De bescherming van de privacy van minderjarigen op sociale netwerksites. Een zoektocht naar de beste wijze van regulering...

Sander
Vanderheyde

De bescherming van de privacy van minderjarigen op sociale netwerksites.

Een zoektocht naar de beste wijze van regulering in het licht van de op til staande hervorming van de Europese gegevensbeschermingsregels en de bestaande alternatieve reguleringsinstrumenten

Sander Vanderheyde- Master in de intellectuele rechten (HUB)

Het feit dat zowel aanbieders, andere dienstverleners en derdegebruikers op sociale netwerksites (verder: SNS) toegang hebben tot een enorme hoeveelheid aan privacygevoelige informatie maakt een online sociaal netwerk een gevaarlijke omgeving voor kinderen en jongeren. Minderjarigen zijn een kwetsbare groep en behoeven een aangepaste privacybescherming op deze sites. In een eerste hoofdstuk van deze masterproef worden de bestaande privacybepalingen uiteengezet. Ongetwijfeld blijft de fundamentele regel van artikel 8 van het Europees Verdrag betreffende de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) een essentiële basis voor de bescherming van de online privacy van het kind. Door de verticale werking van de bepalingen uit het EVRM is er echter nood aan bijkomende wettelijke garanties. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) houdt in zijn rechtspraak over artikel 8 EVRM echter wel rekening met de kwetsbare positie van minderjarigen op het internet.

De Europese Richtlijn Bescherming Persoonsgegevens van 1995 (RBP) bouwt verder op artikel 8 EVRM en is nog steeds het kerninstrument in de EU voor de bescherming van persoonsgegevens. De definities en principes in de RBP heeft men willen formuleren op een technologieneutrale wijze opdat nieuwe ontwikkelingen gemakkelijker onder het toepassingsgebied van de richtlijn zouden kunnen vallen. In de huidige Web 2.0.-constellatie lijkt de richtlijn toch voorbijgestreefd te zijn. De nieuwe ontwerptekst (voor een voorstel tot een algemene gegevensbeschermingsverordening van 2012) is minstens in dit opzicht een vooruitgang.

Een opmerkelijke tekortkoming in het kluwen van de bestaande Europese privacyvoorschriften is, anders dan in de Amerikaanse wetgeving (de zgn. Children’s Online Privacy Protection Act (COPPA)), het gebrek aan bijzondere bepalingen ter online bescherming van minderjarigen. De adviesinstanties en de rechtsoverwegingen in de ontwerpverordening duiden op het belang van het kind ex. artikel 3 van het VN-Kinderrechtenverdrag, maar zoals supra werd aangegeven mankeert dit internationaal verdrag een juridisch afdwingingsmechanisme waardoor ook artikel 16 van dit verdrag geen solide rechtsbasis kan bieden.

De ontwerpverordening van 2012 waarvan de relevante artikelen werden besproken in Hoofdstuk 2 wil tegemoetkomen aan bovenstaande tekortkomingen. De nieuwe tekst tracht de teugels wat strakker aan te spannen door o.a. expliciet een artikel 8 ter bescherming van kinderen onder de dertien jaar te voorzien dat lijkt geïnspireerd te zijn op de bepalingen van de COPPA. Toch lijkt het spectrum van dit artikel te eng te zijn en is er het risico dat de bepaling zal worden omzeild door de limitatief opgesomde toepassingsvoorwaarden. Naast het invoeren van een kind-specifiek artikel heeft de Europese wetgever trachten rekening houden met de complexe SNS-sector en een aantal belangrijke bepalingen ingevoerd zoals ‘het recht om vergeten te worden’ om SNS-gebruikers meer controle te geven over het online gebruik van hun persoonsgegevens. De nieuwe en gewijzigde bepalingen in de ontwerpverordening mogen dan wel nog enige bezinning en verduidelijking behoeven naar de mening van de Europese Werkgroep Artikel 29 en de Europese Toezichthouder (European Data Protection Supervisor), de nieuwe tekst toont aan dat de Europese wetgever het domein ter harte neemt en wil streven naar een diepere en aangepaste harmonisatie en uitwerking van de gegevensbeschermingsregels.

Omdat de toepassing van de huidige wetgeving persoonsgegevens-bescherming op de Web 2.0.-realiteit van SNS niet evident is en een strikte overheidsregulering an sich niet in staat is de privacy van minderjarigen op SNS ten volle te beschermen, hebben zowel Europese als internationale beleidsinstanties alternatieve regulerende initiatieven genomen. Zo werd in Hoofdstuk 3 uitvoerig aandacht besteed aan de Safer Social Networking Principles-overeenkomst tussen de EU en een reeks SNS-aanbieders en de recente Aanbeveling van de Raad van Europa. Een elementaire vereiste voor een voor minderjarigen veilige en transparante SNS-omgeving is dat aanbieders voldoende evenwichtige, gebruiksvriendelijke en leeftijdsaangepaste algemene voorwaarden en privacy-instellingen dienen te voorzien.

Een spijtige vaststelling is dat ondanks de modern geformuleerde en goedbedoelde principes in deze soft law-instrumenten een efficiënte naleving niet kan worden verwezenlijkt zonder enige dwingende kernbepalingen. Dit is meteen het grootste defect van het concept van zelfregulering. Co-regulering waarbij op basis van een afdwingbaar wettelijk privacykader en onder het toeziend oog van de overheid aanvullende regels worden uitgewerkt door de SNS-sector lijkt een betere regelgevende strategie te zijn. Enerzijds kan de overheidsinbreng er in bestaan nieuwe regels te formuleren binnen het bestaande gegevensbeschermingskader (zoals op EU-niveau momenteel het geval is), anderzijds kan geopteerd worden voor een internet- of zelfs SNS-specifiek wetgevend instrument om (althans op korte termijn) het privacyprobleem op SNS aan te pakken. Een sui generis-privacyorgaan kan bovendien een forum bieden voor eventuele klachten en SNS-aanbieders sanctioneren wanneer privacyrechten worden miskend. Ten slotte moeten op basis van het wetgevende kader bewustmakingscampagnes, aanbevelingen en ‘user empowerment’ de betrokken rechtssubjecten blijven informeren en weerbaarder maken tegen een schending van hun persoonlijke levenssfeer. Deze initiatieven bieden ongetwijfeld een ‘incentive’ opdat jonge gebruikers ook zelf de moeite zouden doen om de algemene voorwaarden en privacyrichtlijnen door te nemen en een schending van hun privacy op SNS te vermijden.

Bibliografie

BIBLIOGRAFIE

  1. Wetgeving
  • België

Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens, B.S., 18 maart 1993.

Artikel 22 van de Grondwet.

  • Europese Unie

Richtlijn 95/46/EG betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens (‘richtlijn bescherming persoonsgegevens), Pb.L. 23 november 1995, afl. 281, 31-50.

Richtlijn 98/48/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 juli 1998 tot wijziging van Richtlijn 98/34/EG betreffende een informatieprocedure op het gebied van normen en technische voorschriften, Pb.L. 5 augustus 1998, 18-26.

Richtlijn 2000/31/EG van het Europees Parlement en de Raad van 8 juni 2000 betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij, met name de elektronische handel, in de interne markt (‘richtlijn inzake elektronische handel’), Pb.L.  17 juli 2000, 1-16.

Beschikking 276/99/EG van het Europees Parlement en de Raad van 25 januari 1999 tot vaststelling van een communautair meerjarenactieplan ter bevordering van een veiliger gebruik van Internet door het bestrijden van illegale en schadelijke inhoud op mondiale netwerken.

Beschikking nr. 1151/2003/EG van het Europees Parlement en de Raad van 16 juni 2003 tot wijziging van Beschikking nr. 276/1999/EG tot vaststelling van een communautair meerjarenactieplan ter bevordering van een veiliger gebruik van internet door het bestrijden van illegale en schadelijke inhoud op mondiale netwerken, Pb.L. 1 juli 2003.

Beschikking 2005/854/EG van het Europees Parlement en de Raad van 11 mei 2005 tot vaststelling van een communautair meerjarenprogramma ter bevordering van een veiliger gebruik van het internet en nieuwe online-technologieën.

Richtlijn 2002/58/EG van het Europees Parlement en de Raad van 12 juli 2002 betreffende de verwerking van persoonsgegevens en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer in de sector van elektronische communicatie, Pb.L. 31 juli 2002, afl. 201, 37-47.

Richtlijn 2002/21/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 inzake een gemeenschappelijk regelgevingskader voor elektronische communicatienetwerken en -diensten (‘kaderrichtlijn’), Pb.L. 24 april 2002, 33.

Richtlijn 2002/20/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 betreffende de machtiging voor elektronische communicatienetwerken en -diensten (‘Machtigingsrichtlijn’), Pb.L. 24 april 2002, 21.

Richtlijn 2002/19/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 inzake de toegang tot en interconnectie van elektronische communicatienetwerken en bijbehorende faciliteiten (‘Toegangsrichtlijn‘), Pb.L. 24 april 2002, 7.

Richtlijn 2002/22/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 inzake de universele dienst en gebruikersrechten met betrekking tot elektronische communicatienetwerken en diensten (‘Universele dienstrichtlijn’), Pb.L. 24 april 2002, 51.

Richtlijn 2002/58/EG van het Europees Parlement en de Raad van 12 juli 2002 betreffende de verwerking van persoonsgegevens en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer in de sector elektronische communicatie

Verordening (EG) nr. 2006/2004 betreffende samenwerking tussen de nationale instanties die verantwoordelijk zijn voor handhaving van de wetgeving inzake consumentenbescherming, Pb.L. 18 december 2009, 11-36.

Richtlijn 2009/136/EG van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2009 tot wijziging van Richtlijn 2002/22/EG inzake de universele dienst en gebruikersrechten met betrekking tot elektronische communicatienetwerken en –diensten

Richtlijn 2002/77/EG van de Commissie van 16 september 2002 betreffende de mededinging op de markten voor elektronische communicatienetwerken en -diensten (‘Mededingingsrichtlijn’), Pb.L. 17 september 2002, 21.

Richtlijn 2010/13/EU van 10 maart 2010 betreffende de coördinatie van bepaalde wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen in de lidstaten inzake het aanbieden van audiovisuele mediadiensten (‘Richtlijn audiovisuele mediadiensten’ of  ‘AVMD-richtlijn’) (gecodificeerde versie).

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens (algemene verordening gegevensbescherming, 25 januari 2012, COM/2012/11 definitief. Te raadplegen op: http://ec.europa.eu/justice/dataprotection/ document/review2012/com_2012_11nl.pdf.

  • Raad van Europa

Verdrag van de Raad van Europa tot bescherming van personen met betrekking tot de geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens van 28 januari 1981 en het Aanvullend Protocol bij het Verdrag tot bescherming van personen met betrekking tot de geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens inzake toezichthoudende autoriteiten en grensoverschrijdend verkeer van gegevens van 8 november 2001, te raadplegen op: http://conventions.coe.int/ Treaty/en/Treaties/Html/108.htm.

 

 

 

  1. Beleidsdocumenten
  • Nationaal

Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, advies 38/2002 van 16 september 2002 betreffende de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van minderjarigen op internet, 1-10, te raadplegen op: http://www.internet-observatory.be/internet_observatory/pdf/advice_privacy nl.pdf

 

Commissie Meijers (Nederland), verslag betreffende het voorstel voor de herziening van de EU-wetgeving bescherming persoonsgegevens, 2 maart 2012, te raadplegen op: http://www.eerstekamer.nl/eu/brief2/20120302/ notitie_van_de_commissie_meijers/document3.

  • Europees

Europese Unie

Aanbeveling van de Raad van 24 september 1998 betreffende de ontwikkeling van de concurrentiepositie van de Europese industrie van audiovisuele en informatiediensten door de bevordering van nationale kaders teneinde een vergelijkbaar en doeltreffend niveau van bescherming van minderjarigen en de menselijke waardigheid te bereiken, Pb.L. 7 oktober 1998, 48-55.

Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement, het Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s over de illegale en schadelijke inhoud op internet, COM(96)487.

Tweede evaluatieverslag van de Commissie voor de Raad en het Europees Parlement  van 12 december 2003 over de toepassing van de aanbeveling van de Raad van 24 september 1998 over de bescherming van minderjarigen en de menselijke waardigheid, COM(2003)/776, 3.

Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s over de toepassing van de aanbeveling van de Raad van 24 september 1998 betreffende de bescherming van minderjarigen en de menselijke waardigheid en van de aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2006 betreffende de bescherming van minderjarigen en de menselijke waardigheid en het recht op weerwoord in verband met de concurrentiepositie van de Europese industrie van audiovisuele en online-informatiediensten – Bescherming van kinderen in de digitale wereld, SEC(2011)1043 definitief, te raadplegen op: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM: 2011:0556:FIN:NL:HTML.

Conclusies van de Raad over de bescherming van kinderen in de digitale wereld, C 372/04, 20.12.2011, 15.

Advies van de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming betreffende de mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s – ‘Een integrale aanpak van de bescherming van persoonsgegevens in de Europese Unie’, Pb.C. 22 juni 2011.

 

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s, ‘Een integrale aanpak van de bescherming van persoonsgegevens in de Europese Unie’, 4 november 2010, COM(2010) 609 definitief.

 

Commissie van de Europese Gemeenschappen, Europese Governance – Een witboek, 25 juli 2001 (COM)2001 428 definitief, te raadplegen op: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/nl/com/2001/com2001_0428nl01.p….

 

Opinion of the European Data Protection Supervisor on the data protection reform package, 7 maart 2012. Te raadplegen op: http://www.edps.europa.eu/EDPSWEB/webdav/site/mySite/shared/Documents/Consultation/Opinions/2012/12-03-07_EDPS_Reform_package_EN.pdf.


Werkgroep Gegevensbescherming artikel 29, Advies 2/2009 over de bescherming van persoonsgegevens van kinderen (Algemene richtlijnen en het bijzondere geval van scholen), 11 februari 2009, te raadplegen op: http://ec.europa.eu/justice/policies/privacy/docs/wpdocs/2009/ wp160_nl.pdf.

Werkgroep Gegevensbescherming Artikel 29, Advies 1/2010 over de begrippen ‘voor de verwerking verantwoordelijke’ en ‘verwerker’, 16 februari 2010, te raadplegen op: http://ec.europa.eu/justice/policies/privacy/docs/wpdocs/ 2010/wp169_nl.pdf.

‘Safer Social Networking Principles for the EU’, 10 februari 2009, te raadplegen op:http://ec.europa.eu/information_society/activities/social_networking/do….

Werkgroep Gegevensbescherming Artikel 29, Advies 5/2009 over online sociale netwerken, 12 juni 2009, te raadplegen op: http://ec.europa.eu/ justice/policies/privacy/docs/wpdocs/2009/ wp163_nl.pdf.


Europees Economisch en Sociaal Comité, Advies van 4 november 2009 over de impact van sociale netwerksites op burgers/consumenten, te raadplegen op: https://toad.eesc.europa.eu/ ViewDoc.aspx?doc...2009_AC_NL.

Article 29 Data Protection Working Party, Opinion 01/2012 on the data protection reform proposals, 23 march 2012, te raadplegen op: http://ec.europa.eu/justice/data-protection/article-29/documentation/opinion-recommendation/files/2012/wp191_en.pdf.

Aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2006 betreffende de bescherming van minderjarigen en de menselijke waardigheid en het recht op weerwoord in verband met de concurrentiepositie van de Europese industrie van audiovisuele en online-informatiediensten, Pb.L. 27 december 2006, 72-77.

Raad van Europa

 

Recommendation CM/Rec(2010)13 of the Committee of Ministers to member states on the protection of individuals with regard to automatic processing of personal data in the context of profling, 23 november 2010. Te raadplegen op: https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?Ref=CM/Rec(2010)13&Language=lanEnglish&Ver=original&BackColorInternet=C3C3C3&BackColorIntranet=EDB021&BackColorLogged=F5D383.

Recommendation CM/Rec(2012)4 of the Committee of Ministers to member States on the protection of human rights with regard to social networking services, 4 april 2012. Te raadplegen op: https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id =1929453&Site=CM.

 

  • Internationaal

 

Memorandum van Rome, goedgekeurd op de 30ste Conferentie van commissarissen voor de bescherming van gegevens en de persoonlijke levenssfeer, Straatsburg, 17 oktober 2008, te raadplegen op: http://www.datenschutz-berlin.de/attachments/461/WP_social_network _services.pdf.

 

  1. Rechtspraak

EHRM, X. and Y. v. the Netherlands, 26 maart 1985, no. 8978/80. Te raadplegen op: http://www.coe.int/t/dg2/equality/domesticviolencecampaign/resources/ x%20and%20y%20v%20the%20netherlands_EN.asp.

EHRM, Mark Rees v. United Kingdom, 17 oktober 1986, Publ.Hof, Serie A, Vol.106.

EHRM, Graham Gaskin v. United Kingdom, 7 juli 1989, Publ.Hof, Serie A, Vol. 160.

 

HvJ, 6 november 2003 (C-101/01), Jur. I-12971. (zaak Lindqvist)

 

US Supreme Court, ACLU v. Mukasey, 22 juli 2008, te raadplegen op: http://epic.org/free_speech/ copa/ACLU_v_Mukasey.pdf)

 

EHRM, K.U. v. Finland, 2 december 2008, no. 2872/02. Te raadplegen op: http://www.coe.int/ t/dghl/standardsetting/dataprotection/Judgments/KU%20v%20Finland%20en%20presse.pdf.

 

EHRM, 16 december 2010, Aleksey Ovchinnikov v. Rusland, no. 24061/04. Te raadplegen op: http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/viewhbkm.asp?sessionId=72196096&skin=hudocen&action=html&table=F69A27FD8FB86142BF01C1166DEA398649&key=40590&highlight=.

HvJ, 16 februari 2012, SABAM t. Netlog, te raadplegen op: http://www.iept.nl/files/2012/IEPT20120216 HvJEU_SABAM_v_Netlog.pdf

 

 

 

  1. Monografieën

 

CLARCK, C., ‘The answer to the machine is in the machine’ The Future of Copyright in a Digital Environment

CURTIN, D.M. en PUNT-HEYNING, L.H., Europese integratie, Amsterdam, Kluwer, 2006, 30.

DEELSTRA, K., Handboek Zoekmachinemarketing,  Zutphen, Koninklijke Whörmann, 2008, 384-385.

DIERICKX, L., Het recht op afbeelding, Antwerpen, Intersentia, 2005, 4.

DUMORTIER, J., ‘Privacybescherming bij de verwerking van persoonsgegevens’, in Mediarecht, Telecommunicatie en telematica, Mechelen, Kluwer, 1999, Afl. 12, 59-62.


FRACKMAN, A., MARTIN, R.C. en RAY, C., Internet and Online Privacy: A Legal and Business Guide, ALM Publishing, 2002, 46

GIESEN, I., Alternatieve regelgeving en privaatrecht, Amsterdam, Kluwer, 2007, 30.

LEFEVER, K., LIEVENS, E. en VALCKE, P., ‘Alle regels overboord voor mediawijze minderjarigen?’ in X. (eds.), Recht in beweging. 17de VRG Alumnidag, Antwerpen, Maklu, 2010, 341-361.

LIEVENS, E., Protecting Children in the Digital Era. The Use of Alternative Regulatory Instruments, Leiden en Boston, Martinus Nijhoff Publishers, 2010, International Studies in Human Rights, Vol. 105, 584 p.

LIEVENS, E., VALCKE, P. en STEVENS, D., Praktijkboek recht en internet. Vrijheid van meningsuiting (Titel II, Hoofdstuk 3), Brugge, Vanden Broele, 2005, 77 p.

PARMENTIER, S. (ed.), De rechten van de mens op het internet, Antwerpen, Maklu, 2000.

PETERSEN, P., Handboek Online Marketing, Amsterdam, Kluwer, 2009, 76 en 80.

 

VAN BELLEN, A.J.M., Recht en elektronische handel, Amsterdam, Kluwer, 2002, 63.)

VAN DIJK, J.A.G.M. De netwerkmaatschappij: sociale aspecten van nieuwe media, Kluwer, 2001, 310 p.

VAN EECKE, P.(ed.), Recht en elektronische handel, Brugge, Larcier, 2011, 7.

VAN EJK, N., ASSCHER, L., BERGER, N. en KABEL, J., De regulering van media in internationaal perspectief, Amsterdam University Press, 2005, 107 p.

VANDE LANOTTE, J. en HAECK, Y. (eds.), Handboek EVRM. Deel 2. Artikelsgewijze commentaar (Volume I), 2004, Antwerpen, Intersentia, 711.

VERHELLEN, E., Verdrag inzake de rechten van het kind. Achtergrond, motieven, strategieën, hoofdlijnen, Antwerpen, Garant, 2000, 80-82.

VERMEULEN, G. (ed.), Strafrechtelijke bescherming van minderjarigen, Antwerpen-Apeldoorn, Maklu, 2001, 699 p.

VOORHOOF, D. en VALCKE, P. (m.m.v. CANNIE, H.), Handboek Mediarecht (3de editie), Brussel, Larcier, 2011, CIC, 688 p.

WITTEVEEN, W.J., GIESEN, I. en DE WIJKERSLOOTH, J.L., Alternatieve regelgeving, Amsterdam, Kluwer, 2007, 25.

  1. Bijdragen in tijdschriften

BAUWENS, J., ‘Discours over jongeren in de nieuwsmedia. Over ‘cool kids’ en You Tube Killers’, TJK 2008/5, 301-306.

 

BERKVENS, J.M.A., ‘Richtsnoeren publicatie persoonsgegevens op internet’, Computerr. 2008/132, 199.

 

ANN BUB, K., ‘Privacy’s role in the discovery of social networking site information’, S.M.U.L. Rev. 2011, 1435.

BLOK, P.H., ‘Privacybescherming in alle staten. Internationaal privacyrecht en IPR onder de Europese Privacyrichtlijn’, Computerr. 2005/45, 297-304.

BUB, K.A., ‘Privacy’s role in the discovery of social networking site information’, S.M.U.L. Rev. 2011, 1433-1462.

CUIJPERS, C.M.K.C., ‘Toepasselijk privacyrecht in de wolk’, Computerr. 2011/3, 115-122.

GROOTHUIS, M., ‘Uitspraak EHRM over bescherming van minderjarigen op internet, Computerr. 2009, afl. 2, 91.

JACOBSON, P., ‘The Child Online Protection Act: Taming the World ‘Wild’ Web’, DePaul-LCA J. Art and Ent. L. 421 1998-1999, 421-447.

KINDT, E. ‘Mobiliteit in de 21ste eeuw: zwanenzang van het recht op privacy?’, Computerr. 2010/1, 4.

LIEVENS, E. en DUMORTIER, J., ‘Bescherming van minderjarigen online: stand van zaken en blik op de toekomst, Computerr. 2005, afl. 2, 59-64.

LIEVENS, E., ‘Bescherming van minderjarigen in de informatiemaatschappij: een wettelijk kader (in België?)’,  Computerr. 2004, afl. 3, 163-164.

LIEVENS, E., LEFEVER, K. en VALCKE, P., ‘Jongeren en media. Een delicaat evenwicht tussen bescherming en beleving’, TJK 2008/5, 291-300.

LODDER, A., ‘Schadelijke of ongewenste informatie op sociale netwerksites, Computerr. 2010, afl. 3, 107-114.

MANI, N.E., ‘Judicial scrutiny of congressional attempts to protect children from the internet’s harms: will internet filtering technology provide the answer congress has been looking for?’, B.U. J. Sci. And Techn. L. 201 2003, 201-208.

 

MATECKI, L.A., ‘Update: COPPA is Ineffective Legislation! Next Steps for Protecting Youth Privacy Rights in the Social Networking Era’, Northwestern Journal of Law and Social Policy 369 2010, 369 e.v.

NICCOLI, A., ‘Least Restrictive Means: a clear path for user-based regulation of minors’ acces to indecent material on the internet’, J. Legis 225 2001, 225-236.

PAS, H., Kinderen en media. Of zou het moeten zijn: media en kinderen?, TJK 2008/5, 283-286.

PRINS, C., ‘Gelekte voorstellen EU wetgeving betreffende bescherming persoonsgegevens’, Computerr. 2012/1, 89.

STODDART, J.,’Privacy in the era of social networking: legal obligations of social media sites’, Sask. L. Rev. 2011, 263-274.

VALGAEREN, E. en LEITNER, L. ‘Smartphones en privacy – Vrienden, vijanden of ergens tussenin?’, Computerr. 2012/1, 2-9.

VALGAEREN, E., ‘SNS en de nieuwe vriendschappen: Narcissus in het kwadraat!’, Computerr. 2010/3.

VALGAEREN, E., ‘Sociale netwerksites – De digitale bijenkorven. Korte inleiding op het themanummer Sociale-netwerksites’, Computerr. 2010/3, 94-96.

VAN DEN HOVEN VAN GENDEREN, R., ‘Sociale netwerken, vloek of zegen? Algemene voorwaarden tot het gebruik van persoonlijke informatie’, Computterr. 2010/3, 97-106.

VAN DER SLOOT, B. en ZUIDERVEEN BORGESTUS, F.J., ‘De amendementen van de Richtlijn Burgerrechten op de e-Privacyrichtlijn’, P & I 2010/4, 162.

VAN EECKE, P. en TRUYENS, M., ‘Privacy en sociale netwerken’, Computerr. 2010/3, 115-128.

VANDEKERCKHOVE, A. ‘Vanuit het kinderrechtencommissariaat. Minderjarigen, media en (gebrek aan) privacy’, TJK 2008/5, 350-353.

VANZEGBROECK, K, ‘Dossier: media en kinderen. Naar een positief en stimulerend mediabeleid voor kinderen’, TJK 2008/5, 286-290.

  1. Krantenartikels

‘Tiener stapt uit leven na pesterijen op Facebook’, DS 12 januari 2012.

‘Lieten: foto’s van slachtoffers busongeval publiceren is er ver over’, Knack 16 maart 2012, te raadplegen op: http://www.knack.be/nieuws/belgie/lieten-foto-s-van-slachtoffers-busongeval-publiceren-is-erverover/article4000068218128.htm.

‘Rechter gaf voorbeeldstraf om sociale netwerksites te beschermen’, Knack 21 september 2011, te raadplegen op: http://datanews.knack.be/ict/ nieuws/nieuwsoverzicht/2011/09/21/rechter-gaf-voorbeeldstraf-om-sociale-netwerksites-te-beschermen/article 1195107501639.htm)


‘’Like’-knop van Facebook is illegaal in Europa’, HLN 23 augustus 2011, te raadplegen op: http://www.hln.be/hln/nl/4125/Internet/article/detail/1307999/ 2011/08/23/Like--knop-van-Facebook-is-illegaal-in-Europa.dhtml.)

 

  1. Onlinebronnen

‘Nieuwe Europese privacyregels relevant voor sociale netwerken’, 9 maart 2012, http://www.wisemen.nl/weblog/weblogs/nieuwe-europese-privacyregels-relevant-voor-sociale-netwerken/.


AUSLOOS, J., ‘The ‘Right to be Forgotten’ – Worth Remembering?’, 30 november 2011, http://www.law.kuleuven.be/icri/all_pubs.php?action=pubs_staff&staffid=166 &where=.

Cyberkids’ e-Privacy. Minderjarigen, minder rechten? (Privacy Paper Nr. 4) Department of Communication Studies, University of Antwerp, Antwerpen, 2005, http://www.e-privacy.be/PrivacyPaper4-Cyberkids-e-Privacy.pdf)  

DDMA (Dutch Dialogue Marketing Association), ‘Reactie op het concept Privacy Verordening’, maart 2012, 3, http://ddma.nl/wp-content/uploads/2012/03/DDMA-reactie-concept-EU-Privacy-Verordening-versie-2.pdf.

 

DE HERT, P., ‘Systeemverantwoordelijkheid voor de informatiemaatschappij als positieve mensenrechtenverplichting’, http://www.vub.ac.be/LSTS/pub/Dehert/ Dehert_371_restricted.pdf.


EDPS Newsletter (N32, maart 2012), http://www.edps.europa .eu/EDPSWEB/webdav/site/mySite/shared/Documents/EDPS/PressNews/Newsletters/Newsletter_32_EN.pdf.


Europese Commissie (Persbericht) ‘Digitale agenda: sociale netwerken kunnen meer doen om de privacy van minderjarigen te beschermen’, 30 september 2011, http://www.europanu.nl/id/vit6g2bgsjwz/nieuws/digitale_agenda_sociale_ netwerkenkunnen?ctx=vidymbu7mlv1.


Europese Commissie (Persbericht), ‘Digitale Agenda: Coalitie van technologische topbedrijven en media om het internet een betere plek voor onze kinderen te maken, 1 december 2011, http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/11/1485&format= HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en.


Europese Commissie (Persbericht), ‘Digitale Agenda: slechts twee socialenetwerksites bieden automatisch privacybescherming voor profiel van minderjarigen’, 21 juni 2011, http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction .do?reference=IP/11/762&format=HTML&aged=1&language=NL&guiLanguage=en.

Europese Commissie, ‘Hoe kan een hervorming de burgers meer bescherming geven’, http://ec.europa.eu/justice/data-protection/document/review2012/ factsheets/2nl.pdf.

Europese Commissie, ‘Wat betekenen de nieuwe gegevensbeschermingsregels voor sociale netwerken?’, http://ec.europa.eu/justice/data-protection/ document/review2012 /factsheets/3_nl.pdf.

Europese Commissie, ‘Online Abuse: Literature Review and Policy Context’ (in het kader van het Europese Online Grooming Project), februari 2011, 8. Te raadplegen op: http://www.europeanonlinegroomingproject.com/wp-content/file-uploads/EOGP-Literature-Review .pdf.


FTC, Implementing the Children’s Online Privacy Protection Act: A Report to Congress, februari 2007, http://www.ftc.gov/oia/ftccoppareport.pdf.


HOGBEN, G. (ed.), ‘Security Issues and Recommendations for Online Social Networks’, ENISA Position Paper No. 1, oktober 2007, http://www.enisa.europa.eu/activities/ identity-and-trust/past-work-areas/social-networks/security-issues-and recommendations-for-online-social-networks.

Joint Statement on Key Principles of Social Networking Sites, 8 mei 2008, http://www.state.tn.us/attorneygeneral/cases/facebook/ facebookstatement.pdf.

LIEVENS, E., ‘Risk-reducing regulatory strategies for the protection of minors in online social networks’, KUL, 28 maart 2011, te raadplegen op: http://www.eurocpr.org/ data/2011/2_Lievens.pdf.

 

LIEVENS, E., VALCKE, P. en VALGAEREN, P.J., ‘State of the art on regulatory trens in media. Identifying whether, what, ho wand who to regulate in social media’, ICRI KULeuven, december 2011, 52,  http://emsoc.be/2552-conclusions-building-blocks-for-the-creation-of-regulatory-strategies-for-social-media/.

LODDER, A.R., VAN DEN HOVEN VAN GENDEREN, R., ENGELFRIET, A.,  MEKIC, D. e.a., ‘Recht en Web 2.0’, Publicatiereeks NVvIR No. 27, 2010, http://da.nny.nl/wp-content/uploads/2008/ 05/rechtenweb20. Pdf.

 

Risks and safety on the internet: The perspective of European children. Full findings and policy implications from the EU Kids Online survey of 9-16 year olds and their parents in 25 countries, http://www2.cnrs.fr/sites/ en/fichier/rapport_english.pdf.

 

REDING, V., ‘Think before you post! How to make social networking sites safer for children and teenagers?’, Speech op de Safer Internet Day, Straatsburg, 9 februari 2010, http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference =SPEECH/10/22&format=HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en.

REDING, V., Member of the European Commission responsible for Information Society and Media, ‘Digital Europe: the Internet Mega-trends that will Shape Tomorrow's Europe  European Internet Foundation, Special Event "A view of the Digital World in 2025",Brussels 13 November 2008, http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference =SPEECH/08/616.


VOORHOOF, D., ‘Recente arresten van het EHRM in verband met artikel 10 EVRM (vrijheid van meningsuiting en informatie)’, november- december 2008, /Cms_global/uploads/publicaties/dv/06recente_publicaties_case _law/AM.2009.01.EHRM.NovDec2008.20.04.pdf.

VYNCKE, S., ‘Het voorstel voor een Europese Privacy Verordening doorgelicht’, http://siriuslegal.wordpress.com/2012/02/06/het-voorstel-voor-een-europese-privacy-verordening-doorgelicht/.

  1. Websites

http://www.wdmcentral.be/

http://www.legislation.gov.uk/

http://www.law.kuleuven.be

http://economie.fgov.be/

http://www.privacycommission.be/nl/sociale-netwerken

http://www.digitale-media.be/

http://www.kijkwijzer.nl/

http://ec.europa.eu/

http://www.cbpweb.nl/ 


http://www.wdmcentral.be/

http://www.psw.ugent.be/


http://www.ftc.gov/

 

http://www.europarl.europa.eu/

http://www.coe.int/


http://economie.fgov.be/

 

http://epic.org/privacy/kids/.

http://nl.wikipedia.org

http://www.edps.europa. Eu

http://www.enisa.europa.eu/

http://www.datenschutz-berlin.de/

http://ecfr.gpoaccess.gov

BIBLIOGRAFIE

  1. Wetgeving
  2. België

Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens, B.S., 18 maart 1993.

Artikel 22 van de Grondwet.

  • Europese Unie

Richtlijn 95/46/EG betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens (‘richtlijn bescherming persoonsgegevens), Pb.L. 23 november 1995, afl. 281, 31-50.

Richtlijn 98/48/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 juli 1998 tot wijziging van Richtlijn 98/34/EG betreffende een informatieprocedure op het gebied van normen en technische voorschriften, Pb.L. 5 augustus 1998, 18-26.

Richtlijn 2000/31/EG van het Europees Parlement en de Raad van 8 juni 2000 betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij, met name de elektronische handel, in de interne markt (‘richtlijn inzake elektronische handel’), Pb.L.  17 juli 2000, 1-16.

Beschikking 276/99/EG van het Europees Parlement en de Raad van 25 januari 1999 tot vaststelling van een communautair meerjarenactieplan ter bevordering van een veiliger gebruik van Internet door het bestrijden van illegale en schadelijke inhoud op mondiale netwerken.

Beschikking nr. 1151/2003/EG van het Europees Parlement en de Raad van 16 juni 2003 tot wijziging van Beschikking nr. 276/1999/EG tot vaststelling van een communautair meerjarenactieplan ter bevordering van een veiliger gebruik van internet door het bestrijden van illegale en schadelijke inhoud op mondiale netwerken, Pb.L. 1 juli 2003.

Beschikking 2005/854/EG van het Europees Parlement en de Raad van 11 mei 2005 tot vaststelling van een communautair meerjarenprogramma ter bevordering van een veiliger gebruik van het internet en nieuwe online-technologieën.

Richtlijn 2002/58/EG van het Europees Parlement en de Raad van 12 juli 2002 betreffende de verwerking van persoonsgegevens en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer in de sector van elektronische communicatie, Pb.L. 31 juli 2002, afl. 201, 37-47.

Richtlijn 2002/21/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 inzake een gemeenschappelijk regelgevingskader voor elektronische communicatienetwerken en -diensten (‘kaderrichtlijn’), Pb.L. 24 april 2002, 33.

Richtlijn 2002/20/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 betreffende de machtiging voor elektronische communicatienetwerken en -diensten (‘Machtigingsrichtlijn’), Pb.L. 24 april 2002, 21.

Richtlijn 2002/19/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 inzake de toegang tot en interconnectie van elektronische communicatienetwerken en bijbehorende faciliteiten (‘Toegangsrichtlijn‘), Pb.L. 24 april 2002, 7.

Richtlijn 2002/22/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 inzake de universele dienst en gebruikersrechten met betrekking tot elektronische communicatienetwerken en diensten (‘Universele dienstrichtlijn’), Pb.L. 24 april 2002, 51.

Richtlijn 2002/58/EG van het Europees Parlement en de Raad van 12 juli 2002 betreffende de verwerking van persoonsgegevens en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer in de sector elektronische communicatie

Verordening (EG) nr. 2006/2004 betreffende samenwerking tussen de nationale instanties die verantwoordelijk zijn voor handhaving van de wetgeving inzake consumentenbescherming, Pb.L. 18 december 2009, 11-36.

Richtlijn 2009/136/EG van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2009 tot wijziging van Richtlijn 2002/22/EG inzake de universele dienst en gebruikersrechten met betrekking tot elektronische communicatienetwerken en –diensten

Richtlijn 2002/77/EG van de Commissie van 16 september 2002 betreffende de mededinging op de markten voor elektronische communicatienetwerken en -diensten (‘Mededingingsrichtlijn’), Pb.L. 17 september 2002, 21.

Richtlijn 2010/13/EU van 10 maart 2010 betreffende de coördinatie van bepaalde wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen in de lidstaten inzake het aanbieden van audiovisuele mediadiensten (‘Richtlijn audiovisuele mediadiensten’ of  ‘AVMD-richtlijn’) (gecodificeerde versie).

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens (algemene verordening gegevensbescherming, 25 januari 2012, COM/2012/11 definitief. Te raadplegen op: http://ec.europa.eu/justice/dataprotection/ document/review2012/com_2012_11nl.pdf.

  • Raad van Europa

Verdrag van de Raad van Europa tot bescherming van personen met betrekking tot de geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens van 28 januari 1981 en het Aanvullend Protocol bij het Verdrag tot bescherming van personen met betrekking tot de geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens inzake toezichthoudende autoriteiten en grensoverschrijdend verkeer van gegevens van 8 november 2001, te raadplegen op: http://conventions.coe.int/ Treaty/en/Treaties/Html/108.htm.

 

 

 

  1. Beleidsdocumenten
  2. Nationaal

Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, advies 38/2002 van 16 september 2002 betreffende de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van minderjarigen op internet, 1-10, te raadplegen op: http://www.internet-observatory.be/internet_observatory/pdf/advice_privacy nl.pdf

 

Commissie Meijers (Nederland), verslag betreffende het voorstel voor de herziening van de EU-wetgeving bescherming persoonsgegevens, 2 maart 2012, te raadplegen op: http://www.eerstekamer.nl/eu/brief2/20120302/ notitie_van_de_commissie_meijers/document3.

  • Europees

Europese Unie

Aanbeveling van de Raad van 24 september 1998 betreffende de ontwikkeling van de concurrentiepositie van de Europese industrie van audiovisuele en informatiediensten door de bevordering van nationale kaders teneinde een vergelijkbaar en doeltreffend niveau van bescherming van minderjarigen en de menselijke waardigheid te bereiken, Pb.L. 7 oktober 1998, 48-55.

Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement, het Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s over de illegale en schadelijke inhoud op internet, COM(96)487.

Tweede evaluatieverslag van de Commissie voor de Raad en het Europees Parlement  van 12 december 2003 over de toepassing van de aanbeveling van de Raad van 24 september 1998 over de bescherming van minderjarigen en de menselijke waardigheid, COM(2003)/776, 3.

Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s over de toepassing van de aanbeveling van de Raad van 24 september 1998 betreffende de bescherming van minderjarigen en de menselijke waardigheid en van de aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2006 betreffende de bescherming van minderjarigen en de menselijke waardigheid en het recht op weerwoord in verband met de concurrentiepositie van de Europese industrie van audiovisuele en online-informatiediensten – Bescherming van kinderen in de digitale wereld, SEC(2011)1043 definitief, te raadplegen op: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM: 2011:0556:FIN:NL:HTML.

Conclusies van de Raad over de bescherming van kinderen in de digitale wereld, C 372/04, 20.12.2011, 15.

Advies van de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming betreffende de mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s – ‘Een integrale aanpak van de bescherming van persoonsgegevens in de Europese Unie’, Pb.C. 22 juni 2011.

 

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s, ‘Een integrale aanpak van de bescherming van persoonsgegevens in de Europese Unie’, 4 november 2010, COM(2010) 609 definitief.

 

Commissie van de Europese Gemeenschappen, Europese Governance – Een witboek, 25 juli 2001 (COM)2001 428 definitief, te raadplegen op: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/nl/com/2001/com2001_0428nl01.p….

 

Opinion of the European Data Protection Supervisor on the data protection reform package, 7 maart 2012. Te raadplegen op: http://www.edps.europa.eu/EDPSWEB/webdav/site/mySite/shared/Documents/Consultation/Opinions/2012/12-03-07_EDPS_Reform_package_EN.pdf.


Werkgroep Gegevensbescherming artikel 29, Advies 2/2009 over de bescherming van persoonsgegevens van kinderen (Algemene richtlijnen en het bijzondere geval van scholen), 11 februari 2009, te raadplegen op: http://ec.europa.eu/justice/policies/privacy/docs/wpdocs/2009/ wp160_nl.pdf.

Werkgroep Gegevensbescherming Artikel 29, Advies 1/2010 over de begrippen ‘voor de verwerking verantwoordelijke’ en ‘verwerker’, 16 februari 2010, te raadplegen op: http://ec.europa.eu/justice/policies/privacy/docs/wpdocs/ 2010/wp169_nl.pdf.

‘Safer Social Networking Principles for the EU’, 10 februari 2009, te raadplegen op:http://ec.europa.eu/information_society/activities/social_networking/do….

Werkgroep Gegevensbescherming Artikel 29, Advies 5/2009 over online sociale netwerken, 12 juni 2009, te raadplegen op: http://ec.europa.eu/ justice/policies/privacy/docs/wpdocs/2009/ wp163_nl.pdf.


Europees Economisch en Sociaal Comité, Advies van 4 november 2009 over de impact van sociale netwerksites op burgers/consumenten, te raadplegen op: https://toad.eesc.europa.eu/ ViewDoc.aspx?doc...2009_AC_NL.

Article 29 Data Protection Working Party, Opinion 01/2012 on the data protection reform proposals, 23 march 2012, te raadplegen op: http://ec.europa.eu/justice/data-protection/article-29/documentation/opinion-recommendation/files/2012/wp191_en.pdf.

Aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2006 betreffende de bescherming van minderjarigen en de menselijke waardigheid en het recht op weerwoord in verband met de concurrentiepositie van de Europese industrie van audiovisuele en online-informatiediensten, Pb.L. 27 december 2006, 72-77.

Raad van Europa

 

Recommendation CM/Rec(2010)13 of the Committee of Ministers to member states on the protection of individuals with regard to automatic processing of personal data in the context of profling, 23 november 2010. Te raadplegen op: https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?Ref=CM/Rec(2010)13&Language=lanEnglish&Ver=original&BackColorInternet=C3C3C3&BackColorIntranet=EDB021&BackColorLogged=F5D383.

Recommendation CM/Rec(2012)4 of the Committee of Ministers to member States on the protection of human rights with regard to social networking services, 4 april 2012. Te raadplegen op: https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id =1929453&Site=CM.

 

  • Internationaal

 

Memorandum van Rome, goedgekeurd op de 30ste Conferentie van commissarissen voor de bescherming van gegevens en de persoonlijke levenssfeer, Straatsburg, 17 oktober 2008, te raadplegen op: http://www.datenschutz-berlin.de/attachments/461/WP_social_network _services.pdf.

 

  1. Rechtspraak

EHRM, X. and Y. v. the Netherlands, 26 maart 1985, no. 8978/80. Te raadplegen op: http://www.coe.int/t/dg2/equality/domesticviolencecampaign/resources/ x%20and%20y%20v%20the%20netherlands_EN.asp.

EHRM, Mark Rees v. United Kingdom, 17 oktober 1986, Publ.Hof, Serie A, Vol.106.

EHRM, Graham Gaskin v. United Kingdom, 7 juli 1989, Publ.Hof, Serie A, Vol. 160.

 

HvJ, 6 november 2003 (C-101/01), Jur. I-12971. (zaak Lindqvist)

 

US Supreme Court, ACLU v. Mukasey, 22 juli 2008, te raadplegen op: http://epic.org/free_speech/ copa/ACLU_v_Mukasey.pdf)

 

EHRM, K.U. v. Finland, 2 december 2008, no. 2872/02. Te raadplegen op: http://www.coe.int/ t/dghl/standardsetting/dataprotection/Judgments/KU%20v%20Finland%20en%20presse.pdf.

 

EHRM, 16 december 2010, Aleksey Ovchinnikov v. Rusland, no. 24061/04. Te raadplegen op: http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/viewhbkm.asp?sessionId=72196096&skin=hudocen&action=html&table=F69A27FD8FB86142BF01C1166DEA398649&key=40590&highlight=.

HvJ, 16 februari 2012, SABAM t. Netlog, te raadplegen op: http://www.iept.nl/files/2012/IEPT20120216 HvJEU_SABAM_v_Netlog.pdf

 

 

 

  1. Monografieën

 

CLARCK, C., ‘The answer to the machine is in the machine’ The Future of Copyright in a Digital Environment

CURTIN, D.M. en PUNT-HEYNING, L.H., Europese integratie, Amsterdam, Kluwer, 2006, 30.

DEELSTRA, K., Handboek Zoekmachinemarketing,  Zutphen, Koninklijke Whörmann, 2008, 384-385.

DIERICKX, L., Het recht op afbeelding, Antwerpen, Intersentia, 2005, 4.

DUMORTIER, J., ‘Privacybescherming bij de verwerking van persoonsgegevens’, in Mediarecht, Telecommunicatie en telematica, Mechelen, Kluwer, 1999, Afl. 12, 59-62.


FRACKMAN, A., MARTIN, R.C. en RAY, C., Internet and Online Privacy: A Legal and Business Guide, ALM Publishing, 2002, 46

GIESEN, I., Alternatieve regelgeving en privaatrecht, Amsterdam, Kluwer, 2007, 30.

LEFEVER, K., LIEVENS, E. en VALCKE, P., ‘Alle regels overboord voor mediawijze minderjarigen?’ in X. (eds.), Recht in beweging. 17de VRG Alumnidag, Antwerpen, Maklu, 2010, 341-361.

LIEVENS, E., Protecting Children in the Digital Era. The Use of Alternative Regulatory Instruments, Leiden en Boston, Martinus Nijhoff Publishers, 2010, International Studies in Human Rights, Vol. 105, 584 p.

LIEVENS, E., VALCKE, P. en STEVENS, D., Praktijkboek recht en internet. Vrijheid van meningsuiting (Titel II, Hoofdstuk 3), Brugge, Vanden Broele, 2005, 77 p.

PARMENTIER, S. (ed.), De rechten van de mens op het internet, Antwerpen, Maklu, 2000.

PETERSEN, P., Handboek Online Marketing, Amsterdam, Kluwer, 2009, 76 en 80.

 

VAN BELLEN, A.J.M., Recht en elektronische handel, Amsterdam, Kluwer, 2002, 63.)

VAN DIJK, J.A.G.M. De netwerkmaatschappij: sociale aspecten van nieuwe media, Kluwer, 2001, 310 p.

VAN EECKE, P.(ed.), Recht en elektronische handel, Brugge, Larcier, 2011, 7.

VAN EJK, N., ASSCHER, L., BERGER, N. en KABEL, J., De regulering van media in internationaal perspectief, Amsterdam University Press, 2005, 107 p.

VANDE LANOTTE, J. en HAECK, Y. (eds.), Handboek EVRM. Deel 2. Artikelsgewijze commentaar (Volume I), 2004, Antwerpen, Intersentia, 711.

VERHELLEN, E., Verdrag inzake de rechten van het kind. Achtergrond, motieven, strategieën, hoofdlijnen, Antwerpen, Garant, 2000, 80-82.

VERMEULEN, G. (ed.), Strafrechtelijke bescherming van minderjarigen, Antwerpen-Apeldoorn, Maklu, 2001, 699 p.

VOORHOOF, D. en VALCKE, P. (m.m.v. CANNIE, H.), Handboek Mediarecht (3de editie), Brussel, Larcier, 2011, CIC, 688 p.

WITTEVEEN, W.J., GIESEN, I. en DE WIJKERSLOOTH, J.L., Alternatieve regelgeving, Amsterdam, Kluwer, 2007, 25.

  1. Bijdragen in tijdschriften

BAUWENS, J., ‘Discours over jongeren in de nieuwsmedia. Over ‘cool kids’ en You Tube Killers’, TJK 2008/5, 301-306.

 

BERKVENS, J.M.A., ‘Richtsnoeren publicatie persoonsgegevens op internet’, Computerr. 2008/132, 199.

 

ANN BUB, K., ‘Privacy’s role in the discovery of social networking site information’, S.M.U.L. Rev. 2011, 1435.

BLOK, P.H., ‘Privacybescherming in alle staten. Internationaal privacyrecht en IPR onder de Europese Privacyrichtlijn’, Computerr. 2005/45, 297-304.

BUB, K.A., ‘Privacy’s role in the discovery of social networking site information’, S.M.U.L. Rev. 2011, 1433-1462.

CUIJPERS, C.M.K.C., ‘Toepasselijk privacyrecht in de wolk’, Computerr. 2011/3, 115-122.

GROOTHUIS, M., ‘Uitspraak EHRM over bescherming van minderjarigen op internet, Computerr. 2009, afl. 2, 91.

JACOBSON, P., ‘The Child Online Protection Act: Taming the World ‘Wild’ Web’, DePaul-LCA J. Art and Ent. L. 421 1998-1999, 421-447.

KINDT, E. ‘Mobiliteit in de 21ste eeuw: zwanenzang van het recht op privacy?’, Computerr. 2010/1, 4.

LIEVENS, E. en DUMORTIER, J., ‘Bescherming van minderjarigen online: stand van zaken en blik op de toekomst, Computerr. 2005, afl. 2, 59-64.

LIEVENS, E., ‘Bescherming van minderjarigen in de informatiemaatschappij: een wettelijk kader (in België?)’,  Computerr. 2004, afl. 3, 163-164.

LIEVENS, E., LEFEVER, K. en VALCKE, P., ‘Jongeren en media. Een delicaat evenwicht tussen bescherming en beleving’, TJK 2008/5, 291-300.

LODDER, A., ‘Schadelijke of ongewenste informatie op sociale netwerksites, Computerr. 2010, afl. 3, 107-114.

MANI, N.E., ‘Judicial scrutiny of congressional attempts to protect children from the internet’s harms: will internet filtering technology provide the answer congress has been looking for?’, B.U. J. Sci. And Techn. L. 201 2003, 201-208.

 

MATECKI, L.A., ‘Update: COPPA is Ineffective Legislation! Next Steps for Protecting Youth Privacy Rights in the Social Networking Era’, Northwestern Journal of Law and Social Policy 369 2010, 369 e.v.

NICCOLI, A., ‘Least Restrictive Means: a clear path for user-based regulation of minors’ acces to indecent material on the internet’, J. Legis 225 2001, 225-236.

PAS, H., Kinderen en media. Of zou het moeten zijn: media en kinderen?, TJK 2008/5, 283-286.

PRINS, C., ‘Gelekte voorstellen EU wetgeving betreffende bescherming persoonsgegevens’, Computerr. 2012/1, 89.

STODDART, J.,’Privacy in the era of social networking: legal obligations of social media sites’, Sask. L. Rev. 2011, 263-274.

VALGAEREN, E. en LEITNER, L. ‘Smartphones en privacy – Vrienden, vijanden of ergens tussenin?’, Computerr. 2012/1, 2-9.

VALGAEREN, E., ‘SNS en de nieuwe vriendschappen: Narcissus in het kwadraat!’, Computerr. 2010/3.

VALGAEREN, E., ‘Sociale netwerksites – De digitale bijenkorven. Korte inleiding op het themanummer Sociale-netwerksites’, Computerr. 2010/3, 94-96.

VAN DEN HOVEN VAN GENDEREN, R., ‘Sociale netwerken, vloek of zegen? Algemene voorwaarden tot het gebruik van persoonlijke informatie’, Computterr. 2010/3, 97-106.

VAN DER SLOOT, B. en ZUIDERVEEN BORGESTUS, F.J., ‘De amendementen van de Richtlijn Burgerrechten op de e-Privacyrichtlijn’, P & I 2010/4, 162.

VAN EECKE, P. en TRUYENS, M., ‘Privacy en sociale netwerken’, Computerr. 2010/3, 115-128.

VANDEKERCKHOVE, A. ‘Vanuit het kinderrechtencommissariaat. Minderjarigen, media en (gebrek aan) privacy’, TJK 2008/5, 350-353.

VANZEGBROECK, K, ‘Dossier: media en kinderen. Naar een positief en stimulerend mediabeleid voor kinderen’, TJK 2008/5, 286-290.

  1. Krantenartikels

‘Tiener stapt uit leven na pesterijen op Facebook’, DS 12 januari 2012.

‘Lieten: foto’s van slachtoffers busongeval publiceren is er ver over’, Knack 16 maart 2012, te raadplegen op: http://www.knack.be/nieuws/belgie/lieten-foto-s-van-slachtoffers-busongeval-publiceren-is-erverover/article4000068218128.htm.

‘Rechter gaf voorbeeldstraf om sociale netwerksites te beschermen’, Knack 21 september 2011, te raadplegen op: http://datanews.knack.be/ict/ nieuws/nieuwsoverzicht/2011/09/21/rechter-gaf-voorbeeldstraf-om-sociale-netwerksites-te-beschermen/article 1195107501639.htm)


‘’Like’-knop van Facebook is illegaal in Europa’, HLN 23 augustus 2011, te raadplegen op: http://www.hln.be/hln/nl/4125/Internet/article/detail/1307999/ 2011/08/23/Like--knop-van-Facebook-is-illegaal-in-Europa.dhtml.)

 

  1. Onlinebronnen

‘Nieuwe Europese privacyregels relevant voor sociale netwerken’, 9 maart 2012, http://www.wisemen.nl/weblog/weblogs/nieuwe-europese-privacyregels-relevant-voor-sociale-netwerken/.


AUSLOOS, J., ‘The ‘Right to be Forgotten’ – Worth Remembering?’, 30 november 2011, http://www.law.kuleuven.be/icri/all_pubs.php?action=pubs_staff&staffid=166 &where=.

Cyberkids’ e-Privacy. Minderjarigen, minder rechten? (Privacy Paper Nr. 4) Department of Communication Studies, University of Antwerp, Antwerpen, 2005, http://www.e-privacy.be/PrivacyPaper4-Cyberkids-e-Privacy.pdf)  

DDMA (Dutch Dialogue Marketing Association), ‘Reactie op het concept Privacy Verordening’, maart 2012, 3, http://ddma.nl/wp-content/uploads/2012/03/DDMA-reactie-concept-EU-Privacy-Verordening-versie-2.pdf.

 

DE HERT, P., ‘Systeemverantwoordelijkheid voor de informatiemaatschappij als positieve mensenrechtenverplichting’, http://www.vub.ac.be/LSTS/pub/Dehert/ Dehert_371_restricted.pdf.


EDPS Newsletter (N32, maart 2012), http://www.edps.europa .eu/EDPSWEB/webdav/site/mySite/shared/Documents/EDPS/PressNews/Newsletters/Newsletter_32_EN.pdf.


Europese Commissie (Persbericht) ‘Digitale agenda: sociale netwerken kunnen meer doen om de privacy van minderjarigen te beschermen’, 30 september 2011, http://www.europanu.nl/id/vit6g2bgsjwz/nieuws/digitale_agenda_sociale_ netwerkenkunnen?ctx=vidymbu7mlv1.


Europese Commissie (Persbericht), ‘Digitale Agenda: Coalitie van technologische topbedrijven en media om het internet een betere plek voor onze kinderen te maken, 1 december 2011, http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/11/1485&format= HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en.


Europese Commissie (Persbericht), ‘Digitale Agenda: slechts twee socialenetwerksites bieden automatisch privacybescherming voor profiel van minderjarigen’, 21 juni 2011, http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction .do?reference=IP/11/762&format=HTML&aged=1&language=NL&guiLanguage=en.

Europese Commissie, ‘Hoe kan een hervorming de burgers meer bescherming geven’, http://ec.europa.eu/justice/data-protection/document/review2012/ factsheets/2nl.pdf.

Europese Commissie, ‘Wat betekenen de nieuwe gegevensbeschermingsregels voor sociale netwerken?’, http://ec.europa.eu/justice/data-protection/ document/review2012 /factsheets/3_nl.pdf.

Europese Commissie, ‘Online Abuse: Literature Review and Policy Context’ (in het kader van het Europese Online Grooming Project), februari 2011, 8. Te raadplegen op: http://www.europeanonlinegroomingproject.com/wp-content/file-uploads/EOGP-Literature-Review .pdf.


FTC, Implementing the Children’s Online Privacy Protection Act: A Report to Congress, februari 2007, http://www.ftc.gov/oia/ftccoppareport.pdf.


HOGBEN, G. (ed.), ‘Security Issues and Recommendations for Online Social Networks’, ENISA Position Paper No. 1, oktober 2007, http://www.enisa.europa.eu/activities/ identity-and-trust/past-work-areas/social-networks/security-issues-and recommendations-for-online-social-networks.

Joint Statement on Key Principles of Social Networking Sites, 8 mei 2008, http://www.state.tn.us/attorneygeneral/cases/facebook/ facebookstatement.pdf.

LIEVENS, E., ‘Risk-reducing regulatory strategies for the protection of minors in online social networks’, KUL, 28 maart 2011, te raadplegen op: http://www.eurocpr.org/ data/2011/2_Lievens.pdf.

 

LIEVENS, E., VALCKE, P. en VALGAEREN, P.J., ‘State of the art on regulatory trens in media. Identifying whether, what, ho wand who to regulate in social media’, ICRI KULeuven, december 2011, 52,  http://emsoc.be/2552-conclusions-building-blocks-for-the-creation-of-regulatory-strategies-for-social-media/.

LODDER, A.R., VAN DEN HOVEN VAN GENDEREN, R., ENGELFRIET, A.,  MEKIC, D. e.a., ‘Recht en Web 2.0’, Publicatiereeks NVvIR No. 27, 2010, http://da.nny.nl/wp-content/uploads/2008/ 05/rechtenweb20. Pdf.

 

Risks and safety on the internet: The perspective of European children. Full findings and policy implications from the EU Kids Online survey of 9-16 year olds and their parents in 25 countries, http://www2.cnrs.fr/sites/ en/fichier/rapport_english.pdf.

 

REDING, V., ‘Think before you post! How to make social networking sites safer for children and teenagers?’, Speech op de Safer Internet Day, Straatsburg, 9 februari 2010, http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference =SPEECH/10/22&format=HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en.

REDING, V., Member of the European Commission responsible for Information Society and Media, ‘Digital Europe: the Internet Mega-trends that will Shape Tomorrow's Europe  European Internet Foundation, Special Event "A view of the Digital World in 2025",Brussels 13 November 2008, http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference =SPEECH/08/616.


VOORHOOF, D., ‘Recente arresten van het EHRM in verband met artikel 10 EVRM (vrijheid van meningsuiting en informatie)’, november- december 2008, /Cms_global/uploads/publicaties/dv/06recente_publicaties_case _law/AM.2009.01.EHRM.NovDec2008.20.04.pdf.

VYNCKE, S., ‘Het voorstel voor een Europese Privacy Verordening doorgelicht’, http://siriuslegal.wordpress.com/2012/02/06/het-voorstel-voor-een-europese-privacy-verordening-doorgelicht/.

  1. Websites

http://www.wdmcentral.be/

http://www.legislation.gov.uk/

http://www.law.kuleuven.be

http://economie.fgov.be/

http://www.privacycommission.be/nl/sociale-netwerken

http://www.digitale-media.be/

http://www.kijkwijzer.nl/

http://ec.europa.eu/

http://www.cbpweb.nl/ 


http://www.wdmcentral.be/

http://www.psw.ugent.be/


http://www.ftc.gov/

http://www.europarl.europa.eu/

http://www.coe.int/


http://economie.fgov.be/

http://epic.org/privacy/kids/.

http://nl.wikipedia.org

http://www.edps.europa. Eu

http://www.enisa.europa.eu/

http://www.datenschutz-berlin.de/

http://ecfr.gpoaccess.gov

Download scriptie (631.59 KB)
Universiteit of Hogeschool
Odisee
Thesis jaar
2012