De e-sigaret, een mogelijk hulpmiddel in rookstopbegeleiding?

Roken, een wereldwijd probleem waarvan al decennialang geweten is dat het schadelijk is voor onze gezondheid. Toch rookt vandaag de dag nog steeds 25% van de Belgische bevolking. Hoewel de meerderheid (71%) van deze rokers de intentie heeft om te stoppen met roken, slaagt slechts een minderheid (3-5%) er in om puur op wilskracht na een jaar nog gestopt te zijn. Om dit laag slaagpercentage op te krikken bestaan er al langere tijd farmacologische hulpmiddelen. Nicotinevervangers (Nicotine Replacement Therapy, NRT) -denk aan de pleisters, kauwgoms, mondsprays…- en rookstopmedicatie zijn hiervan de bekendste en meest gebruikte producten. Toch hervalt 70% tot 90% van de gebruikers nog binnen het jaar. Geen slaagpercentages om over naar huis te schrijven. Betekent dit dan dat het merendeel van de rokers gedoemd is om heel hun leven te blijven roken, aangezien er niet meer alternatieven voor handen zijn?

Op zoek naar een effectief rookstop alternatief

De titel van dit artikel verraadt eigenlijk al het antwoord op deze vraag: nee, zeker niet. Zo is er sinds kort een middel op de markt dat hier mogelijks aan tegemoet zou kunnen komen, namelijk de elektronische sigaret of kortweg de e-sigaret. Een middel dat de afgelopen jaren regelmatig, al dan niet controversieel, in de media verschenen is. “E-sigaret wordt steeds populairder”, “De e-sigaret is ongezonder dan je denkt”, “Jongeman verliest aantal tanden door ontplofte e-sigaret” en “E-sigaret kan tabak uit de wereld helpen” zijn maar enkele van de vele krantenkoppen die na een paar minuten opzoekwerk al op verschillende nieuwssites te vinden zijn.

Een e-sigaret bestaat uit 3 essentiële onderdelen: een batterij, een vulling met vloeistof en een verdamper. Bij activatie zorgt de batterij ervoor dat de verdamper de vloeistof omzet in damp die via het mondstuk van de e-sigaret geïnhaleerd wordt. Het inhaleren van deze damp wordt ook wel “dampen” of “vapen” genoemd, om duidelijk het verschil aan te geven met het “roken” van een tabakssigaret. Doordat er geen tabak wordt verbrand, komen bij een e-sigaret de gekende schadelijke verbrandingsproducten van een tabakssigaret, zoals teer, niet vrij. Het nicotinegehalte in de vloeistoffen kan variëren van 0 tot 36 mg/ml. Hierdoor kan de dosis nicotine in een e-sigaret, net zoals bij nicotinevervangers, afgestemd worden op het tabaksgebruik van de roker en zou je ze kunnen beschouwen als een alternatief om ontwenningsverschijnselen te verminderen. Daarenboven zou de e-sigaret het verlangen naar een tabakssigaret –de ‘craving’- kunnen verminderen door de handeling van het dampen van de e-sigaret.

Ondanks de controverse in de media werpt voorgaand wetenschappelijk onderzoek toch al een positief licht op de e-sigaret als alternatief hulpmiddel bij rookstop. Vanuit het tabaksontmoedigingsbeleid heeft minister van Volksgezondheid Maggie De Block in het voorjaar van 2016 de e-sigaret dan ook in België gelegaliseerd. Vandaar dat het interessant leek om de effectiviteit van de e-sigaret als rookstop hulpmiddel verder te onderzoeken, meer specifiek in de context van professionele rookstopbegeleiding. Ondermeer omdat in deze context nog weinig tot geen onderzoek naar de e-sigaret als hulpmiddel is gedaan. Hiervoor werd samengewerkt met drie tabakologen. Dit zijn professionele gezondheidswerkers die een aanvullende opleiding ‘Tabakologie en Rookstopbegeleiding’ hebben gevolgd en die rokers dus begeleiden bij hun rookstoppoging.

Procedure

Bij aanmelding, na 1 maand rookstop en na 3 maanden rookstop vulden de deelnemers een vragenlijst in en werd van hen een CO-ademtest afgenomen, waarmee kon worden achterhaald of iemand nog had gerookt in de afgelopen 24 uur. Met behulp van deze instrumenten werd de effectiviteit van de e-sigaret, al dan niet in combinatie met nicotinevervangers, vergeleken met de effectiviteit van nicotinevervangers en rookstopmedicatie en met de effectiviteit van begeleiding zonder hulpmiddelen. De effectiviteit werd specifiek nagegaan door te kijken naar het verloop van de slaagpercentages bij rookstop over de drie meetmomenten heen. Daarnaast werd ook onderzocht in welke mate de e-sigaret in vergelijking met de andere condities een invloed had op de ‘craving’ voor tabakssigaretten en de ervaren ontwenningsverschijnselen.

Hoe effectief?

Bij afronding hadden 69 (ex-)rokers deelgenomen aan het onderzoek, waarvan 53 deelnemers werden opgenomen in de eigenlijke analyses. Na één maand rookstop (FU1) bleek nog 75% van de deelnemers gestopt te zijn met roken, waarvan 75% met de e-sigaret en 67% met een combinatie van de e-sigaret en nicotinevervangers. Slaagpercentages verschilden hierbij niet significant van de andere condities.

Na drie maanden rookstop (FU2) bleek nog 51% van de deelnemers gestopt te zijn met roken, waarvan opnieuw 75% met de e-sigaret en 67% met een combinatie van de e-sigaret en nicotinevervangers. Hierbij hadden deelnemers die een e-sigaret gebruikten meer kans om gestopt te zijn dan deelnemers die geen e-sigaret gebruikten, en dit voornamelijk in vergelijking met nicotinevervangers. De mate van ‘craving’ en de ontwenningsverschijnselen verschilden na rookstop niet significant tussen deelnemers die gebruik maakten van een e-sigaret en deelnemers in de andere condities.

Conclusie

Wat kunnen we nu uit dit onderzoek besluiten? Ondanks de kleine steekproef bieden deze resultaten een eerste belangrijke indicatie dat de e-sigaret ook in de context van rookstopbegeleiding een effectief hulpmiddel zou kunnen zijn. Hierbij blijkt deze minstens even effectief als traditionele hulpmiddelen als rookstopmedicatie en nicotinevervangers. De effectiviteit van begeleiding met een e-sigaret verschilde tegen verwachtingen in niet van begeleiding zonder hulpmiddel. Dit zou verklaard kunnen worden door de tendens dat deelnemers zonder hulpmiddel minder zware rokers waren dan deelnemers met een e-sigaret en bijgevolg minder moeite hadden om gestopt te blijven.

De e-sigaret, een intrigerend product van de 21ste eeuw dat rokers zou kunnen helpen bij rookstop. Dat het volledig “tabak de wereld uit zal helpen” zoals het eerder vernoemde krantenartikel beweert, is misschien wat extreem gesteld. Maar volgens dit onderzoek komen we met de e-sigaret toch alweer een stapje dichter bij een rookvrije wereld.