4/ 

 

Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming. (2009, 27 april). Engagementsverklaring in het

basisonderwijs. Geraadpleegd op omzendbrief BaO/2009/02 van 27/04/2009 (vlaanderen.be)

 

Onderwijsinspectie. (2019). Kwaliteitsvolle kleuterparticipatie: Een

onderzoek en een bron van inspiratie. Brussel. Geraadpleegd op  https://onderwijsinspectie.be/sites/default/files/atoms/files/Kwaliteitsvolle%20kleuterparticipatie%20%282019%29%20-%20LR.pdf

 

Vries, P. de (2017). Ouderbetrokkenheid 3.0 ©. Een manier van kijken én vier basisvormen om

effectief samen te werken met ouders. Amersfoort: Onderwijsontwikkeling en advies. Geraadpleegd op https://nijegaast.nl/itfinster/wp-content/uploads/Ouderbetrokkenheid3.0_ebook-2017.pdf

 

Vries, P. de (z.j.). Maak het ouders niet naar de zin! Ouderbetrokkenheid 3.0. Ouderbetrokkenheid

is meer dan ouders informeren.

Williams, T.T. & Sánchez, B. (2013). Identifying and Decreasing Barriers to Parent Involvement

For Inner-City Parents. Youth & Society, 45(1), 54-74. doi:10.1177/0044118X11409066