SciMingo helpt onderzoekers het juiste evenwicht te vinden tussen complexiteit en begrijpelijkheid in wetenschapscommunicatie. Zo leren we je hoe je mensen aanspreekt zonder afbreuk te doen aan je onderzoek. Als volleerde flamingo's, meesters in evenwicht 🦩
Verzekerd dus ook gedekt! Of toch niet?
Cindy
Cornelis
Verzekerd dus ook gedekt! Of toch niet?
Een verhaal dat zomaar uit het leven gegrepen kan zijn: mevrouw Peeters was in behandeling bij dokter Janssens. In 2010 werd mevrouw Peeters geopereerd. De operatie verliep vlot en mevrouw Peeters herstelde goed. Twee jaar nadien krijgt mevrouw Peeters echter verschillende klachten die, na onderzoek, toe te schrijven zijn aan de operatie daterend uit 2010. Mevrouw Peeters stelt dokter Janssens hiervoor aansprakelijk. Gezien de risico’s verbonden aan hun beroep, beschikken artsen over een aansprakelijkheidsverzekering. Zo ook dokter Janssens en dit reeds sinds het begin van zijn carrière. In 2011 is hij overgestapt naar een andere verzekeraar. Op het eerste gezicht geen probleem. Dokter Janssens is steeds verzekerd geweest, zonder onderbreking, dus de verzekeraar komt tussen. Of toch niet?
Dit concept van “dekking in de tijd” in de aansprakelijkheidsverzekering wordt onderzocht in de meesterproef van Cindy Cornelis, Master in de Rechten aan de UAntwerpen.
Dekking in de tijd
In het kader van een aansprakelijkheidsverzekering geldt steeds een zogenaamd systeem van dekking. Men hanteert drie systemen: act committed, loss occurrence en claims made. Elk systeem knoopt aan bij een ander ogenblik in de totstandkoming van het schadegeval: respectievelijk het schadeverwekkend feit, het voorvallen van de schade en de vordering tot schadeloosstelling. Het is dit aanknopingspunt dat zich tijdens de looptijd van de verzekering dient voor te doen opdat de verzekeraar tot dekking gehouden is.
In het kader van het act committed-systeem biedt de verzekeraar dekking indien de schadeverwekkende gebeurtenis zich tijdens de duur van de overeenkomst voordoet ongeacht wanneer de schade zich realiseert of de vordering wordt ingesteld. Geldt loss occurrence dan zal de verzekeraar slechts dekking bieden indien de schade zich voordoet tijdens de duur van de overeenkomst ongeacht wanneer het schadeverwekkend feit zich voordoet en wanneer de vordering wordt ingediend. Tot slot zal de verzekeraar op basis van het claims made-systeem dekking bieden indien de vordering tot schadeloosstelling wordt ingesteld tijdens de looptijd van de verzekeringsovereenkomst ongeacht het tijdstip van het schadeverwekkend feit en de schade. In België vereist men echter dat de schade is voorgevallen tijdens de looptijd van de overeenkomst én de vordering werd ingesteld tijdens dezelfde duur.
Modaliteiten van het systeem
Realiseert het schadegeval zich ogenblikkelijk is er geen probleem. Een schadegeval kan zich echter ook gestaag ontwikkelen, zoals mevrouw Peeters overkwam, waardoor één van de fases in het ontstaan van het schadegeval zich voor of na de periode van dekking kan voordoen. Hier komt de anterioriteit en posterioriteit, of het inloop- en uitlooprisico, dan ook om de hoek kijken. Het is namelijk mogelijk dat de verzekeraar de dekking van de anterioriteit of posterioriteit heeft uitgesloten.
In bepaalde gevallen is het inloop of uitlooprisico automatisch niet gedekt. Dit is eigen aan het systeem. In het kader van act committed is het inlooprisico bijvoorbeeld niet gedekt terwijl het uitlooprisico volledig wordt gedekt. Men kan echter steeds contractueel anders bedingen. In het kader van het loss occurrence-systeem zijn partijen eveneens vrij om de anterioriteit te regelen. De Belgische wetgever regelt enkel de posterioriteit dwingendrechtelijk. Ook in het kader van claims made is de verzekeraar vrij om het inlooprisico te regelen. Het uitlooprisico wordt dwingendrechtelijk geregeld en kan enkel uitgebreid worden maar niet beperkt.
Wanneer we dit allemaal in overweging nemen is het antwoord op de hierboven gestelde hypothese niet zo eenvoudig als op het eerste gezicht leek. Wat is namelijk het dekkingssysteem dat wordt toegepast op de aansprakelijkheidsverzekering van dokter Janssens? Bijkomend probleem is dat dokter Janssens van verzekeraar veranderde in 2011. Werd telkens hetzelfde dekkingssysteem toegepast of niet? Werd daarbij steeds het volledige systeem toegepast of hebben de verzekeraars uitsluitingen voorzien van posterioriteit of anterioriteit? Al deze vragen zijn van belang om het voorliggende vraagstuk op te lossen. Zelfs wanneer dokter Janssens ononderbroken verzekerd is, kan het dus toch zijn dat hij tussen wal en schip valt en zonder dekking achterblijft.
Pijnpunten
Na onderzoek van de verschillende dekkingssytemen, en dan voornamelijk in vergelijking met enkele buitenlandse systemen, blijkt dat er toch enkele knelpunten aan te duiden zijn in de Belgische regeling. In deze meesterproef worden dan ook enkele aanbevelingen gedaan tot herziening van de Belgische regeling inzake dekking in de tijd.
Zo bestaat er discussie of het act committed-systeem wel toegestaan is in België? De wetgever kan hier beter duidelijkheid over scheppen.
Zoals eerder aangehaald, is de anterioriteit en posterioriteit van groot belang en dan voornamelijk de mogelijkheid om deze uit te sluiten. In het kader van het loss occurrence-systeem is het in België niet verplicht om gedurende een gegarandeerde periode nadekking te bieden, in tegenstelling tot het claims made-systeem. Door dit wel te verplichten zou het risico om zonder dekking te vallen al veel kleiner worden.
Bij het loss occurrence-systeem zijn, in de Angelsaksische rechtspraak en rechtsleer, ook verschillende theorieën ontstaan inzake de invulling van het begrip ‘voorvallen van de schade’. In België is het niet volledig duidelijk hoe het begrip moet ingevuld worden. Het is aan te bevelen dat de wetgever hier duidelijk standpunt inneemt.
Ook het Belgische claims made-systeem is niet perfect. Waarom keert de wetgever niet terug naar een zuiver claims made-systeem zonder de vereiste van het voorvallen van de schade? Dit is namelijk bijzonder veeleisend voor de verzekerde. Wat betreft de nadekking is het aangeraden om de verplichte periode van nadekking te verlengen gezien de wanverhouding tussen de duur van de posterioriteit en de duur van de aansprakelijkheid. De wetgever kan hiervoor kijken naar het Franse voorbeeld.
En zou de wetgever ook niet eens nadenken over de voorlichting van de markt zoals men doet in Frankrijk? De man in de straat weet vaak niet wat dekking in de tijd betekent en heeft al helemaal geen besef van het belang ervan. Nochtans toont de hierboven beschreven hypothese aan dat het belangrijk is om waakzaam te zijn om niet alsnog van dekking verstoken te blijven.
Bibliografie
ABRAVANEL-JOLLY, S. en ASTEGIANO-LA RIZZA, A., “Les assurances de responsabilité: étendue des garanties. Rapport français” in La socialisation de la réparation: fonds d'indemnisation et assurances, Brussel, Bruylant, 2015, 297-311.
AGARD-PEANO, M.A., “Rapport français concernant l’assurance de la responsabilité civile: couverture dans le temps”, in COUSY, H. en CLAASSENS, H., Aansprakelijkheidsverzekering: dekking in de tijd, Antwerpen, Maklu, 1997, 107-127.
ANDREA, A., “Exposure, manifestation of loss, injury-in-fact, continuous trigger: the insurance coverage quagmire”, 21 Pepp. L. Rev. 1993-1994, 813-856.
BAKER, T., Insurance law and policy, Austin, Wolters, 2008, 748 p.
BASEDOW, J., BIRDS, J. en CLARKE, M., Principles of european insurance contract law, Sellier, Munich, 2009, 667 p.
BECUE, P. (ed.), Ondernemingen en hun verzekeringen, Mechelen, Kluwer, 2008, 595 p.
BERNAUW, K., “De verzekeringsovereenkomst: ontstaan, bewijs en interpretatie (in het bijzonder de WAM)” in ENGELS, C. en LECOCQ, P. (eds.), Rechtskroniek voor de vrede- en politierechters, Brugge, 2009, 289-316.
BIGOT, J., “Assurances de responsabilité civil professionnelle. La législation des clauses “réclamations”. Loi n° 2003-706 du 1er août 2003 de sécurité financière, art. 80”, JCP 2003, I, 1965-1968.
BIGOT, J., Le contrat d'assurance, Paris, LGDJ, 2002, 1645 p.
BIRDS, J. en HIRD, N., “Report of the United Kingdom concerning the duration of cover in liability insurance” in COUSY, H. en CLAASSENS, H., Aansprakelijkheidsverzekering: dekking in de tijd, Antwerpen, Maklu, 1997, 179-185.
BLOCH, L., “Fasc. 511-10: Assurances terrestres”, JCI Responsabilité civile et Assurances 2015, 59 p.
CLARKE, M., “Report of the United Kingdom concerning the duration of cover in liability insurance” in COUSY, H. en CLAASSENS, H., Aansprakelijkheidsverzekering: dekking in de tijd, Antwerpen, Maklu, 1997, 187-202.
CLARKE, M., The law of insurance contracts, London, Informa, 2006, 1043 p.
COLLE, C., “Fasc. 20: Assurances”, JCI Notarial Formulaire 2002, 54 p.
COLLE, C., “Fasc. 40: Assurances”, JCI Notarial Formulaire 2002, 30 p.
COLLE, P., Algemene beginselen van het Belgische verzekeringsrecht, Antwerpen, Intersentia, 2011, 269 p.
COLLE, P., De nieuwe wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen. Algemene beginselen van het Belgische verzekeringsrecht, Antwerpen, Intersentia, 2015, 266 p.
COLLE, P., “Recente wijzigingen in de verzekeringswetgeving”, RW 1995-96, 1361-1370.
COLSON, P., “Les assurances de responsabilité: étendue des garanties. Rapport belge” in La socialisation de la réparation : fonds d'indemnisation et assurances, Brussel, Bruylant, 2015, 263-290.
COUNE, C., “Interprétation d’un contrat d’assurance de la responsabilité des dirigeants: premiers pas en jurisprudence”, TBH 2011, afl. 2, 179-180.
COUNE, C. en HUBIN, D., “Aansprakelijkheid van bedrijfsleiders en verzekering”, T.Verz. 2012, afl. 2, 181-190.
COURTIEU, G., “Assurance de responsabilité, durée de la garantie: la nouvelle donne”, Resp. civ et assur. 2003, chron. 30.
COURTIEU, G., “Fasc. 581: Assurances terrestres”, JCI Responsabilité civile et Assurances 2004, 34 p.
COUSY, H., “Omvang en duur van de waarborg in de (professionele) aansprakelijkheidsverzekering” in VLAAMS PLEITGENOOTSCHAP BIJ DE BALIE TE BRUSSEL, Verzekeringen en gerechtelijke procedures, Kalmthout, Biblo, 1996, 57-86.
COUSY, H., ““Panta Rei”: een kortbericht over de wijzigingen van de gewijzigde wetgeving inzake verzekeringen”, TBBR 1995, 464-471.
COUSY, H. en SCHOORENS, G., De nieuwe wet op de landverzekeringsovereenkomst. Parlementaire voorbereiding van de wet van 25 juni 1992 en van de wijzigende wet van 16 maart 1994, Antwerpen, Kluwer, 1994, 363 p.
DALLE, M., “De verzekering burgerrechtelijke aansprakelijkheid van maatschappelijke lasthebbers”, RGAR 1998, n°12881, 10 p.
DE RODE, H., “Les assurances de responsabilité” in WEYN, C. (ed.), Responsabilités. Traité théorique et pratique, liv. 70, Kluwer, 2005, 7-55.
DE SMET, J., “Verjaring en medische aansprakelijkheidsverzekering”, T.Verz. 2000, 560-593.
DEFERME, A., Aansprakelijkheidsverzekering, Gent, Academia, 2014, 169 p.
DEFRANCE, G., "Garantie dans le temps: la liberté sous conditions”, L'Argus des Assurances 2003, n°6847, p.54.
DENOËL, N., “La couverture dans le temps des contrats d'assurance de responsabilité civile”, JT 1997, 249-250.
DENOËL, N., “Les assurances de responsabilité et la loi du 25 juin 1992” in DELVAUX, P.H., D’HONDT, A., DENOËL, N., DE RODE, H., FAGNART, J.L. en BECKERS, Y., Les assurances de responsabilité, Brussel, Jeune barreau, 1999, 75-133.
DUBUISSON, B., “Assurance de la responsabilité civile: Couverture dans le temps” in Documents du Centre de droit des obligation. Vol. 97:3, Louvain-la-Neuve, UCL, 1997, 10 p.
DUBUISSON, B., “L’assurance de la responsabilité des médecins et des hôpitaux. Entre le marteau et l’enclume”, T.Verz. 1997, 360-422.
DUBUISSON, B., “Les dommages en série”, RGAR 2015, nr 15.195, 23 p.
DUBUISSON, B., “Rapport belge concernant l’assurance de la responsabilité civile: couverture dans le temps” in COUSY, H. en CLAASSENS, H., Aansprakelijkheidsverzekering: dekking in de tijd, Antwerpen, Maklu, 1997, 69-87.
DUBUISSON, B. en CALLEWAERT, V., “L’étendue de la garantie dans le temps et les assurances de la responsabilité civile” in CLOSSET-MARCHAL, G., Le temps et le droit, Brussel, Bruylant, 2013, 185-202.
DURRY, G., “Du nouveau à propos de la clause réclamation de la victime”, Risques 2003, n° 54.
EUROPEAN COMMISSION, Final report of the Commission Expert Group on European insurance contract law, 2014, 94 p.
FAGNART, J.L., Droit privé des assurances terrestres. Principes généraux, Waterloo, Kluwer, 2011, 681 p.
FAGNART, J.L., “L’étendue de la garantie” in COLLE, P., FAGNART, J.L., DE RODE, H., DELVAUX, P.H. en SCHUERMANS, L., La loi du 25 juin 1992 sur le contrat d’assurance terrestre, Brussel, Jeune Barreau, 1995, 23-71.
FAGNART, J.L. en ROGGE, J., “Les assurances de responsabilité dans la loi du 25 juin 1992” in CLAASSENS, H. en HAUFERLIN, J.M., La loi du 25 juin sur le contrat d’assurance terrestre : application pratique, Brussel, Story-Scienta. 1993, 101-123.
FEUNEKES, R. en VAN DER MOOLEN, F., Verzekeringsrecht, Den Haag, Boom Juridische uitgevers, 2014, 145 p.
FISCHER, E. en SWISHER, P., Principles of insurance law, New York, Bender, 1992, 740 p.
FONTAINE, M., Droit des assurances, Bruxelles, Larcier, 2010, 655 p.
FRAME, C., “Claims made liability insurance: closing the gaps with retroactive coverage”, 60 Temp. L.Q. 1987, 165-187.
GARMISA, S., “Claims made policies: let the lawyer beware”, 78 Ill. B.J. 292.
GIOMETTI, G., COX, J., MARGOLIES, B., SUIT, N., BITTLE, L. en GROVES, S., “Recent developments in insurance coverage law”, Tort Trial & Ins. Prac. L.J. 2015, 439-468.
GLIBERT, N., “De verzekering van bestuurdersaansprakelijkheid”, RGAR 2010, afl. 14670, 18 p.
GOFFIN, J.F., Responsabilités des dirigeants de sociétés, Brussel, Larcier, 2012, 612 p.
GROUTEL, H., “L’extermination des clauses limitatives dans le temps de la garantie des assurances de responsabilités”, Resp. civ et assur. 1991, chron. n°4, 1-2.
HEIRMAN, G., “Ontstaan van het schadegeval in de zin van artikel 87, §1 WLVO (art. 151, §1 W.Verz.) en tegenstelbaarheid anterioriteitsclausule in het licht van artikel 78, §2 WLVO (art. 142, §2 W.Verz.)”, TBO 2015, 83-86.
HELLEBUYCK, A., “Beware of triggers! A paper on freedom of contract in liability insurance” in New liabilities & challenges for industry in Europe, Brussel, Bruylant, 1995, 83-108.
HENDRIKSE, M., VAN HUIZEN, H. en RINKES, J., Verzekeringsrecht, Deventer, Kluwer, 2015, 1009 p.
HENDRIKSE, M. en RINKES, J., De aansprakelijkheidsverzekering, Zutphen Paris, 2011, 76 p.
HENDRIKSE, M., MARTIUS, H. en RINKES, J., “Boek 7, titel 17 BW: verzekering” in VAN ZEBEN, C.J., Parlementaire geschiedenis van het Nieuwe burgerlijk wetboek, Deventer, Kluwer, 2007, 354 p.
HUNKER, F., “Claims-made insurance what every practicing attorney should know”, 9 Ohio Law 1995, 24-26.
INSURANCE SERVICES OFFICE'S, Commercial general liability coverage form, 2012.
JERRY, R. en RICHMOND, D., Understanding insurance law, Newark, LexisNexis, 2012, 1104 p.
JOCQUÉ, G. en WEYTS, B., Verzekeringen 2013, Brussel, Larcier, 643 p.
JONGLEZ DE LIGNE, A., “No future for claims made clauses in France?”, Int. I.L.R. 1994, 249-251.
KALIS, P., REITER, T. en SEGERDAHL, J., Policyholder’s guide to the law of insurance coverage, New York, Kluwer, 2010, 1538 p.
KELLY, R., “Recent developments in insurance coverage law”, 46 Tort Trial & Ins. Prac. L.J. 2010-2011, 435-459.
KOURMATZIS, D., “Professional liability insurance coverage in common and civil law jurisdictions”, Ins. L. Rev. 41, 2009, 41-48.
LAMBERT-FAIVRE, Y., Droit des assurances, Parijs, Dalloz, 2011, 930 p.
LIERMAN, S., “Een nieuwe episode in de saga omtrent de werking in de tijd van de bepalingen van de Wet op de Landverzekeringsovereenkomst”, RW 2008-09, 1144-1147.
LONG, R., The law of liability insurance, New York, Bender, 1992, 1-50 - 1-106.
LOWRY, J., Insurance law doctrines and principles, Hart, Oxford, 2005, 447 p.
MACGILLIVRAY, E., MacGillivray on insurance law, London, Sweet and Maxwell, 2008, 1222 p.
MATHIAS, J.H., SHUGRUE, J.D. en MARRINSON, T.A., Insurance coverage disputes, New York, Law Journal Press, 2006, 600 p.
MAYAUX, L., “La durée de la garantie en assurances de responsabilité depuis la loi de sécurité financière du 1er aout 2003: les rayons et les ombres”, RGDA 2003, n°4, 657-672.
MEIRSSCHAUT, J., “De aansprakelijkheidsverzekering voor bestuurders: van gadget tot conditio sine qua non?”, in GOIRIS, M., Bestuurder en besturen is twee, Brussel, Larcier, 2003, 121-147.
MERKIN, R., “Directors and officers insurance and the global financial crisis”, B.I.L.A.J. 2009, n° 118, 14.
MEURS, T. en THIERY, Y., “Aansprakelijkheidsverzekering: een risicovolle onderneming?” in VAN SCHOUBROECK, C. en SAMOY, I., Aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht, Brugge, die Keure, 2015, 73-109.
NORRIS, M. en PIZIAK, M., “Coverage trigger theories: What is the X Factor?”, For the Defense May 2014, 52-57.
NYSSENS, F., “L’assurance responsabilité des dirigeants: évolutions récentes”, DAOR 2004, 15-31.
OSHINSKY, J., “Comprehensive general liability insurance: trigger and scope of coverage in long-term exposure cases”, 17 Forum 1981-1982, 1035-1049.
PARIS, C., “Considérations sur la garantie dans le temps dans l’assurance de la responsabilité” in DUBUISSON, B. en CALLEWAERT, V. (eds.), La loi sur le contrat d’assurance terrestre. Bilan et perspectives après 20 années d’application, Bruxelles, Bruylant, 2012, 111-138.
PARKER, A., “Beware the pitfalls of ‘claims made’ insurance policies”, 3 Const. L. Int'l 2008, 26-28.
PICKER, T., “Discovery coverage and directors’ and officers’ liability insurance in the United States”, I.C.C.L.R. 1994, 318-320.
PICKER, T., “Insurance coverage for continuing losses”, Int. I.L.R. 1996, 307-311.
PONET, F., RUBENS, P. en VERHEES, W., De landverzekeringsovereenkomst. Praktische commentaar bij de wet van 25 juni 1992, Antwerpen, Kluwer, 1993, 650 p.
RAMBOER, I., “De verplichte aansprakelijkheidsverzekering voor architecten”, TBO 2007, 194-198.
SCHOORENS, G. en VANDERSPIKKEN, A., “De verkorting van de verjaringstermijn en de verzekerbaarheid van langetermijnaansprakelijkheden” in CLAASSENS, H., Liber Amicorum Hubert Claassens. Verzekering: theorie en praktijk, Antwerpen, Maklu, 1998, 179-201.
SCHOUPS, L. (ed.), Jaarboek verzekeringen 2000, Antwerpen, Kluwer, 2000, 593 p.
SCHUERMANS, L., “Verzekering van medische aansprakelijkheid” in HEYVAERT, A., KRUITHOF, R. en VANSWEEVELT, T. (eds.), Juridische aspecten van de geneeskunde, Antwerpen, Kluwer, 1989, 435-447.
SCHUERMANS, L. en VAN SCHOUBROECK, C., Grondslagen van het Belgische verzekeringsrecht, Antwerpen, Intersentia, 2015, 1026 p.
SPIER, J., “Long tail (liability) risks and claims made policies”, The Geneva Papers on Risk and Insurance 1998, n° 87, 152-168.
SPIER, J., Schade en loss occurrence-verzekeringen, Deventer, Kluwer, 1998, 173 p.
SPIER, J. en HAAZEN, O., Aansprakelijkheidsverzekeringen op claims made-grondslag, Deventer, Kluwer, 1996, 169 p.
STADERMANN, F., “De omstandighedenmelding onder ‘claims made’-verzekeringen, een analyse”, NTHR 2010, afl. 6, 249-263.
STEMPEL, J., SWISHER, P. en KNUTSEN, E., Principles of insurance law, s.l., LexisNexis, 2012, 1376 p.
TREMBLY, L.J. en DOS SANTOS, C.J., “An overview of the timing of an occurrence and when coverage is triggered”, N.J. Law 2012, 48-50.
VAN SCHOUBROECK, C., DE GRAEVE, A., JOCQUE, G., DE GRAEVE, M. en COUSY, H., “Aansprakelijkheidsverzekeringen”, TPR 2003, afl. 4, 1975-2016.
VAN SCHOUBROECK, C. en MEURS, T., “Art. 78 Wet Landverzekeringsovereenkomst regelt dwingend het uitlooprisico en niet het inlooprisico”, RW 2012-13, 1383-1389.
VAN SCHOUBROECK, C. en SCHOORENS, G., “De aansprakelijkheidsverzekering: a never ending story?”, TBH 1995, 636-663.
VAN SCHOUBROECK, C. en SCHOORENS, G., “De aansprakelijkheidsverzekering: HST of ontsporing?” in Landverzekering en motorrijtuigenverzekering, Leuven, KUL, 1995, 155-186.
VAN SCHOUBROECK, C. en SCHOORENS, G., “Dekking in de tijd door de aansprakelijkheidsverzekering: een vergelijkend overzicht van de regeling in enkele Europese landen” in COUSY, H. en CLAASSENS, H., Aansprakelijkheidsverzekering: dekking in de tijd, Antwerpen, Maklu, 1997, 205-240.
VANSWEEVELT, T., De beroepsaansprakelijkheidsverzekering van artsen en ziekenhuizen: een vergelijkende analyse, Gent, Mys & Breesch, 1997, 120 p.
VANSWEEVELT, T., “De wet experimenten op de menselijke persoon: objectieve aansprakelijkheid en verzekering”, T.Gez. 2005-06, 22-32.
VERBOND VAN VERZEKERAARS, Aansprakelijkheidsverzekering op basis van claims made, 1 juli 2010, 3 p.
VINEY, G., “La clause dite de ‘réclamation de la victime’ en assurance de responsabilités”, JCP 1994, I, nr° 3778.
VINEY, G. en JOURDAIN, P., Les effets de la responsabilité, Paris, LGDJ, 2011, 963 p.
WANSINK, J.H., De algemene aansprakelijkheidsverzekering: een hernieuwde beschouwing in het licht van titel 7.17 BW, Deventer, Kluwer, 2006, 483 p.
WANSINK, J.H., Het nieuwe verzekeringsrecht: Titel 7.17 BW belicht, Deventer, Kluwer, 2005, 303 p.
WANSINK, J.H., “Over ‘geïnformeerde besluiten’ en ‘verzwegen valkuilen’”, AV&S 2009-36, 275-284.
WANSINK, J.H., “Rapport voor Nederland inzake aansprakelijkheidsverzekering: dekking in de tijd” in COUSY, H. en CLAASSENS, H., Aansprakelijkheidsverzekering: dekking in de tijd, Antwerpen, Maklu, 1997, 129-152.
WATSON, S., “USA: liability insurance: loss-in-progress rule”, Int. I.L.R. 1995, 3, G191-193.
WEISS, N., “Recent case developments in the application of the continuous trigger rule”, 21 Envtl. Cl. J. 2009, 177-184.
WEYTS, B., “De anterioriteits- en posterioriteitsclausules in aansprakelijkheidsverzekeringen”, Cah.Jur. 2014, afl. 2, 57-59.
WUYTS, D., “Belang van een duidelijke afbakening van de dekkingsverplichting van de verzekeraar in de tijd”, NjW 2013, afl. 284, 509-510.
