Emotionele expo's in België

Bram
De Maeyer

De wereldtentoonstelling van 1958 is zonder twijfel één van de grootste naoorlogse Belgische projecten. België vormde eerder ook al het decor voor dit massa-evenementen. Zo vond de eerste editie plaats in 1885 te Antwerpen. Er wordt vanuit gegaan dat zo'n feestelijk evenement een grote massa lokte die zich vergaapte aan alle bezienswaardigheden. Maar klopt dit eigenlijk wel? In de scriptie van Bram De Maeyer wordt nagegaan welke emoties wereldtentoonstellingen opriepen bij bezoekers? Treden er veranderingen op in de emotionele beleving van bezoekers? Hiervoor doet hij beroep op bronnen zoals dagboeken, kranten en tijdschriften. Dit perspectief weet een nieuw licht te werpen op het fenomeen van wereldtentoonstellingen. 

Bibliografie

Bibliografie

 

Bronnen

 

"Exposition Universelle 1894", Anvers-exposition: journal illustré, 1893.

 

Anvers et l'exposition universelle, 1894 : guide illustré, ed. 2, Brussel: Société belge de librairie, 1894.

 

"Elle sera amusante", Gand-exposition 1913. Organe officiel de l’Exposition universelle et internationale de Gand en 1913, 2/11, 1912.

 

"De Blijde Intrede van Z.K.H. Koning Albert", Organe officiel de l’Exposition universelle et internationale de Gand en 1913, 3/19, 1913.

 

"La cérémonie au palais des fêtes", Gand-exposition 1913. Organe officiel de l’Exposition universelle et internationale de Gand en 1913, 3/12, 1913.

 

Baekelmans Lode, In de spiegelbollen: herinneringen, Vlaamse Pockets, dl. 127, Hasselt: Heideland, 1964.

 

Buysse Cyriel, Zomerleven, Bussum: Van Dishoeck, 1915.

 

C., "Dans et autour de l’Exposition", L'Escaut, 10 mei 1894.

 

Corneli René, Guide illustré de l'Exposition universelle internationale d'Anvers, 1885, Brussel: Mertens, 1885.

 

F.B., "L'Exposition ouverte", L'Escaut, 5 mei 1894.

 

Fris Victor, Oud-Vlaendren, Brussel: s.e., 1913.

 

H.D., "L'Exposition", Le Précurseur, 7 mei 1894.

 

Horemans Jef, "Het Zuidkwartier", in: Louis Franck en Victor Brunclair (red.), Weerspiegeld Antwerpen. Hoe ’t vroeger was: onze schrijvers over hun stad, Antwerpen: De Sikkel, 1929, 315-317.

 

Koninkrijk Queen Victoria van het Verenigd, The letters of Queen Victoria: a selection from Her Majesty's correspondence between the years 1837 and 1861, bewerkt door Arthur Christopher Benson en Esther Viscount, 3 dln., dl. 2, Londen: Murray, 1908.

 

Lattin Amand de, Op de wereldtentoonstelling van 1885, Historische verhalen, 9 dln., dl. 5, Antwerpen: Uitgeverij De Sikkel, 1958.

 

---, Contacten met vroeger Antwerpen: gebeurtenissen, geplogenheden, markante figuren, Antwerpen: De Vries-Brouwers, 1976.

 

Lemaire Charles, Congo et Belgique, Brussel: Bulens, 1894.

 

M., "Op stap in de Wereldtentoonstelling van Antwerpen. Goedheil!", De Volksgazet, 26 april 1930.

 

Monet August, Dat is allemaal gebeurd: een journalistenleven, Antwerpen: Opdebeek, 1952.

 

Oomen A.M., Herinnering aan de wereldtentoonstelling: brieven in het Handelsblad van Antwerpen, Antwerpen: Uitgeverij Henri Claes, 1885.

 

Peersman Willy en An Devroe, De pijl naar Ukkel: een Expo 58-dagboek, Beersel: Boone-Roosens, 2008.

 

Rooses Max, Oud Antwerpen. Vieil Anvers, Brussel: Lyon-Claesen, 1894.

 

S.A., "Exposition Universelle d’Anvers", L'Escaut, 5 mei 1885.

 

---, "Les tatouages des Congolais", Le Précurseur, 1 juni 1894.

 

---, "Wereldtentoonstelling van Gent", Gazette van Gent, 22 november 1913.

 

---, "De Kansspelen in de Antwerpsche Wereldtentoonstelling", De Volksgazet, 21 augustus 1930.

 

---, "Humor", 1930: Wereldtentoonstelling 28/1, 1930.

 

---, Wereldtentoonstelling voor koloniën, zeevaart en Vlaamsche kunst : Antwerpen 1930, Brasschaat: De Bièvre, 1930.

 

Sabbe Maurits, Oud-België Brussel: Librairie nationale d'art et d'histoire, 1931.

 

Smeding L.H., Smeding's gids voor Antwerpen, Antwerpen: Nederlandsche Boekhandel, 1894.

 

Teirlinck Herman en Karel van de Woestijne, De leemen torens, 2 dln., dl. 1, Rotterdam: Nijgh & Van Ditmar, 1931.

 

Velde Willem Van De, "Antwerpens Wonderjaar 1930", in: Luc Vermoesen (red.), 60 jaar Wereldtentoonstelling, 1930-1990, Antwerpen: Werkgroep 60 Jaar Tentoonstellingswijk, 1990, 5-18.

Gemeenteblad, Antwerps Stadsbestuur, Antwerpen, 1883

 

Gemeenteblad, Antwerps Stadsbestuur, Antwerpen, 1885

 

 

Gemeenteblad, Antwerps Stadsbestuur, Antwerpen, 1923

 

Gemeenteblad, Antwerps Stadsbestuur, Antwerpen, 1929

 

Stadsarchief (SA), Modern Archief (MA), Archief over de Gemeentefeesten (AG), 642#163, Dossier Feesten 1894, Map 7: Wereldtentoonstelling 1894. Kostelooze toegangskaarten voor werklieden. Brief van liberale Werkliedenmaatschappij Help U Zelve aan Antwerpse gemeenteraad op 28 juni 1894.

 

SA, MA, AG, 642#163, Dossier Feesten 1894, Map 5: Wereldtentoonstelling van 1894. Plechtige opening door Z.M. Den Koning. Artikel van hoofdredacteur Jan Van Kerckhoven in Gazet van Antwerpen van 6 mei 1894.

 

SA, MA, AG, 642#171, Dossier Volksvertoningen 1895, Map 14 Feesten 1895: 100ste verjaring van de vrijmaking der scheepvaart op de Schelde, Croquis & Impressions de la vieille ville d’Anvers  gemaakt door Piet Verhaert.

 

SA, MA, 325#1205, Tijdschrift Chronycke synde de corte beschryvinge van den Handel ende den Wandel in de wyck Oud-Antwerpen, 10de exemplaar, 15-22 juli 1894, Methusalem Verhoeven.

 

Afbeeldingen

 

  1. Bonvoisin Maurice, L'album d'Anvers et de l'exposition: croquis humoristiques inédits, Parijs: Quantin, 1894.

 

  1. Stadsarchief Antwerpen, Beeldbank AVA, sa022045, het Congolees paviljoen 1894

 

 

 

 

 

Secundaire literatuur

 

Altena Bert en Dick Van Lente, Vrijheid en rede : geschiedenis van Westerse samenlevingen, 1750-1989, ed. 3, Hilversum: Verloren, 2011.

 

Anderson Benedict, Verbeelde gemeenschappen: bespiegelingen over de oorsprong en de verspreiding van het nationalisme, vertaald door Paul Syrier, Amsterdam: Mets, 1991.

 

Baillieul Beatrix, Dirk Boncquet, André Capiteyn e.a., Impact : wereldtentoonstelling Gent, 1913, bewerkt door Jo Van Herreweghe, Gent: Stad Gent, Dienst Monumentenzorg en Architectuur, 2013.

 

Bertels Inge, Tim Bisschops en Bruno Blondé, "Stadslandschap. Ontwikkelingen en verwikkelingen van een stedelijke ruimte ", in: Inge Bertels, Bert De Munck en Herman Van Goethem (red.), Antwerpen: biografie van een stad, Antwerpen: Meulenhoff/Manteau, 2010.

 

Bussels Stijn en Bram Van Oostveldt, "De Antwerpse wereldtentoonstelling van 1894 als ambigu spektakel van de moderniteit", Tijdschrift voor Geschiedenis, 125/1, 2012, 5-20.

 

Cantor Geoffrey, "Emotional Reactions to the Great Exhibition of 1851", Journal of Victorian Culture, 20/2, 2015, 230-245.

 

Capiteyn André, "De wereldtentoonstelling van 1913 in vogelvlucht", in: Jo Van Herreweghe (red.), Impact : wereldtentoonstelling Gent, 1913, Gent: Stad Gent, Dienst Monumentenzorg en Architectuur, 2013.

 

Capityn André, Gent in weelde herboren, wereldtentoonstelling 1913: tentoonstelling Centrum voor Kunst en Cultuur, Sint-Pietersabdij, Gent: Centrum voor Kunst en Cultuur, 1988.

 

Cauter Lieven De, "Over wereldtentoonstellingen: opkomst en verval van de panoramische blik", in: Mandy Nauwelaerts, Caroline Terryn, Paul Verbraeken e.a. (red.), De panoramische droom: Antwerpen en de wereldtentoonstellingen 1885, 1894, 1930, Antwerpen: Uitgeverij Antwerpen 93 vzw, 1993, 36-49.

 

Convents Guido, "Van de verburgelijking van het populair vermaak tot amusement voor iedereen", in: Mandy Nauwelaerts, Caroline Terryn en Paul Verbraeken (red.), De panoramische droom: Antwerpen en de wereldtentoonstellingen 1885, 1894, 1930, Antwerpen: Uitgeverij Antwerpen 93 vzw, 1993, 236-247.

 

Corbey Raymond, Wildheid en beschaving. De Europese verbeelding van Afrika, Baarn: AMBO, 1989.

 

Couttier Maarten, Congo tentoongesteld. Een geschiedenis van de Belgische antropologie en het museum van Tervuren, Leuven: Uitgeverij Acco, 2005.

 

Crary Jonathan, Suspensions of perception: attention, spectacle, and modern culture, Cambridge (Massachusetts): MIT Press 2001.

 

Everaert Guido en Jo Van Herreweghe, "Van een industriestad met monumenten tot een monumentenstad met industrie", in: Jo Van Herreweghe (red.), Impact: wereldtentoonstelling Gent, 1913, Gent: Stad Gent, Dienst Monumentenzorg en Architectuur, 2013.

 

         Gerle Janos, "National Identity, World Exhibitions, and Hungary", Centropa, 10/3, 2010, 244-258.

 

Greenhalgh Paul, "De traditie van de wereldtentoonstellingen", in: Mandy Nauwelaerts, Caroline Terryn, Paul Verbraeken e.a. (red.), De panoramische droom: Antwerpen en de wereldtentoonstellingen 1885, 1894, 1930, Antwerpen: Uitgeverij Antwerpen 93 vzw, 1993, 23-34.

 

Jonckheere Evelien, "'Ach, waarom zou ik het u ook verzwijgen?...' Ontbering achter de schermen van de 'zoos humains'", in: Wouter Van Acker, Christophe Verbruggen en Mui-Ling Verbist (red.), Gent 1913: Op het breukvlak van de moderniteit, Gent: Snoeck, 2013, 96-111.

 

Matt Susan J., "Current Emotion Research in History: Or, Doing History  from the Inside Out", Emotion Review, 3/1, 2011, 117-124.

 

Mattie Erik, Wereldtentoonstellingen, Blaricum: V+K Publishing, 1998.

 

Munro Lisa, "Investigating World's Fairs: an Historiography", Studies in Latin American Popular Culture, 28, 2010, 80-94.

 

Nauwelaerts Mandy, "De panoramische droom", in: Mandy Nauwelaerts, Caroline Terryn, Paul Verbraeken e.a. (red.), De panoramische droom: Antwerpen en de wereldtentoonstellingen 1885, 1894, 1930, Antwerpen: Uitgeverij Antwerpen 93 vzw, 1993, 17-20.

 

Reddy William M., The navigation of feeling: a framework for the history of emotions, Cambridge: Cambridge University Press, 2001.

 

Rosenwein Barbara H., "Problems and Methods in the History of Emotions", Passions in Context I. International Journal for the History and Theory of Emotions, 1, 2010, 1-32.

 

Terryn Caroline, "Van elitaire breurs tot massamedium. Exposanten en publiek van de Antwerpse expo's", in: Mandy Nauwelaerts, Caroline Terryn en Paul Verbraeken (red.), De panoramische droom: Antwerpen en de wereldtentoonstellingen 1885, 1894, 1930, Antwerpen: Uitgeverij Antwerpen 93 vzw, 1993, 68-81.

 

Tritsmans Bart, "Versatile green: an alternative perspective on urban green space in late nineteenth-century Antwerp", Urban History, 42/1, 2015, 89-112.

 

Uyttenhove Pieter, "De ruine en het feest. De moderniteit van Oud-Antwerpen en Oud-België", in: Mandy Nauwelaerts, Caroline Terryn en Paul Verbraeken (red.), De panoramische droom: Antwerpen en de wereldtentoonstellingen 1885, 1894 en 1930, Antwerpen: Uitgeverij Antwerpen 93 vzw, 1993, 249-256.

Expo Milano 2015, < http://www.expo2015.org/ >, geraadpleegd op 13 december 2015.

Download scriptie (249.05 KB)
Universiteit of Hogeschool
Universiteit Antwerpen
Thesis jaar
2016
Promotor(en)
Henk de Smaele
Thema('s)
Kernwoorden