'Over de vloer': een historische podcastreeks voor kinderen
Vernieuwende podcast combineert geschiedenis en journalistiek met een vleugje Chiro
Hoe kan je kinderen warm maken voor geschiedenis? Het is een vraag waar veel leerkrachten, historici en mediamakers mee worstelen. Met de podcast Over de vloer wil historica en journaliste Sien Demuynck (23) hieraan tegemoet komen. In twee afleveringen van elk een tiental minuten laat ze kinderen op een plezante manier kennismaken met het verleden. Want het verleden is geen ver-van-ons-bedshow, maar heeft een directe invloed op wie wij vandaag zijn.
Over de vloer is een podcast voor kinderen van 9 tot 12 jaar. Maar ook ouders en grootouders zullen zeker enkele leuke weetjes oppikken. Weet jij wie de eerste stenen wegen in België aanlegde? Of waar de namen van onze weekdagen vandaan komen? Uit onderzoek blijkt dat leerlingen geschiedenislessen moeilijk, saai of irrelevant vinden. Maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn.
Per aflevering gaat de reeks dieper in op een volk of groepering die mee de Belgische cultuur gevormd heeft. Het land België bestaat bijna 200 jaar, maar de grond onder onze voeten is er al veel langer. De podcast toont welke volkeren die grond bewoond hebben en van welke invloedsferen ze deel uitmaakte.
Ivoren toren
Voor haar eindwerk Journalistiek vertrok Sien Demuynck vanuit haar eerdere scholing tot historica. ‘Na mijn masteropleiding Geschiedenis merkte ik hoe hoog de academische ivoren toren nog steeds is. Ik ontving voor mijn thesis een – in het vak – erg belangrijke prijs, maar niemand van mijn vrienden of kennissen begreep écht waarover mijn onderzoek ging.’ Om daar iets aan te doen, besloot Demuynck een journalistiek relevant eindwerk te maken met geschiedenis als onderwerp.
Focuspunten
Het resultaat werd een podcastreeks die inspeelt op de lesinhoud van het lager onderwijs. Demuynck ging in gesprek met leerlingen en leerkrachten om te horen wat de noden zijn. ‘Toevallig verscheen in november 2020 het resultaat van een onderzoek naar het vak Mens en Maatschappij, waartoe geschiedenis in het lager onderwijs behoort’, vertelt de Kortrijkse. ‘Ik contacteerde professor Karel Van Nieuwenhuyse, die meewerkte aan de peiling en ook betrokken is bij het opstellen van de nieuwe eindtermen Mens en Maatschappij. Hij wist me exact te vertellen waar de focuspunten zouden moeten liggen.’
De eerste aflevering van Over de vloer vertelt het verhaal van de Romeinen in België, in de tweede aflevering komen de Vikingen aan bod. Zo schept de jonge journaliste per aflevering meteen een duidelijk historisch referentiekader, een van de grootste uitdagingen voor leerkrachten. Daarnaast geeft Demuynck geregeld aan waar ze haar informatie vandaan haalt en hoe we die moeten interpreteren. Daarmee komt ze tegemoet aan de problematische omgang met bronnen die uit het peilingsonderzoek naar boven kwam. Tot slot legt ze ook geregeld de link met het heden zodat leerlingen gaan nadenken over het gebruik van het verleden.
Uitsmijter
Saai is de podcastreeks van Demuynck allesbehalve. Hoorspelen zorgen voor de nodige afwisseling en een arsenaal aan geluidjes geeft de podcast een speels gevoel. ‘Ik stond erop om vooral iets leuks te creëren. Geschiedenis kan zo boeiend, verrassend en verwonderlijk zijn, maar wordt al te vaak op een droge manier uit het handboek gebracht’, vertelt ze. Voor het auditieve luik werd de jonge historica bijgestaan door promotoren Nelles De Caluwe (StuBru) en Babette Moonen (Radio 1). Dankzij de gesprekken met experts heeft de podcast ook een educatieve waarde. Voor leerkrachten vormen de afleveringen een perfecte opener of uitsmijter van de lessen geschiedenis.
Voorlopig telt de podcastreeks twee afleveringen, maar het verleden bevat uiteraard nog veel meer boeiende thema’s. ‘Stiekem heb ik al nieuwe onderwerpen in mijn hoofd’, lacht Demuynck, ‘over de historische periodes die ik nog niet behandeld heb.’ In de komst van de nieuwe eindtermen ziet de ambitieuze journaliste kansen om met uitgeverijen samen te werken. ‘Ik zou het fantastisch vinden om in de toekomst afleveringen te maken die perfect aansluiten bij of interageren met de nieuwe leerboeken’, droomt Demuynck luidop. ‘Maar vandaag ben ik al heel trots wanneer mijn vriendinnen-leerkrachten Over de vloer gebruiken in hun klas’, besluit ze.
De podcastreeks Over de vloer is gratis te beluisteren via SoundCloud: https://soundcloud.com/sien-demuynck/sets/over-de-vloer.
Primaire bronnen
Bekaert, G., online interview, 10 december 2020.
BLEYS, R. en HEYVAERT, B., ‘Het mysterie van tonman: wie is de man die 1000 jaar geleden begraven werd in een ton onder de markt van Oudenaarde en hoe kwam hij aan zijn eind?’, Het Nieuwsblad, 13 juni 2020.
CAESAR. Oorlog in Gallië, Vincent Hunink (vert.), Amsterdam, 2018.
DE GRAEVE, A., online interview, 17 mei 2021.
DENDOOVEN, L., online correspondentie, 18 oktober 2020.
DENDOOVEN, L. en WYLIN, L., interview, 16 april 2021.
DEPAUW, M., interview, 10 mei 2021.
Histo.mundo. 4e leerjaar. Focusthema 1, werkkatern 1., Brugge, s.d.
PERGENS, P., ‘Maand lang opgravingen, maar geen aanwijzing dat er iets te vinden is’, Het Nieuwsblad, 16 mei 2018.
VAN NIEUWENHUYSE, K., online interview, 11 december 2020.
Naslagwerken
ACHTERGAELE, A., Opstellen over nationale geschiedenis in lagere scholen in Vlaanderen, onuitgegeven masterproef, Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen (KU Leuven), Leuven, 2016.
COULON, G., Bij de Gallo-Romeinen. Toen leefden kinderen zo, Leuven en Leidschendam, 2005.
DE CLERCQ, W. en VAN DIERENDONCK, R., ‘Extrema Galliarum. Zeeland en noordwest-Vlaanderen in het imperium Romanum’, Zeeuws Tijdschrijft, 58 (2008), 5-34.
DHAEZE, W., ‘In het land van de Menapiërs’, Zeeuws Tijdschrift, 58 (2008), 35-44.
DE LAET, S., ‘Oudenburg’, The Princeton encyclopedia of classical sites, Princeton en New Jersey, 1976, 661-662.
DEMUYNCK, S., De Menapii in Gallia Belgica. Onderzoek naar de grenzen van het Menapisch gebied in de keizertijd, onuitgegeven masterproef, Faculteit Letteren (KU Leuven), Leuven, 2020.
FISSER, P., Natuurlijk nieuwsgierig – Kinderen als onderzoekende ontwerpers, Lectorale rede bij de intrede als lector aan Hogeschool Edith Stein/Onderwijscentrum Twente en Expertis, 2 september 2009.
‘Groeilijn rakwi’, Chirojeugd Vlaanderen, 2018.
‘Groeilijn speelclub’, Chirojeugd Vlaanderen, 2018.
KU Leuven en VUB, Peiling wereldoriëntatie (tijd, ruimte, maatschappij en brongebruik) in het basisonderwijs, Brussel, 2011.
MARTELL, H. M., De Kelten, Amsterdam, 1995.
Peiling wereldoriëntatie (tijd, ruimte, maatschappij en brongebruik) in het basisonderwijs, Brussel, 2011.
Peiling mens en maatschappij. Domeinen maatschappij, tijd, ruimte en brongebruik in het basisonderwijs, Leuven, 2019.
STEELE, P., Het oude Rome, Mechelen en Noordwijk, 2009.
VAN BOXTEL, C. en VAN DRIE, J., ‘Het vermogen tot historisch redeneren: onderliggende kennis, vaardigheden en inzichten’, Hermes, 12 (43), p. 45-54.
VAN DOORSELAER, A. en DE COCK, S., 1974-2004 = 30 jaar archeologie in West-Vlaanderen, 30 jaar V.O.B.O.W., s.l., 2004.
VAN DRIE, J. en VAN BOXTEL, C., ‘Historical reasoning: towards a framework for analysing students’ reasoning about the past’, Educational Psychology Review, 20 (2), p. 87-100.
VERBERCKMOES, J., Ontmoetingen in het Westen, een wereldgeschiedenis, Leuven, 2019.
VERMEERSCH, L. e.a., Cultuur over cultuur. Cultuurreflectie in de ontwikkelingsdoelen en eindtermen van het Vlaamse basis- en secundair onderwijs: een analyse op basis van de cultuurtheorie ‘Cultuur in de Spiegel’, Onderzoek in opdracht van CANON Cultuurcel, Leuven en Brussel, 2014, p. 83.
Wetenschappers en kinderen: verwondering, nieuwsgierigheid en onderzoek doen, De Praktijk i.o.v. KNAW, 2014.
Digitale informatie
Alle websites zijn voor het laatst geraadpleegd op 3 juni 2021.
‘Aflevering 7. Kreta: de bakermat van onze beschaving’, Dwars door de Middellandse Zee, uitgezonden op Eén op 17 mei 2021.
'Ave, Caesar! Juf Julie en de Romeinen', Zomerschool Vlaanderen, s.d. (https://www.zomerschool.vlaanderen/lessen/ave-caesar-juf-julie-en-derom…).
‘Basisonderwijs’, Onderwijsdoelen.be, s.d. (https://onderwijsdoelen.be/resultaten?intro=basisonderwijs&filters=onde…).
‘Belgium’, Trismegistos, 2020 (www.trismegistos.org).
Canonvannederland.nl, 2020.
De Bourgondiërs, een podcast van Klara.
De Pretshow, een programma van Ketnet.
'DIY: Pinatas knutselen met Camille en JR', Zomerschool Vlaanderen, s.d. (https://www.zomerschool.vlaanderen/lessen/diy-pinatas-knutselen-metcami…).
Geheugenissen, een podcast van de vakgroep Geschiedenis aan de UGent.
Heerlijke hoorspelen, een podcast van Het Geluidshuis.
Museum Jeugd Universiteit Vlogt, een vlog van Museum Jeugd Universiteit.
Onderwijskiezer.be, 2021.
‘Schooltv: De Vikingen – Avonturiers uit het noorden’, Schooltv, 2011 (https://schooltv.nl/video/de-vikingen-avonturiers-uit-het-noorden/#q=de…).
‘Schooltv: De Vikingen komen’, Schooltv, 2013 (https://schooltv.nl/video/vroeger-zo-de-vikingen-komen/#q=de%20vikingen…).
‘Schooltv: Wie waren de Vikingen?’, Schooltv, 2020 (https://schooltv.nl/video/wie-waren-de-vikingen-stoere-blikken-dikke-ba…).
VAN DER VELDE, H., Spraakwater: mysterieus graf uit Romeins Tongeren geeft geheimen prijs, een online lezing vanuit Tongeren, 8.4.2021.
‘Wat hoort volgens u thuis in de Vlaamse canon’, vrtnws.be, 13 augustus 2019 (https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/08/13/wat-hoort-volgens-u-thuis-in-de…).
'Webinar peiling mens en maatschappij BaO vrijdag 27 november 2020', Steunpunt toetsontwikkeling en peilingen, 2020 (https://peilingsonderzoek.be/webinar-peiling-mens-en-maatschappijbasiso…).
Wetenschapje, een podcast van Het Geluidshuis.