De historische representatie van The Iron Lady

Veerle

Van den Bossche

Wat de filmkijker te zien krijgt over Margaret Thatcher in The Iron Lady

Meryl Streep als de eerste vrouwelijke Britse premier Margaret Thatcher in The Iron Lady betekende voor haar nogmaals een Oscar voor Beste vrouwelijke hoofdrol in 2012. In België, net zoals internationaal werd de film op zich door critici eerder lauw onthaald. Omschrijvingen als politiek en historisch oppervlakkig vindt men hoofdzakelijk terug in hun filmrecensies. Meer nog The Iron Lady bevat een erg hedendaagse kijk op de figuur Margaret Thatcher. Plots blijkt Thatcher vandaag een feministisch individu te zijn geworden.

Historische films en specifiek biopics zijn al een tijdlang enorm populair bij zowel de productiemaatschappijen als op prijsuitreikingen. De combinatie van film en geschiedenis is een huwelijk met zowel voor- als nadelen. Het academisch debat over film en geschiedenis is al enkele decennia aan de gang en nog steeds is het een actueel onderwerp. Zowel voor- als tegenstanders van verfilmde geschiedenis zullen er waarschijnlijk wel altijd bestaan en het is in feite goed dat er geen eensgezindheid bestaat onder de academici. Hierdoor blijft men bewust over vragen zoals Kan een historische speelfilm een goede bron zijn voor het verleden? Kan een speelfilm historisch correct zijn? en verschijnen de antwoorden niet als massieve, onaantastbare blokken in het academisch debat.

Vandaag zijn films zo prominent aanwezig in onze beeldvorming en kennis over het verleden. Al stemt hun gegeven historische representatie niet noodzakelijk overeen met de daadwerkelijke realiteit. Een confrontatie van de film The Iron Lady met andere beschikbare bronnen is een goede inval maar tegelijk erg gecompliceerd. Margaret Thatcher is nog steeds zowel door velen geliefd als gehaat. Daarom is specifiek The Iron Lady en vooral het historische beeld dat deze film wil oproepen onderworpen aan een nadere analyse.

The Iron Lady is duidelijk een product gericht op media-aandacht. Naast grootse productiemaatschappijen Goldcrest Pictures en Canal+, trekt vooral Streep meteen alle aandacht naar zich toe. De eerste foto van haar als Margaret Thatcher verschijnt meteen op de voorpagina van enkele prominente Britse kranten. Publiciteit die al onze nieuwsgierigheid wekt.

Biopic The Iron Lady vertelt het leven van Margaret Thatcher, maar waarin slechts enkele memorabele momenten aan bod komen. De daarbij gebruikte narratieve technieken beklemtonen de constante aanwezigheid van Thatcher. Bovendien is zij in bijna elke scene te zien.

Toch is The Iron Lady geen goede bron om een compleet en genuanceerd beeld te krijgen van haar leven. De film neemt teveel Thatchers eigen interpretatie over in plaats van zelf een eigen standpunt in te nemen. Hierdoor vergeet de film aandacht te hebben voor het ruimere historische kader en voor haar slachtoffers die het gevolg zijn van haar politieke beslissingen. The Iron Lady is een historische film, waarin het centrale personage in dit geval Margaret Thatcher zorgt voor het creëren van een verleden dat enkel kan begrepen worden door haar individuele acties en motieven. In de flashbacks is vooral een chronologische verloop gehanteerd waardoor de kijker toch nog enigszins een duidelijk tijdsverloop krijgt, ondanks er geen gebruik gemaakt is van exacte tijdsaanduidingen.

Het is evident dat men dient over te gaan tot een selectie van alle beschikbare bronnen. Maar door enkel informatie over Thatcher zelf in de film te verwerken, treedt er nalatigheid op in het gegeven beeld over Margaret Thatcher en haar omgeving en betekent dit in feite een aanzienlijke vertekening van de historische realiteit. Deze nalatigheid is het duidelijks op te merken in de representatie van haar mannelijke tegenstanders. Vooral Thatchers eigen mannelijke partijgenoten komen als zwakke politieke inhoudsloze individuen over. Daarmee geeft men aan de kijker een onjuist beeld over deze personen en situaties. Via hun narratieve benadering geeft de film prioriteit aan een direct, sensorisch contact met het verleden.

De keuze om het verhaal van Airey Neave, een partijgenoot die tragisch om het leven komt, wel te betrekken is in grote mate te wijten aan de grotere emotionele impact dat zijn verhaal bij de kijker zal oproepen. Het doel hiermee is enerzijds om het verhaal te dramatiseren en anderzijds kan men via de reactie van Margaret Thatcher haar emotioneler maken, een beeld dat de kijker niet heeft met de echte Margaret Thatcher.

Ondanks het gegeven beeld van Thatcher niet genuanceerd is, wordt er zichtbaar verwezen naar andere visuele gegevens zoals kenmerkende foto’s en archiefmateriaal. Er is duidelijk intertekstualiteit terug te vinden in The Iron Lady. Regelmatig verschijnt er in kranten of documentaires nog beelden van de echte Thatcher en er is een verwerking van deze beelden in The Iron Lady. Door gebruik te maken van deze iconische beelden wordt het gehele verhaal herkenbaar en lijkt het alsof de kijker het ooit al eens gezien heeft, waarmee het zijn geloofwaardigheid als historisch correcte film tracht te verhogen.

Toch bevat The Iron Lady een uitgesproken hedendaagse kijk op het leven van Margaret Thatcher. Biopics dragen vandaag een duidelijke trend naar individualisering in zich, wat ook het geval is met The Iron Lady. Het gaat niet over het ruimere Thatcherismse waarbij een ruimere groep politici eveneens deel uitmaken van haar gevoerde politiek beleid. Het individualiseringsproces staat centraal, Margaret Thatcher als een alleenstaand individu die opbokst tegen het bastion van mannelijk politici.

Vooral het opbotsen tegen het mannelijke politieke bastion wordt in de film beklemtoond, waardoor het beeld wordt gegeven aan de kijker van Margaret Thatcher als iemand die in feite een overduidelijke feministe is. Iets wat zeker niet overeenstemt met het destijdse beeld van de echte Thatcher. Toch is zij vandaag als figuur van invloed voor het hedendaagse feminisme omwille van haar doorzetten om het tot eerste vrouwelijke premier van Groot-Brittannië te schoppen. Daardoor maakt men bij de promotiecampagne onder andere door Meryl Streep handig gebruik om te verwijzen naar Thatcher als een feministe.

Zo krijgt de kijker tegenwoordig een historische representatie van een politiek figuur zoals Margaret Thatcher, die opeens een heel andere invulling heeft gekregen dan het geval was slechts enkele decennia gelegen.

Bibliografie

FILM EN GESCHIEDENIS: THEORETISCHE WERKEN
Burgoyne, R. (2008). The Hollywood historical film. Malden, Massachusetts: Blackwell Publishing.
De Wever, B. & Vande Winkel, R. (2007). Sterke verhalen en foute uitvindingen. De historische speelfilm als geschiedenisfabriek. In D. Biltereyst & C. Stalpaert (Eds.), Filmsporen: Opstellen over film, verleden en geheugen (pp. 198-212). Gent: Academia Press.
Engelen, L. (2007). No way to do history? Towards an Intertextual Model for the Analysis of Historical Films. In L. Engelen & R. Vande Winkel (Eds.), Perspectives on European Film and History (pp. 12-30). Gent: Academia Press.
Herlihy, D. (1988, December). Am I a Camera? Other Reflections on Films and History. The American Historical Review, 93, 5, 1186-1192.
Hesling, W. (2001). The past as story. The narrative structure of historical films. European Journal of Cultural Studies, 4, 2, 189-205.
Hughes-Warrington, M. (2007). History goes to the Movies: Studying History on Film. Londen & New York: Routledge.
Jarvie, I.C. (1978, December). Seeing through movies. Philosophy of the Social Sciences, 8, 4, 374-397.
Landy, M. (2001). Introduction. In M. Landy (Ed.), The Historical Film: History and Memory in Media (pp. 1-22). New Brunswick: Rutgers University Press.
O'Connor, J. E. (1988, December). History in Images/Images in History: Reflections on the Importance of Film and Television Study for an Understanding of the Past. The American Historical Review, 93, 5, 1200-1209.
Rosenstone, R. A. (1988, December). History in Images/History in Words: Reflections on the Possibility of Really Putting History onto Film. The American Historical Review, 93, 5, 1173-1185.
Rosenstone, R. A. (1992). Walker: the dramatic film as historical truth. Film-Historia, 2, 1, 3-12.
Rosenstone, R. A. (1995). The Historical Film as Real History. Film-Historia, 5, 1, 5-23.
Rosenstone, R. A. (1995). Visions of the Past: The Challenge of Film to Our Idea of History. Cambridge: Harvard University Press.
Rosenstone, R. A. (2001). The Historical Film: Looking at the Past in a Postliterate Age. In M. Landy (Ed.), The Historical Film: History and Memory in Media (pp. 50-66). New Brunswick: Rutgers University Press.
Rosenstone, R. A. (2006). History on Film/Film on History. History: Concepts, Theories and Practice. Harlow: Pearson Education.
Sorlin, P. (2001). How to look at an “Historical” Film. In M. Landy (Ed.), The Historical Film: History and Memory in Media (pp. 25-49). New Brunswick: Rutgers University Press.
Toplin, R. (1988, December). The Filmmaker as Historian. The American Historical Review, 93, 5, 1210-1227.
Toplin, R. (1996). History by Hollywood: The use and abuse of the American past. Urbana: University of Illinois Press.
Toplin, R. & Eudy, J. (2002, Summer). The Historian Encounters Film: A Historiography. OAH Magazine of History, 16, 4, 7-12.
Toplin, R. (2009). History by Hollywood. Urbana: University of Illinois Press.
Vandelanoitte, P. (2012). Het spectrum van het verleden. Een visie op de geschiedenis in vier Europese arthousefilms (1965-1975). (Doctoral dissertation). Retrieved February 14, 2013, from https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/338745/1/Het-Spectrum-va…
Vande Winkel, R. & De Wever, B. (2005). Biofilm of biofictie. Muziek en Woord (Brussel), 31(366), 19.
White, H. (1988, December). Historiography and Historiophoty. The American Historical Review, 93, 5, 1193-1199.
Zemon Davis, N. (2009). ‘Any resemblance to persons living or dead’: Film and the challenge of authenticity. In M. Hughes-Warrington (Ed.), The History on Film Reader (pp.17-29). New York: Routledge.

MARGARET THATCHER, THE IRON LADY & ANDERE VERFILMINGEN
Bignell, J. (2000). Docudrama as Melodrama: representing Princess Diana and Margaret Thatcher. In B. Carson & M. Llewellyn-Jones (Eds.), Frames and Fictions on Television: The Politics of Identity within Drama (pp. 17-26). Exeter: Intellect Books.
Bignell, J. (2010). Docudrama performance: realism, recognition and representation. In C. Cornea (Ed.), Genre and performance: film and television (pp. 59-75). Manchester: Manchester University Press. Retrieved April 20, 2013, from http://centaur.reading.ac.uk/17671/1/Docudrama_Performance.pdf
Bignell, J. (2011). Docudramatizing the real: developments in British TV docudrama since 1990. Studies in Documentary Film, 4 (3), 195-208. Retrieved April 20, 2013, from http://centaur.reading.ac.uk/19486/1/SDF_4_3__2011doc.pdf
Brooks, X. (2011, November 14). The Iron Lady: first screening. The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/film/2011/nov/14/the-iron-lady-first-review
Campbell, J. (2012). The Iron Lady: Margaret Thatcher: Grocer's Daughter to Iron Lady. Londen: Vintage.
Child, B. (2011a, November 16). Meryl Streep's Iron Lady dismantled by Norman Tebbit. The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/film/2011/nov/16/meryl-streep-iron-lady-tebbit
Child, B. (2011b, December 16). Thatcher biographer says The Iron Lady is inaccurate. The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/film/2011/dec/16/thatcher-biographer-iron-lad…
Child, B. (2012a, January 17). The Iron Lady's private secretary brands Thatcher biopic inauthentic. The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/film/2012/jan/17/iron-lady-private-secretary-…
Child, B. (2012b, February 15). The Iron Lady's Meryl Streep says Thatcher 'was a feminist'. The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/film/2012/feb/15/iron-lady-meryl-streep-thatc…
Cooper, C. (2012, January 11). Box office feels force of North's loathing of the Iron Lady. The Independent. Retrieved February 4, 2013, from http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/films/news/box-office-f…
Demeyer, P. (2012, March 14). In crisistijden vinden films over bekende mensen sneller financiers. Het Nieuwsblad, p. 32.
Ellis, S. (2007, November). Iron Lady. [Electronic Version]. British Heritage. 28, 5, 36-41.
Eyre, H. (2008, June 15). Margaret Thatcher – The Long Walk to Finchley, BBC 4
The Making of the Iron Lady, BBC 4. The Victorian Sex Explorer, Channel 4. Imagine, BBC 2. The Independent. Retrieved March 6, 2013, from http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/tv/reviews/margaret-tha…
French, P. (2012, January 8). The Iron Lady – review. The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/film/2012/jan/08/the-iron-lady-review
Gant, C. (2012, January 10). UK box office analysis. Who knew? Scotland and Ireland love The Iron Lady. The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/film/filmblog/2012/jan/10/scotland-ireland-lo…
Hanks, R. (2008, June 13). Last Night's TV: Margaret Thatcher: The Long Walk to Finchley, BBC4. The Independent. Retrieved March 6, 2013, from http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/tv/reviews/last-nights-…
Holmwood, L. (2009, February 27). First night: Margaret. The Guardian. Retrieved March 20, 2013, from http://www.guardian.co.uk/media/organgrinder/2009/feb/27/margaret-thatc…
Hoggard, L. & Lilley, P. (2012, January 1). Is The Iron Lady a whitewash? The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2012/jan/04/thatcher-iron-lady-…
Jackson, A. (2011, February 11). Meryl Streep's Margaret Thatcher reveals a modern icon. The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/feb/11/margaret-thatcher-m…
Jeffries, S. (2011, February 8). Meryl Streep playing Margaret Thatcher – what's not to like? The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/politics/2011/feb/08/meryl-streep-margaret-th…
Laanen, J. (2012, January 12). Meryl Streep schittert in The Iron Lady- alle recensies op een rijtje. NRC Handelsblad. Retrieved November 20, 2012, from http://www.nrc.nl/nieuws/2012/01/12/meryl-streep-schittert-in-the-iron-…
Maddox, B. (2003). Maggie. De creatie van de Iron Lady: Margaret Thatcher. Amsterdam: Uitgeverij Archipel. (oorspronkelijke titel: Maggie, the first lady. Londen: Hodder & Stoughton).
Martinson, J. (2012, January 5). Margaret Thatcher: a feminist icon? The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/politics/the-womens-blog-with-jane-martinson/…
McFarlane, B. (2012, Winter). The Iron Lady. Screen Education, 66, 28-35.
Mercelis, H. (2012, May-June). Biopics Leven zonder meer? RektoVerso, 52, 24-27.
Moore, S. (2011, November 16). Where was the mention of Margaret Thatcher's victims? The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/nov/16/margaret-thatcher-m…
Neefs, E. (2013, April 4). Portret. IJzeren Dame wilde haar vaderland redden. De Standaard. Retrieved April 20, 2013, from http://www.standaard.be/cnt/DMF20130408_031
Rees, J. (2013, April 2013). Thatcher: We are an impersonator. Theartsdesk.com. Retrieved May 9, 2013, from http://www.theartsdesk.com/theatre/thatcher-we-are-impersonator
Ribberink, A. (2012). Maggification – a personal reading: The historiography of Margaret Thatcher's theatre of politics. Eurozine. Retrieved February 2, 2013, from http://www.eurozine.com/articles/2012-07-03-ribberink-en.html
Shoard, C. (2011, February 8). Meryl Streep's Margaret Thatcher revealed in first still from The Iron Lady. The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/film/2011/feb/08/meryl-streep-margaret-thatch…
Tebbit, N. (2012, January 16). If the real Margaret Thatcher had been like Meryl Streep's Iron Lady, I wouldn't have supported her. The Telegraph. Retrieved April 20, 201, from http://blogs.telegraph.co.uk/news/normantebbit/100130132/if-the-real-ma…
Topping, A. (2011, December 27). Meryl Streep develops admiration for Margaret Thatcher after starring role. The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/film/2011/dec/27/meryl-streep-admires-thatche…
von Tunzelmann, A. (2011, December 29). The Iron Lady was more than just a fabulous blowdry. The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/film/2011/dec/29/iron-lady-margaret-thatcher-…
Walsh, J. (2011, December 31). Phyllida Lloyd: Prime mover. The Independent. Retrieved February 4, 2013, from http://www.independent.co.uk/news/people/profiles/phyllida-lloyd-prime-…
Walters, B. (2011a, February 10). How will Meryl Streep's Margaret Thatcher compare to past portrayals of the Iron Lady? The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/film/filmblog/2011/feb/10/meryl-streep-margar…
Walters, B. (2011b, July 10). Shooting the Iron Lady. The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/jul/10/iron-lady-politics-…
Watson, R. & Pedersen, D. (1990, December 3). The iron lady falls. [Electronic Version]. Newsweek. 116, 23, 28.
White, M. (2011, July 7). Does Meryl Streep shine as the Iron Lady? The Guardian. Retrieved November 20, 2012, from http://www.guardian.co.uk/film/filmblog/2011/jul/07/meryl-streep-iron-l…
Whelan, N. (2008, June 13). TV ratings: Almost 1m watch Thatcher drama. The Guardian. Retrieved March 2, 2013, from http://www.guardian.co.uk/media/2008/jun/13/tvratings.television
Wollaston, S. (2008, June 13). Last night's TV: Margaret Thatcher: The Long Walk to Finchley. The Guardian. Retrieved March 2, 2013, from http://www.guardian.co.uk/culture/tvandradioblog/2008/jun/13/margaretth…
AUDIOVISUEEL MATERIAAL
Bryon, A. (Director). (2012). Margaret Thatcher: The Iron Lady. [Documentary]. United Kingdom: Revolver Entertainment.
Kent, J. (Director) & Cottan, R. (Writer). (2009). Margaret. [TV Movie]. United Kingdom: Great Meadow Productions, British Broadcasting Corporation (BBC).
Lloyd, P. (Director). (2011). The Iron Lady. [Motion Picture]. United Kingdom & France: Pathé Productions Limited, Channel Four Television Corporation & The British Film Institute.
MacCormick, N. (Director) & Saint, T. (Writer). (2008). Margaret Thatcher: The Long Walk to Finchley. [TV Movie]. United Kingdom: Great Meadow Productions, British Broadcasting Corporation (BBC).

EXTRA BEELDMATERIAAL
FOTO’S MARGARET THATCHER
The Associated Press. (2013, April 9). Margaret Thatcher's Economic Legacy Contested. Daily Finance. Retrieved May 2, 2013, from http://www.dailyfinance.com/2013/04/08/margaret-thatchers-economic-lega…
Naughton, P. (2013, April 8). David Cameron leads tributes to the ‘Patriot Prime Minister’ Margaret Thatcher. The Times. Retrieved May 2, 2013, from http://www.thetimes.co.uk/tto/news/politics/article3734357.ece

DVD COVERS EERDERE VERFILMINGEN THATCHER
Margaret [DVD]. Amazon.co.uk. Retrieved April 28, 2013, from http://www.amazon.co.uk/Margaret-DVD-Roger-Allam/dp/B00395ATTK/ref=sr_1…
Margaret Thatcher - The Long Walk to Finchley [DVD]. Amazon.co.uk. Retrieved April 28, 2013, from http://www.amazon.co.uk/Margaret-Thatcher-Long-Walk-Finchley/dp/B0076D1…
The Falklands Play [DVD]. Amazon.co.uk. Retrieved April 28, 2013, from http://www.amazon.co.uk/Falklands-Play-DVD-Patricia-Hodge/dp/B006G3NU5C…
Thatcher: The Final Days [DVD] [1991]. Amazon.co.uk. Retrieved April 28, 2013, from http://www.amazon.co.uk/Thatcher-Final-Days-Sylvia-Syms/dp/B000PMGRS2/r…

Download scriptie (1.17 MB)

Universiteit of Hogeschool

Universiteit Antwerpen

Thesis jaar

2013

Thema('s)

Geschiedenis

Kernwoorden

Margaret Thatcher,

The Iron Lady,

biopic,