SciMingo helpt onderzoekers het juiste evenwicht te vinden tussen complexiteit en begrijpelijkheid in wetenschapscommunicatie. Zo leren we je hoe je mensen aanspreekt zonder afbreuk te doen aan je onderzoek. Als volleerde flamingo's, meesters in evenwicht 🦩
Economische journalistiek: invloed en uitdagingen in een veranderend medialandschap
Yannis
Tenret
Het cluedo van de economische journalist
Onwetendheid, verbijstering, paniek. En eenmaal die gevoelens gingen liggen, woede. Dat waren de publieke emoties rond de financieel-economische crisis die het banksysteem deed daveren op haar grondvesten. Ondanks het kostelijke ingrijpen van overheden en centrale banken verdwenen onaanraakbaar geachte financiële instellingen van het toneel. Het waren de media die het publiek over deze ontwikkelingen inlichtten. Burgers konden naast hun politici blijkbaar ook hun bankiers niet meer vertrouwen. De economische media kwamen zelf ook echter onder vuur te liggen.
Had de financieel-economische pers de juiste vragen gesteld tijdens de goede jaren of ging ze niet verder dan onderzoek naar de meest lucratieve beleggingsopties?
Was in kranten en nieuwsuitzendingen de gedachte aanwezig geweest dat wanneer de economie het goed doet het een goed idee is om schulden af te bouwen, of werd het leven op krediet van zowel burger als overheid als een goede optie naar voor geschoven?
Werd er ergens de kanttekening gemaakt dat wat omhoog gaat ook weer omlaag moet gaan, vooral op de beurs?
Indien het antwoord op deze vragen niet altijd even geruststellend is, is het interessant te onderzoeken welke redenen hiervoor aan de basis liggen. Maar aandacht voor de economische media is dun gezaaid en versnipperd over verschillende academische domeinen. Bijgevolg werd deze studie opgesteld met tot doel een overzicht te bieden van welk werk al geleverd is en vooral, welk werk nog moet gebeuren.
Uit onderzoek blijkt dat economische media bijzondere eigenschappen hebben. Media hebben sowieso al een grote verantwoordelijkheid, maar omdat economische media nauw verbonden zijn met economie en zelfs met politiek, is het potentieel om deze werelden te beïnvloeden des te groter. Burgers vormen hun idee over economische fenomenen voor een aanzienlijk deel via radio, televisie en krant, maar elk van deze kanalen heeft zijn beperkingen. Een complex onderwerp als economie aantrekkelijk maken en voldoende plaats geven is niet gemakkelijk, vooral naarmate kijkcijfers en oplages steeds belangrijker worden. Hoe moet deze economische wereld voorgesteld worden? Als een plek waar snel winst gemaakt kan worden, of zijn ook zaken zoals duurzame ontwikkeling en ethiek belangrijk? Trekken journalisten graag de kaart van personalisering - waarbij ze de economie begrijpbaar maken door erover te vertellen als een verhaal van helden en schurken - of wordt de economie als iets duister, irrationeel en door de mens oncontroleerbaar voorgesteld?
Hoe het gesteld is met de economische kennis van het publiek kan ook belangrijk zijn voor de politieke wereld. Sommige kiezers rekenen de zetelende regering immers af op de manier waarop deze met groei, werkloosheid, inflatie en begrotingstekorten omgaat. Kunnen de economische media het belang dat burgers hieraan hechten beïnvloeden?
Of burgers bij hun kiesbeslissingen wel zo hard nadenken over de conjunctuur, en of de media hier de doorslaggevende factor in spelen, kan betwijfeld worden. Maar misschien spelen de media wel een rol in het economische veld?
Uit de economische wetenschap leren we dat markten reageren op informatie. Je zou dus kunnen denken dat de media een rol spelen bij het in de wereld brengen van nieuwe info, en dus in het bepalen van beurskoersen. Toch is dit niet zo evident. Internationale financiële markten zijn niet alleen het speelveld van kleine beleggers, die hun koop- en verkoopbeslissingen laten afhangen van wat de krant hun vertelt, maar vooral ook van grote institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen, banken en hedge funds. Vaak zijn zij lang voor een nieuwe ontwikkeling in de krant of op televisie verschijnt al op de hoogte.
Sommige economen geloven dat beurzen en beleggers zich rationeel gedragen en dat prijzen niets anders dan toekomstige inkomstenstromen weerspiegelen. Andere economen menen dan weer dat aandelenmarkten overdreven optimistisch of pessimistisch kunnen worden. Voor hen is de mens meer dan een rekenend wezen dat zijn materieel geluk probeert te maximaliseren. Deze onderzoekers geloven dan ook dat massapsychologie, en dus de economische media, een rol kunnen spelen in het bepalen van hoe koersen zich gedragen. Daarbij keren ze terug naar vergeten inzichten van de econoom John Maynard Keynes, die tijdens de jaren '30 populair werd maar werd afgeschreven na de crisis van de jaren '70. Recent staan diens ideeën nu weer volop in de belangstelling.
Economische media hebben dus een rol te spelen. Maar welke factoren bepalen uiteindelijk wat er te lezen, zien of horen valt? Het weinige onderzoek hiernaar wijst op de rol van economische journalisten en de omstandigheden waarin zij moeten werken. Volgens heel wat recent communicatiewetenschappelijk onderzoek wordt snelheid steeds meer van belang in de nieuwsproductie. Vormt dit ook voor economische journalisten een probleem? Is er een hogere werkdruk bij Vlaamse economische journalisten, waardoor ze meer afhankelijk worden van nieuwsagentschappen en persberichten? Dit zou immers de deur op een kier zetten voor manipulaties uit de sociale, politieke en economische wereld. Dit vormt het onderwerp van het tweede deel van de studie. Enquêtes en interviews leiden ons tot enkele interessante conclusies. Net als in het buitenland gaat het er in de Vlaamse financieel-economische pers concurrentieel aan toe. De Tijd, De Standaard, en het magazine Trends: allemaal proberen ze hun marktaandeel te vergroten. Aangezien ook hun websites steeds belangrijker worden, zorgt dit ervoor dat ook voor Vlaamse economische journalisten snelheid van een steeds groter belang wordt. Ze maken inderdaad steeds meer gebruik van extern materiaal. Hier gaan ze echter kritisch mee om: de Vlaamse economische journalist verklaart zichzelf bewust van manipulaties en draagt zijn/haar waakhondfunctie hoog in het vaandel. Ook lijkt hij/zij te beseffen dat winst maken niet het enige is waar een bedrijf op moet letten. Zo willen Vlaamse journalisten ook een controlerende rol op het bedrijfsleven spelen, niet alleen op politiek vlak.
De gebeurtenissen van de laatste jaren hebben aangetoond dat een duurzame, gezonde economie en verantwoordelijke bedrijfsleiders en politici niet zomaar uit de lucht komen vallen. Het is nu meer dan ooit aan journalisten om, ondanks de beperkingen waarbinnen ze moeten werken, toch hun waakhondfunctie te vervullen. Het is aan academici om hun rol hierin te erkennen. Deze scriptie vormt hiertoe een aanzet.
Bibliografie
'Economische crisis nieuwsfeit van het jaar'. (2008, 26 december). De Tijd.
Adamson, E. (2003). Malleability, Misrepresentation, Manipulation: The Rhetoric of Images in Economic Forecasting. Geraadpleegd op 7 april 2009 op het World Wide Web: http://bootheprize.stanford.edu/0203/PWR-Boothe-Adamson.pdf
Aerts, W., Cormier, D. & Magnan, M. (2006). The Association Between Web-Based Socio-Economic Disclosure and Financial Analyst Behaviour Under Different Governance Regimes. Corporate Governance: An International Review, 15(6), 1301-1329.
Anderson, C.J. (2007). The End of Economic Voting? Contingency Dilemmas and the Limits of Democratic Accountability. Annual Review of Political Science, 10(1), 271-296.
Augey, D. & Brin, C. (2004). Media and Manias. News and Economic Decision-Making. Paper gepresenteerd voor de 6th World Media Economics Conference, Montreal, Canada.
Bastiat, F. (1845, 1996). Economic Sophisms. New York: The Foundation for Economic Education.
Bek, M.G. (2000). Review of The Economy, Media and Public Knowledge. European Journal of Communication, 15(1), 109-111.
Blood, D.J. & Phillips, P.C.B. (1997). Economic Headline News on the Agenda: New Approaches to Understanding Causes and Effects. In M. McCombs, D.L. Shaw & D. Weaver (Eds.), Communication and democracy: exploring the intellectual frontiers in agenda-setting theory (pp. 97-113). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
Blumler, J.G. & Gurevitch, M. (1995). Politicians and the Press: An Essay on Role Relationships. In J. Blumler & M. Gurevitch (Eds.), The Crisis of Public Communication, Londen: Routledge
Cahill, D.C. (2004). The Radical Neo-liberal Movement as a Hegemonic Force in Australia, 1976-1996. Niet-gepubliceerde doctoraatsscriptie, Australië, Wollongong.
Callahan, G. (2002). Economics for Real People. Auburn: The Ludwig von Mises Institute.
Chang, C.-P., Ying, Y.-H. & Hsieh, M.-C. (2009). Impact of Macroeconomic Conditions on Government Popularity: an Ecowas Investigation. South African Journal of Economics, 77(1), 28-44.
Chang, S. & Suk, D.Y. (2005). Stock Prices and the Secondary Dissemination of Information: The Wall Street Journal's "Insider Trading Spotlight" Column. Financial Review, 33(3), 115-128.
Corner, J. (1998). Television News and Economic Exposition. In N.T. Gavin (Ed.), The Economy, Media and Public Knowledge (pp. 53-70). Londen: Leicester University Press.
Davis, E. (1998). Economic news and the dynamics of understanding - a response. In N.T. Gavin (Ed.), The Economy, Media and Public Knowledge (pp. 156-159). Londen: Leicester University Press.
Delaplace, F. (2009, 31 maart). Dubbel zinnig. Prangende visies van Geert Noels en Frederik Delaplace. De Tijd.
Doms, M. & Morin, N. (2004). Consumer Sentiment, the Economy, and the News Media. Geraadpleegd op 22 april 2009 op het World Wide Web op http://www.sf.frb.org/publications/economics/papers/2004/wp04-09bk.pdf&…;
Doyle, G. (2006). Financial News Journalism. A post-Enron analysis of approaches towards economic and financial news production in the UK. Journalism, 7(4), 433-452.
Dyck, A. & Zingales, L. (2002a). The Corporate Governance Role of the Media. In R. Islam, S. Djankov & C. McLiesh (Eds.), The Right To Tell. The Role of Mass Media in Economic Development (pp. 107-137). Washington: World Bank Institute.
Dyck, A. & Zingales, L. (2002b). The Bubble and the Media. In P. Cornelius & B. Kogut (Eds.), Corporate Governance and Capital Flows. New York: Oxford University Press.
Emmison, M. (1983) "The Economy". Its Emergence in Media Discourse. In H. Davis & P. Walton (Eds.), Language, image, media (pp. 139-155). Oxford: Blackwell.
Esser, F. (1998). Editorial structures and work principles in British and German newsrooms. European Journal of Communication, 13(3), 375-405.
Evans, G. & Andersen, R. (2006). The Political Conditioning of Economic Perceptions. The Journal of Politics, 68(1), 194-207.
Fichtelius, E. (1998). It's the economy, stupid! In N.T. Gavin (Ed.), The Economy, Media and Public Knowledge (pp. 166-169). Londen: Leicester University Press.
Fogarty, B.J. (2005). Determining Economic News Coverage. International Journal of Public Opinion Research, 17(2), 149-173.
Garrison, R.W. (2001). Time and Money. The Macroeconomics of Capital Structure. Londen: Routledge.
Gavin, N.T. (Ed.) (1998). The Economy, Media and Public Knowledge. Londen: Leicester University Press.
Gavin, N.T. & Goddard, P. (1998). Television news and the economy: inflation in Britain. Media, Culture and Society, 20(3), 451-470.
Gavin, N.T. & Sanders, D. (1998). Television, economy and the public's political attitudes. In N.T. Gavin (Ed.), The Economy, Media and Public Knowledge (pp. 90-111). Londen: Leicester University Press.
Gavin, N.T. & Sanders, D. (2004). The Press and Its Influence on British Political Attitudes under New Labour. Political Studies, 51(1), 573-591.
Geys, B. & Vermeir, J. (2008). Institutions, Economic Performance and Political Support: New Evidence from Belgium, 1984-2007. Niet-gepubliceerde paper, Berlijn, Wissenschaftszentrum.
Gill, E. (2005). Media Coverage of the New Economy. Niet-gepubliceerde scriptie, Colombia, Universiteit van Missouri.
Gittins, R. (1995). The Role of the Media in the Formulation of Economic Policy, The Australian Economic Review 28(4), 5-14.
Goddard, P. (1998). Press Rhetoric and Economic News: a case study. In N.T. Gavin (Ed.), The Economy, Media, and Public Knowledge (pp. 71-98). Londen: Leicester University Press.
Goddard, P., Corner, J., Gavin, N.T. & Richardson K. (1998). Economic News and the Dynamics of Understanding: the Liverpool Project. In N.T. Gavin (Ed.), The Economy, Media and Public Knowledge (pp. 8-37). Londen: Leicester University Press.
Greenfield, C. & Williams, P. (2002). The Politics of Financial Journalism: Approaches to the Field and a Rhetorical Instance. Paper gepresenteerd voor de ANZCA Annual Conference, Queensland, Bond University.
Habermas, J. (1984, 1987/1981). The Theory of Communicative Action. 2 volumes. Cambridge: Polity Press.
Habermas, J. (1989/1962). Structural Transformation of the Public Sphere. Cambridge: Polity Press.
Habermas, J. (2006). Political Communication in Media Society: Does Democracy Still Enjoy an Epistemic Dimension? The Impact of Normative Theory on Empirical Research. Communication Theory, 16(4), 411-426
Hallin, D.C. & Mancini, P. (2004). Comparing Media Systems. Cambridge: Cambridge University Press.
Hauttekeete, L. (2005). De tabloidisering van kranten: mythe of feit? De ontwikkeling van een meetinstrument en een onderzoek naar de tabloidisering van Vlaamse kranten. Niet-gepubliceerde doctoraatsscriptie, Gent, Vakgroep Communicatiewetenschappen.
Hayek, F.A. (1945). The Use of Knowledge in Society. American Economic Review, 35(4), 519-530.
Hazlitt, H. (1946). Economics in One Lesson. New York: Random House.
Herman, E.S. (2002). The Media and Markets in the United States. In R. Islam, S. Djankov & C. McLiesh (Eds.), The Right To Tell. The Role of Mass Media in Economic Development (pp. 45-81). Washington: World Bank Institute.
Islam, R., Djankov, S. & McLiesh, C. (Eds.) (2002). The Right To Tell. The Role of Mass Media in Economic Development. Washington: World Bank Institute.
Keynes, J.M. (1936). The General Theory of Employment, Interest and Money. London: Macmillan.
Lewis-Beck, M.S. & Stegmaier, M. (2000). Economic Determinants of Electoral Outcomes. Annual Review of Political Science, 3(1), 183-219.
Lewis, J., Williams, A. & Franklin, B. (2008). Four rumours and an explanation. A political economic account of journalists' changing newsgathering and reporting practices. Journalism Practice 2(1), 27-45.
Lindhoff, H. (1998). Economic journalism in the 1990s: the 'crisis discourse' in Sweden. In N.T. Gavin (Ed.), The Economy, Media and Public Knowledge (pp. 134-155). Londen: Leicester University Press.
Louis, H., Jennifer, J. & Robinson, D. (2007). Managers' and Investors' Responses to Media Exposure of Board Ineffectiveness. Niet-gepubliceerde paper. Geraadpleegd op 4 mei 2009 op het World Wide Web: http://ssrn.com/abstract=714501
Madrick, J. (1999). Press Coverage of America's Changing Financial Institutions: A Veteran Journalist's View. Paper gepresenteerd voor Money, Markets and the News: Press Coverage of the Modern Revolution in Financial Institutions, Joan Shorenstein Center on the Press, Politics and Public Policy, Harvard.
Madrick, J. (2001). The Business Media and the New Economy. Paper gepubliceerd bij het Joan Shorenstein Center on the Press, Politics and Public Policy. Geraadpleegd op zondag 5 april 2009 op het World Wide Web op http://www.hks.harvard.edu/presspol/publications/papers/research_papers…;
Madrick, J. (2009). The Case for Big Government. Princeton: Princeton University Press.
Malqvist, P. (1998). The unexplainable explained, or pure guesswork as 'truth'. In N.T. Gavin (Ed.), The Economy, Media and Public Knowledge (pp. 163-165). Londen: Leicester University Press.
Mårtenson, B. (1998). Between state and market: the economy in Swedish television news. In N.T. Gavin (Ed.), The Economy, Media and Public Knowledge (pp. 112-133). Londen: Leicester University Press.
Mårtenson, B. (2007). Television and Economic News: Rationality and Discursive Power. Paper gepresenteerd voor de Annual Meeting of the International Communication Association, TBA, San Francisco.
Mathur, I. & Waheed, A. (2005). Stock Price Reactions to Securities Recommended in Business Week's "Inside Wall Street". Financial Review, 30(3), 583-604.
Noels, G. (2008). Econoshock. Antwerpen: Houtekiet.
Nuytemans, M., Van Aelst, P. & Walgrave, S. (2006). Media en Politiek. De (spannings)relatie tussen journalisten en politici in kaart gebracht. Nota van de onderzoeksgroep Media, Middenveld en Politiek, Universiteit Antwerpen.
O'Donoghue, T. & Punch K. (2003) Qualitative Educational Research in Action: Doing and Reflecting. London: Routledge.
Padelford, W. & White, D. (2009). The Shaping of a Society's Economic Ethos: A Longitudinal Study of Individuals' Morality of Profit-Making Worldview. Journal of Business Ethics, 85(1), 67-75.
Park, D.J. & Wright, L.M. (2007). Giving Labor the Business? Changes in Business and Labor Reporting from 1980 to 2000. Labor Studies Journal, 32(1), 60-81.
Parker, R. (1997). Journalism and Economics: the tangled webs of profession, narrative, and responsibility in a modern democracy. Paper gepubliceerd bij het Joan Shorenstein Center on the Press, Politics and Public Policy. Geraadpleegd op 5 april 2009 op het World Wide Web op http://www.hks.harvard.edu/presspol/publications/papers/discussion_pape…
Parker, R. (1999). The Revolution in America's Financial Industry: How Well Is The Press Covering The Story. Paper gepresenteerd voor Money, Markets and the News: Press Coverage of the Modern Revolution in Financial Institutions, Joan Shorenstein Center on the Press, Politics and Public Policy, Harvard.
Paulussen, S. & De Clerq, M. (2005). Eigen berichtgeving. Bevindingen en beperkingen van sociologische enquêtes bij journalisten. In F. Saeys & H. Verstraeten (Eds.), De media in maatschappelijk berspectief (pp. 69-90). Gent: Academia Press.
Paterson, C. & Domingo, D. (2008). Making Online News: The Ethnography of New Media Production. New York: Peter Lang.
Rae, J. & Drury, J. (1993). Reification and Evidence in Rhetoric on Economic Recession: Some Methods Used in the UK Press, Final Quarter 1990. Discourse and Society, 4(3), 329-356.
Reese, S.D. (2001). Understanding the Global Journalist: a hierarchy-of-influences approach. Journalism Studies, 2(2) 173-187.
Sanders, D. (2000). The real economy and the perceived economy in popularity functions: how much do voters need to know? A study of British data, 1974-97. Electoral Studies, 19(2), 275-294.
Scheufele, B. & Alexander, H. (2008). Medien und Aktien. Theoretische und empirische Modellierung der Rolle der Berichterstattung für das Börsengeschehen. Wiesbaden: Verlag für Sozialwissenschaften.
Sheafer, T. (2008). The Media and Economic Voting in Israel. International Journal of Public Opinion Research, 20(1), 33-51.
Sen, A. (1999). Development as Freedom. Oxford: Oxford University Press.
Shiller, R.J. (2002). Irrational Exuberance in the Media. In R. Islam, S. Djankov, S. & C. McLiesh (Eds.), The Right To Tell. The Role of Mass Media in Economic Development (pp. 83-93). Washington: World Bank Institute.
Skousen, M. (2008). Which Drives the Economy. Consumer Spending or Saving/Investment? Paper gepubliceerd bij het Initiative for Policy Dialogue van de Universiteit van Columbia. Geraadpleegd op 24 april 2009 op het World Wide Web op http://www2.gsb.columbia.edu/ipd/j_gdp.html
Soroka, S.N. (2006). Good News and Bad News: Asymmetric Responses to Economic Information. The Journal of Politics, 68(2), 372-385
Stiglitz, J. (2002). Transparancy in Government. In R. Islam, S. Djankov, S. & C. McLiesh (Eds.), The Right To Tell. The Role of Mass Media in Economic Development (pp. 27-44). Washington: World Bank Institute.
Tilley, J., Garry, J. & Bold, T. (2008). Perceptions and reality: Economic voting at the 2004 European Parliament elections. European Journal of Political Research, 47(1), 665-686
Thompson, J.B. (1995). The media and modernity: a social theory of the media. Cambridge: Polity Press.
Triodos (n.d.). Debat over de financiële crisis, haar gevolgen en oplossingen. Geraadpleegd op 11 mei 2009 op het World Wide Web: http://www.triodos.be/be/whats_new/news/general/DebateSustainableBanking
Tufte, E.R. (1978). Political Control of the Economy. Princeton: Princeton University Press.
Vandermeersch, P. (2008, 31 oktober). Zag u de pers liever zwijgen? De Standaard.
Van Dyck, F. (2008, 28 oktober). Fear Factory. De Standaard.
Williams, J. (1998). Reporting the economy. In N.T. Gavin (Ed.) The Economy, Media, and Public Knowledge (pp. 159-162). Londen: Leicester University Press.
Winnett, A. & Lewis, A. (2000). ‘‘You’d have to be green to invest in this'': Popular economic models, financial journalism, and ethical investment. Journal of Economic Psychology, 21(3), 319-339.
Wu, H.D., McCracken, M.W. & Saito, S. (2004). Economic Communication in the 'Lost Decade': News Coverage and the Japanese Recession. Gazette, 66(2), 133-149.
Wu, H.D., Stevenson, R.L., Chen, H.-C. & Güner, Z.N. (2002). The Conditioned Impact of Recession News: a Time-Series Analysis of Economic Communication in the United States, 1987-1996. International Journal of Public Opinion, 14(1), 19-36.
Zelizer, B. (2004). Political Science and Journalism. In B. Zelizer (Ed.), Taking Journalism Seriously (pp. 145-173). Sage: Thousand Oaks.
