Wanneer de doden de levenden helpen

Als er een familielid overlijdt in het ziekenhuis, gaan we er gemakshalve vanuit dat de diagnose van de dokter correct is. Toch is dat niet altijd het geval. Meer klinische autopsies zorgen voor medische vooruitgang en betere beslissingen, maar Sarah Ahannach (KU Leuven*) maakt zich zorgen. “Het aantal correcte diagnoses van doodsoorzaak stagneert, terwijl het aantal autopsies blijft dalen.”

Bij het woord autopsie denken veel mensen meteen aan forensische autopsie en al zeker als ze vaak naar misdaadseries kijken: een forensisch patholoog gaat op zoek naar bewijzen bij een verdacht overlijden of ongewoon sterfgeval. Maar er bestaat ook zoiets als een klinische autopsie. Aan welke ziekten overleed een patiënt? Iets minder vaak op tv, maar bijzonder relevant voor de wetenschap, de politiek én de nabestaanden.

Oud-studente biomedische wetenschappen en onderzoekster Sarah Ahannach analyseerde voor haar masterproef alle klinische autopsieaanvragen van 2015 tot en met 2017 in het UZ Leuven. Ze vergeleek de diagnose op het aanvraagformulier van de arts met de uiteindelijke conclusie van het autopsieverslag.

In de jaren 90 van de vorige eeuw onderzocht men wereldwijd nog een derde van alle overlijdens, vandaag is dat nog amper 2%

In maar liefst één op de vijf gevallen werd na de autopsie de klinische diagnose weerlegd en werd een nieuwe of bijkomende doodsoorzaak gevonden. Op zich niets abnormaal of onverwacht. “Het percentage evolueert amper, zelfs als we honderd jaar terug in de tijd gaan. Opmerkelijk, want met alle medische vooruitgang en nieuwe technieken, zoals geavanceerde scans, kan men nu sneller en beter diagnoses stellen. Men zou dus eigenlijk geen verrassingen meer verwachten.”

Toch ging het aantal klinische autopsieaanvragen de laatste decennia dramatisch achteruit. En niet alleen bij ons in België: in de jaren 90 van de vorige eeuw onderzocht men nog een derde van alle overlijdens wereldwijd, vandaag is dat nog amper 2%. Laat dat nu net een gevolg zijn van dat blind vertrouwen in de medische en technologische vooruitgang: artsen stellen minder vaak vragen bij de gestelde diagnose. Maar ook religieuze keuzes, een grotere gevoeligheid voor zelfbeschikking en lage financiële compensaties liggen aan de basis.

Vooruitgang

Een klinische autopsie gebeurt om verschillende redenen. Voor de nabestaanden, om zonder vragen afscheid te nemen. Voor hen kan de correcte diagnose van een erfelijke ziekte trouwens levens redden.

Politici en andere beleidsmakers baseren zich dan weer voor hun beslissingen op gezondheidsstatistieken. Als er heel veel mensen overlijden aan hartfalen, bijvoorbeeld, is het belangrijk om maatregelen te nemen. Maar eerst moeten die cijfers uiteraard kloppen.

Als laatste is de klinische autopsie van groot belang voor de medische vooruitgang. Was de diagnose juist? Werkt een therapie? Hebben we iets gemist? Zo kunnen toekomstige overlijdens vermeden worden. Of zoals Sarah Ahannach het zegt: “Meer klinische autopsies zijn een goede basis voor een betere kwaliteitszorg in de ziekenhuizen. De doden kunnen de levenden helpen.”

Promotoren: Prof. dr. Elisabeth Dequeker, Prof. dr. Eric Verbeken, dr. Wim Develter

*Sarah Ahannach deed haar masterproef bij KU Leuven. Momenteel is ze PhD-studente bij Universiteit Antwerpen

Lees de scriptie

Sarah Ahannach nam deel aan de Vlaamse Scriptieprijs 2018. Studeer je dit jaar af en verdient jouw bachelor- of masterproef meer aandacht? Doe mee aan de Vlaamse Scriptieprijs 2019 en maak kans op prijzen tot 2.500 euro!

Dit artikel stond zowel in Metro als in de Vlaamse Scriptiekrant