Als de nood het hoogst is, is de redding nabij

Lucas

Derycke

Als de nood het hoogst is, is de ruimte nabij

Er is te weinig plaats, beschikbare energiebronnen zijn gelimiteerd en de hoeveelheid drinkbaar water slinkt met de dag. Het ziet er niet goed uit voor ons. Met de nadruk op ons. Want het is niet de planeet die gered moet worden, het zijn wij.

Over Moeder Aarde hoeven we ons hoegenaamd geen zorgen te maken, zij redt het wel. Moeder Aarde is niet moe, neen, ze is ons moe. Reden genoeg, zeggen ruimteoptimisten, om de aarde achter ons te laten en de ruimte in te trekken. De tijd is aangebroken, menen ze, om de zwaartekracht achter ons te laten en de ruimte in te trekken. “Dat wordt op termijn hoe dan ook een vereiste”, zegt televisiewetenschapper Lieven Scheire. “Een vertrek uit ons zonnestelsel is de enige overlevingskans voor de mens. Een aard gebonden toekomst is te beperkend en binnen afzienbare tijd onleefbaar.”

De drang om de plaats te verlaten waar we ons bevinden, lijkt deel uit te maken van ons mens-zijn. We willen ergens naartoe omdat het er is en het zou een soort onvoltooide reis zijn mochten we het niet proberen. Dat verlangen naar ontsnappen vinden we ook terug in de Griekse mythologie. Icarus, die met zijn vader opgesloten zat in een labyrint en vleugels maakte om te ontsnappen. Jules Verne, Colombus, … Het is altijd inherent geweest aan de mens om grenzen te verleggen en verder te gaan.

De Nederlandse filosoof Jan-Hendrik Bakker ziet in de vlucht naar boven ook een verlangen naar onsterfelijkheid. “Opheffing van de zwaartekracht betekent de ultieme vrijheid, omdat ze de gebondenheid aan de grond, en daarmee aan de geschiedenis en de afhankelijkheid van de aarde, belooft te overstijgen. Uiteindelijk symboliseert ze het verlangen naar onsterfelijkheid. In de ruimtevaart en de speculaties over een toekomstige kolonisatie van andere planeten vinden we de meest concrete belichaming van die droom terug.”

Een droom is het volgens ruimteoptimisten echter al lang niet meer. Wat eeuwenlang een droom van schrijvers, dichters en toekomstdenkers was, wordt met de dag realistischer. Er wordt serieus nagedacht over asteroïde mijnbouw en men droomt ervan een nieuwe aarde te creëren door out of space planten te gaan kweken en de atmosfeer geschikt te maken voor mensen. Vaak worden dergelijke ideeën onder de G van Gelul gecatalogiseerd. Er wordt aan voorbijgegaan dat we leven in een tijd van sciencefiction.

De NASA windt er alvast geen doekjes om: ruimtekolonisatie is mogelijk. Dat het een moeilijke en dure onderneming is, staat buiten kijf. Maar mogelijk is het zonder twijfel.

“Dat er ergens in het heelal een planeet is die bijna identiek is aan onze aarde, lijkt mij aannemelijk”, zegt astronome Leen Decin. “Maar die planeet ook daadwerkelijk vinden, dat is een ander paar mouwen. Dat is echt nog veel erger dan zoeken naar een speld in een hooiberg.” Afstanden zijn astronomisch en in een mensenleven onoverbrugbaar. Om interstellaire missies uit te voeren, moeten we beschikken over raketten die vele malen krachtiger zijn als wat vandaag voorhanden is.

Om dezelfde reden is ook het vinden van een tweede aarde uitgesloten. “Dat er ergens in dit universum een tweede aarde is, is statistisch heel waarschijnlijk”, zegt televisiewetenschapper Lieven Scheire. “Dat die binnen een realistisch bereikbare afstand ligt, is eerder onwaarschijnlijk.”

En met de planeten die wel bereikbaar zijn, schort altijd wel iets. Het is daarom geen slecht idee om de planeten links te laten liggen, en ons te concentreren op wat misschien wel mogelijk is: een zwevende kolonie in een baan rond de aarde - een beetje zoals het International Space Station (ISS), maar dan groter. Er wordt gesproken over zwaartekracht via rotatie, mijnsites op de asteroïden, elektromagnetische katapulten en 3D-voedselprinters op basis van een algenboerderij.

Volgens ruimteoptimisten is er voor ieder probleem een pasklaar antwoord. Alles wat we nodig hebben, zeggen ze, is al voorhanden. Oplossingen werden gezocht en gevonden, maar ondanks alle verzamelde kennis blijft het stil. De planeet redden? Een ruimtekolonie bouwen? Telkens krijg je te maken met hetzelfde euvel. Allebei zijn ze afhankelijk van toekomstvisie en daadkracht, en net daar schiet de mens tekort.

“Onze toekomstvisie is zo beperkt dat we eigenlijk niet verder kijken dan ons eigen leven”, meent hobbyastronoom Stijn Meuris. “Dat is ons perspectief. Om verder te kijken, missen we blijkbaar de capaciteit of het inlevingsvermogen. Dus iets wat over honderd jaar plaatsvindt, daar hebben wij niks meer mee. En dan wordt ruimtekolonisatie een heel groot probleem, want dat is per definitie zo ver weg. Stel dat je die vraag zou stellen op de website van een populaire krant, en je zou daar een poll onder hangen: ‘vind jij dat we daar over moeten nadenken?’ Dan zal 99 % zeggen: nee, eerst BHV splitsen. Het is des mensen, maar het is wel jammer. We zouden veel creatiever, veel avontuurlijker kunnen zijn, mochten we die eigenschap wel hebben.”

Misschien komen we tot inzicht als onze situatie op aarde nog benarder wordt. In afwachting kunnen we het hier maar beter zo leefbaar mogelijk maken. Minder vlees en zuivel. Minder auto’s en vaker eens de trein. Niet vliegen naar Sri Lanka, maar fietsen naar de zee.

Bibliografie

Literatuur- en bronnenlijst

Boeken

Bakker, J. (2011). Grond. Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Atlas.

Heppenheimer, T. A. (1977). Colonies in Space.

Mechanicsburg, Pennsylvania: Stackpole Books.

O’Neill, G. K. (2000). The High Frontier. Burlington, Ontario: Apogee Books.

Simon, C. (2011). En toen wisten we alles. Een pleidooi voor oppervlakkigheid. Amsterdam: Uitgeverij Ambo.

Smolders, P. L. L. (1969). Is ruimtevaart nuttig? Amsterdam: Stichting IVIO.

Titulaer, C. (1974). Ruimtevaart: moet dat nou? Nuttig gebruik van de ruimte. Amsterdam/Brussel: Agon Elsevier.

Zubrin, R. (2000). Entering Space: Creating a Spacefaring Civilization. New York: Penguin Putnam Inc.

Audio- en videofragmenten

Cameron, J. (2009). Avatar. 20th Century Fox.

Herzog, W. (2004). The White Diamond. Marco Polo Film AG.

Hutchinson, M. (1998). Kunnen we de sterren bereiken? Discovery Communications, Inc.

Kennedy, J. F. (1962 September 12). Moon speech. Opgeroepen op Oktober 29, 2011, van Youtube: http://www.youtube.com/watch?v=ouRbkBAOGEw

Kubrick, S. (1968). 2001: A Space Odyssey. Metro-Goldwyn-Mayer (MGM).

Meuris, S. (2009). Stijn en het heelal. Canvas.

Radiolab. (2007, Oktober 22). Space. Opgeroepen op Oktober 29, 2011, van Radiolab: http://www.radiolab.org/2007/oct/22/

Radiolab. (2008, Augustus 12). The (Multi) Universe(s). Opgeroepen op Oktober 29, 2011, van Radiolab: http://www.radiolab.org/blogs/radiolab-blog/2008/aug/12/the-multi-universes/

Radiolab. (2011, December 12). Radiolab Presents: 99% Invisible. Opgeroepen op Mei 17, 2012, van Radiolab: http://www.radiolab.org/blogs/radiolab-blog/2011/dec/12/radiolab-presents-99-invisible/

Tijdschriften en kranten

AP, RUETERS. (2011, November 2). China oefent ruimterendez-vous. De Standaard, p. 11.

Aubert, A., Beckers, F. en Verheyden, B. (2004, Augustus). What happens to the human heart in space? ESA bulletin 119, p. 3.

Aubert, A., Beckers, F. en Verheyden, B. (2005). Cardiovascular function and baiscs of physiology in microgravity. Acta Cardiol 2005; 60(2): 129 - 151.

Bissell, T. (2006, December). The secret mainstream: Contemplating the mirages of Werner Herzog. Harper’s Magazine.

Braeckman, J. (2011, Oktober 31). De keuze van zeven miljard. De Standaard, p. 22.

Bruers, S. (2011, Oktober 28). Angst voor de negen miljard. De Standaard, p. 28.

Brusten, E. (2001, April 28). Een minitrip naar de maan. De Standaard, p. 2.

Carpentier, N. (2003, Mei 10). Te land, ter zee en in de ruimte. De Morgen, p. 10.

Clarke, A. (2001, Januari). Zonder gewicht. National Geographic, p. 32.

Conijn, H. (2001, Januari). Europa in de ruimte. National Geographic, p. 60.

De Ceulaer, J. (2011, Oktober 15). ‘Beste nummer 7.000.000.000’. DS Weekblad, p. 46.

De Ceulaer, J. (2011, November 11). Grondig. De Standaard der Letteren, p. 13.

Debusschere, B. (2008, September 24). De wereld is vandaag al op. De Morgen, p. 8.

Demeulemeester, T. (2007, December 1). ‘Over dertig jaar gaan we op hotel buiten de atmosfeer’. De Tijd, p. 7.

DPA, AFR, DS. (2011, November 5). 520 dagen op Mars-reis in een container in Moskou. De Standaard, p. 35.

Ghijs, I. (2010, Oktober 14). Belgische voetafdruk bijna grootste ter wereld. De Standaard, p. 3.

Herbots, K. (2008, Oktober 7). Lift naar het buitenaardse. De Morgen, p. 19.

Heremans, T. (2011, November 5). Een andere planeet. De Standaard, p. 3.

Holemans, D., Debrulle, M. & Paredis, E. (2011, November 11). De crash van 2050 komt er. De Standaard, p. 20.

Leen, M. (2010, Oktober 1). 200.000 miljard kilometer ver, of 20 jaar reizen aan lichtsnelheid. De Morgen, p. 11.

Leen, M. (2010, Oktober 1). Zarmina het zusje van de aarde. De Morgen, p. 11.

Long, M. E. (2001, Januari). Overleven in de ruimte. National Geographic, p. 36.

Mannen op Mars? (2005, Juli 28). De Standaard, p. 11.

Minten, D. (2011, November 26). De toestand is ernstig én hopeloos. De Standaard, p. 30.

Muylaert, J. (2011, Augustus 20). Straks zijn we met 7 miljard. Het Nieuwsblad, p. 24.

Rainey, J. (2011, Maart 9). On the Media: 'Radiolab' takes its audio smörgasbord on the road. Los Angeles Times.

Roox, G. (2012, Januari 13). Leven zonder zwaartekracht. De Standaard der Letteren, p. 12.

Sels, G. (2011, Oktober 13). De big bang. De Standaard, p. 4.

Sioen, L. (2009, December 24). Onze man in de ruimte. De Standaard, p. 14.

Stroeykens, S. (2007, Oktober 4). Vijftig jaar twijfelen. De Standaard, p. 30.

Temmerman, M. & Van Braeckel, D. (2011, November 8). Laat elk kind gewenst zijn. De Standaard, p. 22.

The view from above. (2010, November 12). The Guardian Weekly, p. 25.

Van Doninck, N. (2010, Oktober 14). Belg heeft op drie na zwaarste ecologische voet ter wereld. De Morgen, p. 2.

Van Riet, J. (2011, Oktober 29). Arnon Grunberg: niets dan de waarheid. De Standaard Weekblad, p. 18.

Van Wayenburg, B. (2011, September 30). Wie gaat er mee naar Proxima Centauri? De Standaard, p. 13.

Van Wayenburg, B. (2012, Februari 13). Een discobol in de ruimte. De Standaard, p. 6.

Vandenbergh, J. (2011, Maart 16). ‘Voor 2020 vinden we een tweede aarde’. Knack, p. 70.

Vlaar, M. (2011, December 2). ‘Een mens wordt niet als radicaal geboren’. De Standaard der Letteren, p. 4.

Walker, R. (2011, April 10). On ‘Radiolab’, the Sound of Science. The Sunday Magazine, p. 42.

Internetbronnen

Anorthosiet. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Februari 11, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Anorthosiet

Bakker, J. (2009). Biografie. Opgeroepen op Mei 19, 2012, van Jan-Hendrik Bakker’s website: http://www.janhendrikbakker.nl/

Bernasconi, M. & Bernasconi, C. (1997). Why Implementing the Space Option Is Necessary for Society. Opgeroepen op September 28, 2011, van Space Future: http://www.spacefuture.com/archive/why_implementing_the_space_option_is_necessary_for_society.shtml

Canvas. (2009). Stijn & het heelal - Afl. 6: Hoe lang gaat dat hier nog duren? Opgeroepen op Mei 17, 2012, van Canvas: http://video.canvas.be/stijn-het-heelal-afl-6-hoe-land-gaat-dat-hier-nog-duren

Canvas. (2009). Stijn & het heelal: Programma. Opgeroepen op Mei 17, 2012, van Canvas: http://programmas.canvas.be/stijn-het-heelal/stijn-het-heelal-programma/

Christiaens, K. (2012, April 30). BiS interview: André Aubert (Professor KUL). Opgeroepen op Mei 19, 2012, van Belgium in Space: http://www.belgiuminspace.be/artikelen/interviews/bis-interview-andre-aubert-professor-kul

Collins, P. (1991). Benefits of Commercial Passenger Space Travel for Society. Opgeroepen op September 28, 2011, van Space Future: http://www.spacefuture.com/archive/benefits_of_commercial_passenger_space_travel_for_society.shtml

Corioliseffect. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Februari 11, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Corioliseffect

De Spil. (2011). De man die zichzelf voor Don Quichot hield. Opgeroepen op Mei 19, 2012, van Cultuurcentrum De Spil: http://www.despil.be/evenement_detail.jsp?evenement=877

Elektromagnetische katapult. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Februari 11, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Elektromagnetische_katapult

Federatie van de Belgische Magazines, FEBELMAG. (2012). Knack. Opgeroepen op Mei 17, 2012, van ThePpress: http://theppress.be/febelmag/nl/Magazines-leden-52/Knack-138/

Globus, R. (2011, April 29) Space Settlement Basics. Opgeroepen op Oktober 6, 2011, van Nasa: http://settlement.arc.nasa.gov/Basics/wwwwh.html

Habitat 67. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Maart 4, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Habitat_67

Ilmeniet. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Februari 11, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Ilmeniet

Kistler, W. (1998). Humanity's Future in Space. Opgeroepen op September 28, 2011, van Space Future: http://www.spacefuture.com/archive/humanitys_future_in_space.shtml

Knack. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Mei 17, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Knack

Kopergietery. (2012). Omroep Gaga. Opgeroepen op Mei 19, 2012, van Kopergietery: http://www.kopergietery.be/voorstelling/202

Kosmische straling. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Maart 4, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Kosmische_straling

Lagrangepunt. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Februari 11, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Lagrangepunt

Lieven Scheire. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Mei 19, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Lieven_Scheire

Mars, R. (2011, Februari 11). Sounds of the artificial world. Opgeroepen op Mei 17, 2012, van Invisible 99: http://invisible99.podbean.com/2011/02/11/99-invisible-15-sounds-of-the-artificial-world/

Mars, R. (2011, Juli 13). The Feltron Annual Report. Opgeroepen op Mei 17, 2012, van Invisible 99: http://99percentinvisible.org/post/7604541347/episode-31-the-feltron-annual-report-press-play

Mars, R. (2011, Maart 24). Nikko Concrete Commando. Opgeroepen op Mei 17, 2012, van Invisible 99: http://invisible99.podbean.com/2011/03/24/99-invisible-20-nikko-concrete-commando/

Middelpuntvliedende kracht. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Februari 11, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Middelpuntvliedende_kracht

Plagioklaas. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Februari 11, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Plagioklaas

Planetoïdengordel. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Maart 4, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Astero%C3%AFdengordel

Radiolab. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Mei 17, 2012, van Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Radiolab

Radiolab. About Radiolab. Opgeroepen op Mei 17, 2012, van Radiolab: http://www.radiolab.org/about/

Schilling, G. (2010, September 30). Op exoplaneet Gliese 581g zóu iets kunnen leven. Opgeroepen op September 26, 2011, van de Volkskrant: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2672/Wetenschap-Gezondheid/article/detail/1026147/2010/09/30/Op-exoplaneet-Gliese-581g-zou-iets-kunnen-leven.dhtml

Silicon dioxide. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Februari 11, 2012, van Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Silicon_dioxide

Space and survival. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Oktober 29, 2011, van Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Space_and_survival

Space Colonisation. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Oktober 29, 2011, van Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Space_humanization

Stijn Meuris. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Mei 18, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Stijn_Meuris

Theater Antigone. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Mei 18, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Theater_Antigone

Toengoeska-explosie (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Februari 11, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Toengoeska-explosie

Torus (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Februari 11, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Torus

Zonnevlam. (n.d.). In Wikipedia. Opgeroepen op Maart 4, 2012, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Zonnevlammen

Interviews

Aubert, A. (2012, Maart 9). Interview Bachelorproef. (L. Derycke, Interviewer). UZ Leuven campus Gasthuisberg, Leuven, België.

Bakker, J. (2012, Maart 31). Interview Bachelorproef. (L. Derycke, Interviewer). Vlaardingen, Nederland.

Bogaert, C. (2012, Mei 7). Interview Bachelorproef. (L. Derycke, Interviewer). Heverlee, België.

Deboosere, P. (2012, Februari 21). Interview Bachelorproef. (L. Derycke, Interviewer). Vrije Universiteit Brussel (VUB), Brussel, België.

Decin, L. (2012, Februari 2). Interview Bachelorproef. (L. Derycke, Interviewer). K.U.Leuven campus Celestijnenlaan, Leuven, België.

Dubois, F. (2012, Februari). Interview Bachelorproef. (L. Derycke, Interviewer). Ieper, België.

Meuris, S. (2012, Maart 2). Interview Bachelorproef. (L. Derycke, Interviewer). Hasselt, België.

Scheire, L. (2012, Februari 9). Interview Bachelorproef. (L. Derycke, Interviewer). Gent, België.

Schoemaker, R. (2012, Maart 31). Interview Bachelorproef. (L. Derycke, Interviewer). Den Haag, Nederland.

Vanthuyne, T. (2012, Maart 16). Interview Bachelorproef. (L. Derycke, Interviewer). Haren, België.