SciMingo helpt onderzoekers het juiste evenwicht te vinden tussen complexiteit en begrijpelijkheid in wetenschapscommunicatie. Zo leren we je hoe je mensen aanspreekt zonder afbreuk te doen aan je onderzoek. Als volleerde flamingo's, meesters in evenwicht 🦩
Dood of brood? Een bevraging van beginnende freelance journalisten.
Emma
De Vleeschauwer
BEGINNENDE FREELANCE JOURNALIST MOET GOEDE ZAKENMAN ZIJN
Beginnende journalisten hebben één kans op vier om als freelancer te starten. Waar ongeveer de helft hier ook bewust voor kiest, had de andere helft liever een vaste betrekking gevonden. Over freelance journalisten wordt dan ook vaak geschreven dat ze niet al te best behandeld worden door mediabedrijven. De Nederlandse Vereniging van Journalisten heeft het jaar 2013 daarom zelfs uitgeroepen tot “het jaar van de freelancer”. Uit de thesis van Emma De Vleeschauwer, geschreven in het kader van de masteropleiding Journalistiek aan de Erasmushogeschool Brussel, blijkt dat zelfstandige journalisten met genoeg zakeninstinct het wel kunnen maken, maar dat er aan de freelance markt nog heel wat te verbeteren valt.
Het onderzoek bevraagt 73 Vlaamse journalisten, zowel (stagiair-)beroepsjournalisten als niet-erkende journalisten, die nog niet langer dan vijf jaar freelancen in hoofdberoep voor media van algemene berichtgeving. De enquêteresultaten bevestigen de ondermaatse tarieven in sommige mediasectoren. Zo krijgen dagbladredacteurs soms maar tussen de 30 cent en één euro voor een regel van 60 tekens, terwijl de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) daar een minimumbedrag van 1,07 euro, en een wenselijk tarief tussen de 1,15 en de 2,88 euro voor vraagt. Bij sommige regionale televisiezenders verdienen journalisten 12,5 euro per uur, terwijl de VVJ voor alle journalisten minimum een uurtarief van 38 euro wil zien. Toch lijkt het gemiddeld aantal werkuren van de freelancers overeen te komen met dat van een doorsnee journalist, en is hun gemiddeld netto maandinkomen van 1700 euro vrij goed voor beginnende werkkrachten. Maar dit sluit niet uit dat 30 procent van de respondenten minder dan 1400 euro netto per maand verdient. Daarnaast moeten we er rekening mee houden dat zelfstandigen zelf instaan voor hun sociale zekerheid, en van dit netto inkomen waarschijnlijk nog wat extra pensioen- en vakantiegeld moeten opzijzetten.
Er blijkt echter een verband te zijn tussen het inkomen en het aantal uren dat een freelancer presteert. Diegenen die minder verdienen werken doorgaans ook minder uren. Het lijkt erop dat sommige zelfstandige journalisten niet genoeg werkuren weten te verzamelen. Aan opdrachten geraken is voor starters zonder ervaring en contacten logischerwijze moeilijker dan voor meer ervaren journalisten. En als je constant op zoek moet naar nieuwe opdrachten om genoeg geld te verdienen wordt de vrijheid die zelfstandige journalisten nastreven al snel een relatief begrip. Freelance talenten die zichzelf goed kunnen verkopen, die onderhandelen over hun salariëring en die hun werkschema praktisch indelen, zullen zich goed voelen in dit statuut. Zij bekomen zo meer afwisseling of een dikkere portefeuille, of werken onder het motto “de vrijheid is zijn geld waard”. Zij die in de toekomst graag freelancer willen blijven hebben meestal bewust voor het statuut gekozen.
De freelancewereld is dus zeker niet voor iedereen weggelegd. Maar deze studie geeft – zonder te willen veralgemenen – wel aan dat het algemeen klimaat waarin freelancers moeten werken beter kan. Misschien nog eerder dan de tarieven zouden daarom enkele wantoestanden zoals het schenden van auteursrechten, het niet respecteren van betalingstermijnen en schijnzelfstandigheid moeten aangepakt worden. Zo’n 31% van de respondenten denkt schijnzelfstandige te zijn. Hun werkschema wordt (bijna) uitsluitend beheerst door één opdrachtgever, waardoor zij eigenlijk een vast contract zouden moeten krijgen. Mediabedrijven geven hen dit vast contract echter niet omdat zij als zelfstandige gewoon goedkoper zijn en gemakkelijker kunnen afgedankt worden.
“Freelancer zijn is momenteel voor heel veel journalisten (in spe) de enige mogelijkheid om aan de slag te kunnen gaan in de sector. Het zou heel wat betekenen mochten de uitgevers ons meer erkennen, nauwer in contact staan met freelancers en ze vanaf het begin beter betalen. Jammer genoeg is er een 'overaanbod' aan freelancers en kunnen ze gemakkelijk verder doen. […] Op die manier creëer je natuurlijk ook concurrentie tussen de freelancers, […] en door die mentaliteit publiceren freelancers soms gelijk wat, kopiëren ze, of blazen ze dingen op. En daarmee krijg je dan een algemene stempel dat wij allemaal aan riooljournalistiek doen, wat uiteraard helemaal niet zo is....” (reactie van een freelancer uit de enquête)
Hoogopgeleide starters moeten zich bewust zijn van de uitdaging die zij als zelfstandige aangaan, maar mogen best met wat meer respect behandeld worden. Zij zijn doorgaans immers erg gemotiveerd. Verandering brengen lijkt echter niet gemakkelijk, want wantoestanden worden al jaren aangeklaagd en het is voor freelancers moeilijk om collectief actie te ondernemen. De thesis “Dood of brood? Een bevraging van beginnende freelance journalisten” brengt op papier alvast een aantal freelancers samen.
Voor meer info kunt u contact opnemen met de auteur: emma.devleeschauwer@outlook.be
Bibliografie
Dood of brood?
Een bevraging van beginnende freelance journalisten.
Bibliografie
Wetenschappelijke bronnen
Antoine, F. (2000). Les radios et les télévisions de Belgique. Brussel: Kluwer.
Boone, L. (1980). De journalist in de massacommunicatie. In: Wetenschap en Journalistiek. Liber Amicorum Antoon Breyne (15-37). Leuven: Centrum voor Communicatiewetenschappen, KUL.
Das, J. (2007). Sydney freelance journalists and the notion of professionalism. Pacific Journalism Review, 13 (1), 142-160.
De Bens, E. (1983). Het profiel van de beroepsjournalist in Vlaanderen. Brussel: VUB Uitgaven.
De Bens, E. (1995). Het profiel van de Vlaamse dagbladjournalist. In: Communication, Culture, Community. Liber amicorum James Stappers (263-274). Nijmegen: Bohn Stafleu Van Loghum.
De Bens, E., & Raeymaeckers, K. (2010). De pers in België. De geschiedenis en meest recente ontwikkelingen van de pers (4e ed.). Leuven: Lannoo.
De Burgh, H. (Ed.) (2005). Making Journalists: Diverse Models, Global Issues. Londen: Routledge.
De Ceuster, J. (2004-2005). Freelancers in Vlaanderen: analyse van het statuut en de werkvoorwaarden van de zelfstandige journalist. Masterproef tot het behalen van de graad van master in de journalistiek. Gent: Universiteit Gent.
Deprez, A. & Raeymaeckers K. (2012). Happy news? A longitudinal study of job satisfaction among Flemish professional journalists. Geraadpleegd op 25/06/2013, via https://biblio.ugent.be/input/download?func=downloadFile&recordOId=2038786&fileOId=2051147.
Desender, E. (2008-2009). De toekomst van de fotojournalistiek. Empirisch onderzoek naar de rol van de Vlaamse fotojournalist in de context van digitale amateurfotografie. Gent: Universiteit Gent.
De Smaele, H. & De Cock, R. (2013). Freelancers in de Vlaamse journalistiek: vrije vogels of vogels voor de kat? Kwalitatief onderzoek naar randvoorwaarden freelancestatuut. Etmaal van de communicatiewetenschap, Rotterdam, 7-8 February 2013.
Deuze, M. (2007). Media Work. Cambridge: Polity Press.
Deuze, M. (2009). Technology and the Individual Journalist. In: B Zelizer (Ed.), The Changing Faces of Journalism. Tabloidization, Technology and Truthiness (pp. 82-97). London: Routledge.
D’Haenens, L. & Saeys, F. (Eds.) (2007). Western Broadcast Models: Structure, Conduct and Performance. Berlijn: Mouton de Gruyter.
Fröhlich, R., & Holtz-Bacha, C. (Eds.) (2003). Journalism Education in Europe and North America. An International Comparison. Cresskill: Hampton Press.
Goris, R. (2012-2013). Percepties van leidinggevenden in de journalistiek over tevredenheid, werkdruk, competenties en ondersteuning van beginnende journalisten (Project Wetenschappelijk onderzoek, opleiding journalistiek). Brussel: Erasmushogeschool.
Ijdens, T. & van der Werff, H. (2004). Een ongewis bestaan. De beroepspraktijk van schrijvende freelance journalisten in Nederland. Tilburg: IVA (Instituut voor sociaal-wetenschappelijk beleidsonderzoek en advies van de Universiteit van Tilburg).
Johnstone, J.W.C., Slawski, E., & Bowman, W.W. (1976). The News People. A Sociological Portrait of American Journalists and Their Work. Urbana: University of Illinois Press.
Maes, L. (1973). De journalisten van de geschreven pers in België: een sociografisch onderzoek (niet gepubliceerde scriptie). Rijksuniversiteit Gent.
Paulussen, S., & Raeymaeckers, K. (Reds.) (2010). Journalisten: profiel van een beroepsgroep. Leuven: LannooCampus.
Raeymaeckers, K., Paulussen, S. & De Keyser, J. (2008). De beroepsjournalist in 2008: een profielstudie. De Journalist, nrs. 115 (4-6), 116 (4-6) en 117 (4-6).
Rehbinder, M. (1973). Soziale Sicherung freier Mitarbeit in rechtssoziologischer Sicht. In: Hübner, H. e.a. Freie Mitarbeiter in den Rundfunkanstalten. München: Beck, 27-29.
Smith, A. (1977). Technology and Control: the interactive dimensions of journalism. In: Curran, J., Gurevitch, M. & Woollacott, J. Mass Communication and Society. Londen: Open University Press, p. 187.
Teugels, M. & Vercaigne, C. (2011). Hoe mediabedrijven talent kunnen aantrekken en vooral behouden. Gent: Arteveldehogeschool. Geraadpleegd op 26/07/2013, via http://www.vvoj.nl/cms/docs/Teugels-Vercaigne1.pdf.
Teugels, M., Van Hoof, E., Mory, K. & De Witte, H. (2009). Is er een crisis op de redacties? Een onderzoek naar burn-out bij beroepsjournalisten in Vlaanderen. De Journalist, 122, 9-12.
Verhille, P. (1983-1984). Het profiel van de erkende free-lance journalist in Vlaanderen / De freelancer. Licentiaatsverhandeling. Gent: Rijksuniversiteit Gent.
Vermeulen, G. (1980). Het tijdschrift. Handboek voor journalisten. Amsterdam: Keesing, p. 13.
Voorhoof, D. & Valcke, P. (2011). Handboek mediarecht. Brussel: Larcier, p. 25.
Weaver, D. H. (Ed.) (1998). The Global Journalist. News People Around The World. Cresskill: Hampton Press.
Weaver, D. H. & Wilhoit, G.C. (1986). The American Journalist. A portrait of U.S. News People and Their Work. Bloomington: Indiana University Press.
Weaver, D. H. & Wilhoit, G.C. (1996). The American Journalist in the 1990s: U.S. News People at the End of an Era. Mahwah: Lawrence Erlbaum Association.
Weaver, D. H. & Willnat, L. (Eds.) (2012). The Global Journalist in the 21st Century. New York: Routledge.
Weaver, D. H., Beam, R.A., Brownlee, B.J., Voakes, P.S. , & Wilhoit, G.C. (2007). The American Journalist in the 21the Century. U.S. News People at the Dawn of a New Millennium. Mahwah: Lawrence Erlbaum.
Zelizer, B. (2009). Introduction: Why journalism’s Changing Faces Matter. In: B Zelizer (Ed.), The Changing Faces of Journalism. Tabloidization, Technology and Truthiness (1-10). London: Routledge.
Niet-wetenschappelijke bronnen
Geen algemene nieuwsverslaggeving: onderzoeksrapporten, informatieve documenten, documentairefilms en boeken
Bouciqué, J., De Pauw, C., Desmaretz, K. & Van Den Nest, M. (19/03/2009). Staten-Generaal voor de Media, 19 maart 2009: Uitgebreid verslag. Cjsm.vlaanderen.be. Geraadpleegd op 25/07/2013, via http://www.cjsm.vlaanderen.be/media/downloads/statengeneraal20090319_cj….
Caudron, J. (2011). Media morgen: de media op hun kop. Leuven: Lannoo Campus.
CEBJ (2012). Documenten. CEBJ.be. Geraadpleegd op 09/02/2013, via http://www.cebj.be/node/7.
Davies, N. (2008). Flat Earth News. Londen: Chatto & Windus.
Declercq, I. (2009). Freelancen in Vlaanderen: hoeveel schuift dat? (deel 1). De Journalist, 124, 6-7)
Declercq, I. (2009). Freelancen in Vlaanderen: hoeveel schuift dat? (deel 2). De Journalist, 125, 6-7.
Declercq, I. (17/11/2011). Vier op de tien freelancers: minder dan 2000 euro bruto per maand. Journalist.be. Geraadpleegd op 24/11/2012, via http://www.journalist.be/nieuws/vier-op-de-tien-freelancers-minder-dan-….
Deltour, P. (2004). Dossier: freelancers in het nauw. De Journalist, 69, 8-10.
Deltour, P. (2010). Nieuwe media, nieuwe journalisten. De Journalist,132, 10-11.
Deltour, P. (2012). Minder erkende beroepsjournalisten. Journalist.be. Geraadpleegd op 10/01/2013, via http://www.journalist.be/nieuws/minder-erkende-beroepsjournalisten.
Deltour, P., & Declercq, I. (2012). Vademecum voor zelfstandige journalisten. Gent: Mijnwetboek.be.
De verschillende soorten vennootschappen (2013). DeBelgischeGids.be. Geraadpleegd op 11/08/2013, via http://www.debelgischegids.be/documentatie/de-verschillende-soorten-ven….
Edmonds, R., Guskin, E., Mitchell, A., & Rosenstiel, T. (2012). Newspapers: Building Digital Revenues Proves Painfully Slow. The Pew Research Center’s Project for Excellence in Journalism. Geraadpleegd op 24/11/2012, via http://stateofthemedia.org/2012/newspapers-building-digital-revenues-pr….
ENG-opname (2013). Hulskamp.nl. Geraadpleegd op 11/08/2013, via https://www.hulskamp.nl/349.
Europese Federatie van Journalisten (EFJ) (2006). Handvest van de rechten van freelancers, aangenomen door de jaarlijkse EFJ-vergadering in Bled, 6-9 april 2006. Geraadpleegd op 25/11/2012, via http://www..org/assets/docs/013/218/afcaa0d-124f2da.pdf.
Feinberg, L. (producent) & Foster, C. (regisseur) (2013). Black & White and Dead All Over [Documentairetrailer]. Verenigde Staten: Center City Film & Video.
IFJ/ILO (2006). The Changing Nature of Work. A Global Survey and Case-study of Atypical Work in the Media Industry. Onderzoeksrapport van de Internationale Federatie van Journalisten (IFJ) i.s.m. de Internationale Labour Office (ILO). Geraadpleegd op 25/11/2012, via http://www.ifj.org/assets/docs/068/112/3fbf944-95ebe70.pdf.
Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) (2012). Over de NMa. NMa.nl. Geraadpleegd op 30/11/12, via http://www.nma.nl/over_de_nma/default.aspx.
Nederlandse Vereniging van Journalisten (28/02/2012). Voorlopige conclusies enquête contracten en tarieven freelancers. NVJ.nl. Geraadpleegd op 24/11/2012, via http://www.nvj.nl/nieuws/bericht/voorlopige-conclusies-enquete-contract….
Nies, G. & Roberto, P. (2003). Freelance Journalists in the European Media Industry. IFJ Report. Geraadpleegd op 29/07/2013, via http://www.ifj.org/assets/docs/251/142/9d877fb-224c58e.pdf.
Rossi, A. (regisseur). (2011). Page One: Inside the New York Times [Documentaire]. Verenigde Staten: Magnolia Pictures & Participant Media.
Sanoma (2013). Freelancers. Sanoma.nl. Geraadpleegd op 03/08/2013, via http://www.sanoma.nl/pagina/artikel/freelancers/.
Steenhuis, H. (22/07/2013). Iedereen Journalist. Hilversum: NTR. Documentairetrailer geraadpleegd op 22/07/2013, via http://www.youtube.com/watch?v=tyuleqWSRXI.
VRM (Vlaamse Regulator voor de Media) (2012). Mediaconcentratie in Vlaanderen: rapport 2012. Geraadpleegd op 28/01/2012, via http://www.vlaamseregulatormedia.be/nl/mediaconcentratie.aspx?
VVJ (Vlaamse Vereniging van Journalisten) (2008). Honorering of auteursrechten? Veelgestelde vragen. Journalist.be. Geraadpleegd op 24/11/2012, via http://www.journalist.be/freelance/auteursrechten.
VVJ (Vlaamse Vereniging van Journalisten) (2008). Mediaplatform VVJ en vakbonden eisen overlegde en respectvolle crisisaanpak in de mediasector. Journalist.be. Geraadpleegd op 25/11/2012, via http://www.journalist.be/nieuws/mediaplatform-vvj-en-vakbonden-eisen-ov….
VVJ (Vlaamse Vereniging van Journalisten) (30/04/2010). Protocol VVJ-VDP over auteursrechten freelancers. Journalist.be. Geraadpleegd op 24/11/2012, via http://www.journalist.be/nieuws/protocol-vvj-vdp-over-auteursrechten-fr….
VVJ (Vlaamse Vereniging van Journalisten) (04/11/2011). Freelance werk is niet ‘for free’. Journalist.be. Geraadpleegd op 24/11/2012, via http://www.journalist.be/nieuws/freelance-werk-niet-%E2%80%98-free%E2%8….
VVJ (Vlaamse Vereniging van Journalisten) (2012). Kun je daarvan leven? Journalist.be. Geraadpleegd op 24/11/2012, via http://www.journalist.be/faq/kun-je-daarvan-leven.
VVJ (Vlaamse Vereniging van Journalisten) (2012). Stukken voor de krant. Journalist.be. Geraadpleegd op 24/11/2012, via http://www.journalist.be/faq/stukken-voor-de-krant.
VVJ (Vlaamse Vereniging van Journalisten) (2012). Ben ik een valse zelfstandige? Journalist.be. Geraadpleegd op 24/11/2012, via http://www.journalist.be/faq/ben-ik-een-valse-zelfstandige.
VVJ (Vlaamse Vereniging voor Journalisten) (24/05/2013). Belastingcontrole Antwerpen neemt protocol auteursrechten aan. Journalist.be. Geraadpleegd op 22/07/2013, via http://www.journalist.be/nieuws/belastingcontrole-antwerpen-neemt-proto….
VVJ (Vlaamse Vereniging van Journalisten) (2013). Financiën belooft meer duidelijkheid over fiscaliteit vergoedingen voor journalisten. Journalist.be. Geraadpleegd op 08/05/2013, via http://www.journalist.be/nieuws/financi%C3%ABn-belooft-meer-duidelijkhe….
VVJ (Vlaamse Vereniging van Journalisten) (2013). VVJ ongerust over fusie Corelio- en Concentra-kranten. De Journalist, 169, 5.
VVJ (Vlaamse Vereniging van Journalisten (2013). Mediahuizen. Journalist.be. Geraadpleegd op 15/08/2013, via http://www.journalist.be/databanken/mediahuizen.
Algemene nieuwsverslaggeving: (kranten)artikels, opiniestukken en blogs
Brussen, B. (12/10/2012). De tijd van wereldverbeteren is voorbij. Webwereld.nl. Geraadpleegd op 24/11/2012, via http://webwereld.nl/column/112104/de-tijd-van-wereldverbeteren-is-voorb….
Callewaert, Chr. (27/06/2013). Krantenuitgevers in Vlaanderen: toen waren ze nog met twee. Mediakritiek.be. Geraadpleegd op 22/07/2013, via http://www.mediakritiek.be/blog/2013/06/krantenuitgevers_in_vlaanderen_….
Debackere, J. (25/01/2012). Weldra ook in Vlaanderen: tv-programma’s bekijken waar en wanneer je wil. DeMorgen.be. Geraadpleegd op 25/01/2013, via http://www.demorgen.be/dm/nl/2909/tv/article/detail/1569811/2013/01/28/….
Debackere, J. (14/12/12). Nieuwssites gaan achter betaalmuur. DeMorgen.be. Geraadpleegd op 22/07/2013, via http://www.demorgen.be/dm/nl/5403/Internet/article/detail/1548920/2012/….
Deckmyn, D. (27 & 28/04/2013). De heruitvinding van de krant. ‘Open journalistiek’ en de betaalmuur. De Standaard, p. C8.
Dendooven, P. (04 & 05/05/2013). Overnames schudden mediakaarten. De Standaard, p. 42-43.
Droeven, V. (24/11/2012). VRT gaat 120 banen schrappen. DeStandaard.be. Geraadpleegd op 24/01/2013, via http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20121123_00379….
Droeven, V. (29/11/2012). Wat is dat toch met die kranten uit het zuiden?. DeStandaard.be. Geraadpleegd op 29/11/2012, via http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20121128_00385….
Dumon, P. & Debackere, J. (19/04/2013). ‘Telenet en Belgacom hebben ons weggegeven’. De Morgen, Media.com, p. 2-3.
Freelancers? Zo veel mogelijk uitpersen (02/05/2012). Apache.be. Geraadpleegd op 23/12/2012, via http://www.apache.be/2012/05/02/freelancers-zo-veel-mogelijk-uitpersen/.
García López, R. (23/11/2012). De natte droom van mediaorganisaties: speel journalisten tegen elkaar uit. Denieuwereporter.nl. Geraadpleegd op 24/11/2012, via http://www.denieuwereporter.nl/2012/11/de-natte-droom-van-mediaorganisa….
IDV, (27/03/2013). Is een diploma de gouden weg richting journalistiek? Knack.be. Geraadpleegd op 22/07/2013, via http://www.knack.be/nieuws/belgie/is-een-diploma-de-gouden-weg-richting….
Lemaître, A. (2010). Wat verwachten studenten van hun eerste loon ? Vacature.be. Geraadpleegd op 12/08/2010, via http://www.vacature.com/blog/wat-verwachten-studenten-van-hun-eerste-lo….
Le Soir viert feest bij valavond (11/12/2012). Apache.be. Geraadpleegd op 23/12/2012, via https://www.apache.be/2012/12/11/le-soir-viert-feest-bij-valavond/.
Liefting H., López, R.G., Mulder R., & Vroomans M. (30/10/2012). 2013 jaar van de freelancer: Genoeg is genoeg!. NVJ.nl. Geraadpleegd op 20/11/2012, via http://www.nvj.nl/nieuws/bericht/2013-jaar-van-de-freelancer-genoeg-is-….
Magazines vallen verder terug (01/12/2012). DeStandaard.be. Geraadpleegd op 01/12/2012, via http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20121130_00387….
Metro bereikt bijna één miljoen lezers (17/09/2012). Metro, p. 8.
Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) (06/11/2012). NVJ-voorzitter: “Freelancemarkt is compleet bedorven”. NVJ.nl. Geraadpleegd op 20/11/2012, via http://www.nvj.nl/nieuws/bericht/nvj-voorzitter-freelancemarkt-is-compl….
Raaphorst, M. (10/01/2013). “De journalistiek raakt te opgefokt”. Interview met Hans Laroes. DNR. Geraadpleegd op 15/01/2013, via http://www.denieuwereporter.nl/2013/01/de-journalistiek-raakt-te-opgefo….
Scholte, J. (12/07/2013). ‘Wees eerlijk: wie leest de Volkskrant nou nog?’ DNP en NVJ over freelancers en zelf uitgeven. Persinnovatie.nl. Geraadpleegd op 22/07/2013, via http://www.persinnovatie.nl/12648/nl/wees-eerlijk-wie-leest-de-volkskra….
Serrure, B. (01/02/2013). De Tijd blijft sterkste stijger in krantenland. DeTijd.be. Geraadpleegd op 01/02/2012, via http://www.tijd.be/nieuws/ondernemingen_media/De_Tijd_blijft_sterkste_s….
Startlonen (24/11/2012). Vacature. De grote salarisenquête, 13, 8.
Ten Broeke, A. (13/01/2013). De freelance journalistenmarkt is verrot (en de Volkskrant heeft ons bij de ballen). Denieuwereporter.nl. Geraadpleegd op 15/01/2013, via http://www.denieuwereporter.nl/2013/01/de-freelance-journalistenmarkt-i….
Thayer, N. (04/03/2013). A Day in the Life of a Freelance Journalist – 2013. Natethayer.worldpress.com. Geraadpleegd op 22/07/2013, via http://natethayer.wordpress.com/2013/03/04/a-day-in-the-life-of-a-freel….
Van der Meulen, M., & van Es, A. (28/10/10). Te veel opleidingen journalistiek voor te weinig banen. Volkskrant.nl. Geraadpleegd op 24/11/2012, via http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2694/Tech-Media/article/detail/1041507/2….
Van Scharen, H. (2009). Journalistiek zonder journalisten: de nagel aan de doodskist van de democratie. Mediakritiek.be. Geraadpleegd op 28/12/2012, via http://www.mediakritiek.be/blog/2009/03/journalistiek_zonder_journalist….
Van ’t Hoog, A. (16/11/2012). Er zijn te veel journalisten. Arnovanthoog.nl. Geraadpleegd op 21/11/2012, via http://www.arnovanthoog.nl/category/blog/.
Verhoeven, K. (01/12/2012). Als de krant wedijvert met Twitter. DeStandaard.be. Geraadpleegd op 01/12/2012, via http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20121130_00387….
Verhoeven, K. (20 & 21/04/2013). De Standaard lanceert dS Avond. De Standaard, p. 2.
Verhoeven, K. (27 & 28/04/2013). U leest anders, dus wij schrijven anders. Waarom De Standaard een digitale avondeditie publiceert. De Standaard, p. 14-15.
Welke starters verdienen het meest? (2012). Jobat.be. Geraadpleegd op 12/08/2013, via http://www.jobat.be/nl/artikels/welke-starters-verdienen-het-meest/.
@j_postma (2012). De Freelancer. Defreelancer.tumblr.com. Geraadpleegd op 22/07/2013, via http://defreelancer.tumblr.com/.
