Een grens overschreden? Geschreven tussentaal in publieke media

Tomas

De Cock

MATEKE, WISTE GIJ DA NOG NIE? HIER SCHRIJFT MEN TUSSENTAAL!

Universiteit Gent – Vlaamse tussentaal wordt al meer dan vijftig jaar druk besproken: voor de ene is dit soort spreektaal een bron van ergernis, voor de andere is het een te koesteren bewijs van Vlaamse taalrijkdom. Net op het moment dat een toenemende tolerantiebeweging het tussentaaldiscours dreigde te gaan stroomlijnen, zorgt taalkundige Tomas De Cock voor een niet eerder aangeboorde onderzoekslijn. Tussentaal blijkt vandaag de dag immers niet enkel in steeds toenemende mate te worden gehanteerd als spreektaal, maar verschijnt ook meer en meer in geschreven vorm (cf. de titel van dit artikel). Opmerkelijk genoeg gaat het daarbij bovendien om een homogene geschreven tussentaal, die door honderdduizenden mensen tegelijk (en vaak onbewust) wordt waargenomen.

Tussentaal (ook wel “soap-Vlaams” of “Verkavelingsvlaams”) valt te beschouwen als een accident de parcours. De val van Antwerpen (1585) leidde tot een massale emigratie van talrijke Vlaamse intellectuelen naar huidig Nederland, en maakte tegelijk een einde aan het – toen nog jonge – standaardiseringsproces in Vlaanderen. Frans werd de nieuwe voertaal, tenminste totdat de Vlaamse Beweging daaraan in de 19e-20e eeuw paal en perk stelde. Een nieuw standaardiseringsproces werd toen opgestart: voortaan moesten Vlamingen Standaardnederlands gebruiken, een vreemde taal die enkel in Nederland al enkele eeuwen was ingeburgerd. Al gauw werd taalgebruik een sociaal stratificatiemiddel: wie in de jaren ’50-’60 dialect sprak in Vlaanderen werd uitgelachen, wie er Standaardnederlands sprak werd bejubeld.

Het gevolg was dat dialecten in sneltempo begonnen te verdwijnen, maar ook dat er een nieuw probleem opdook: heel wat Vlamingen waren niet in staat perfect Nederlands te leren, en bleven aldus steken bij een tussentaal, een taal tussen dialect en standaardtaal. Taalkundige Tomas De Cock: “Deze taal werd en wordt gekenmerkt door enkele courante afwijkingen van de standaardtaal: bijvoorbeeld zegt men ‘ge’ of ‘gij’ i.p.v. ‘je’ of ‘jij’, heeft men het over ‘een boekske’ i.p.v. over ‘een boekje’, en gebruikt men een dubbele negatie (“Hij zegt niets nie meer”) i.p.v. een enkelvoudige (“Hij zegt niets meer”).” Opnieuw werden dit taalgebruik en de sprekers ervan in eerste instantie zwaar beschimpt. Vandaag echter is de tolerantie t.o.v. soap-Vlaams groter geworden, temeer omdat men gerustgesteld is door het feit dat Vlamingen, al spreken ze dan steeds meer tussentaal in steeds meer verschillende situaties, toch nog steeds kiezen voor standaardtaal wanneer ze de pen ter hand nemen.

De Cock toonde zich echter niet overtuigd van die redenering. In tegenstelling tot het gros van de filologen ging hij ervan uit dat tussentaal weliswaar steeds meer uitgroeit tot de nieuwe standaardtaal van vele Vlamingen, en dat dat soap-Vlaams door het toegenomen gebruik tegelijk steeds uniformer wordt, maar dat dat proces zowel plaatsvindt in spreek- als in schrijftaal. “Met andere woorden: tussentaal, een per definitie spreek-talige variëteit van het Belgisch Nederlands, is tot de schrijf-talige praktijk van het moment gaan behoren.”

Om dat te bewijzen is De Cock nagegaan wat de biotopen zijn van die geschreven tussentaal. “Ten eerste infiltreert tussentaal in privécommunicatie, bijvoorbeeld in sms’jes of kattebelletjes van het type “Ik zijn naar den bakker, ge moe nie wachten op mij voor te eten!”. Ten tweede duikt geschreven tussentaal op in semipublieke communicatie, d.w.z. twitterberichten als “Weette gij wel wa da da kost?”. Ten derde, en dat is uitermate interessant, duiken schrijftalige sporen van soap-Vlaams op in publieke communicatiekanalen: kranten, tijdschriften, stripverhalen, televisieprogramma’s (ondertitels) en reclameboodschappen die door honderdduizenden Vlamingen tegelijk worden gelezen. Net omdat dit soort communicatie zoveel mensen tegelijk bereikt, verwacht je hier in prinicpe geen tussentaalinfiltratie. Integendeel hoor je perfect standaardtalige zinnen te lezen.”

De Cock ging in 20 televisie-uitzendingen, 24 kranten, 20 tijdschriften, 20 stripverhalen en tal van reclameboodschappen op zoek naar geschreven tussentaal, en stelde daarbij telkens dezelfde vragen: wie maakt gebruik van die geschreven tussentaal, waarom doet men dat, hoe wordt een tussentalig woord in een standaardtalige context typografisch aangeduid, waar dringt die tussentaal precies door in publieke media, en vooral, hoe ziet die schrijftalige tussentaal er juist uit?

Allereerst blijkt dat voornamelijk mannen gebruik maken van geschreven tussentaal. “Mogelijkerwijs is dat het geval omdat zij in tegenstelling tot vrouwen minder taalgevoelig zijn, en bijgevolg minder streven naar een correct standaardtaalgebruik.” Opvallend is ook dat onder die mannen vrij veel journalisten of redacteurs schuil gaan: volgens De Cock is tussentaal inherent deel gaan uitmaken van hun taalrepertoire. Op de vraag waarom journalisten een standaardtalige schrijftaal injecteren met tussentalige woorden, zijn verscheidene antwoorden mogelijk. Misschien laat men tussentalige sporen achter om zichzelf een particuliere schrijfstijl toe te eigenen, om authenticiteit/sfeer/couleur locale over te brengen op de lezer, of om een geschreven tekst auditiever of amusanter te maken. Ook kan men tussentaal gebruiken om een bepaald doelpubliek te bereiken. “Bijvoorbeeld kent Knack relatief weinig tussentaalinfiltratie, P-magazine relatief veel. Waarschijnlijk is het geen toeval dat Knack door veel kaderleden wordt gelezen, en P-magazine veeleer door arbeiders, lager geschoolden die zelf ook vaker tussentaal spreken.”

Op de vraag waar tussentaal doordringt, kwam De Cock tot het besluit dat Gazet van Antwerpen en Het Laatste Nieuws de meest tussentalige kranten zijn, terwijl De Standaard erg standaardtalig is. Analoog is Dag Allemaal het meest tussentalige tijdschrift, Urbanus de meest tussentalige stripreeks en 2be de meest tussentalige televisiezender. In de reclamewereld staat zo goed als elke drager ten dienste van tussentaal: zowel reclamespotjes als affiches en zelfs bierkaartjes bevatten sporen van soap-Vlaams. De meest verrassende vaststelling van het onderzoek is evenwel dat geschreven tussentaal homogeen kan worden genoemd. “In alle onderzochte media komen immers vier tussentaalkenmerken opvallend consequent aan bod: het ge/gij/u/uw-systeem (“Ge moet uw bord leeg eten”), de verkleinwoorden met -‘ke’ (“een boekske, een lepelke, een spelleke”), de alternatieve lidwoorden (“den bakker, nen hond, ne fiets”) en de alternatieve verbuiging van o.a. adjectieven (“mijnen nieuwen auto is kapot”).”

Infiltratie van – tot voor kort – louter spreektalige tussentaal in schrijftalige contexten blijkt vandaag dus een feit, en De Cock stelt zich dan ook de vraag of er nu geen grens is overschreden, temeer omdat slechts een absolute minderheid van de infiltraties typografisch wordt afgescheiden van de standaardtalige context: “Misschien worden schrijftalige tussentaalinfiltraties geeneens opgemerkt.”

Bibliografie

Bibliografie: aangehaalde literatuur

AUER, PETER (2005). Europe’s sociolinguistic unity, or: A typology of European dialect/standard constellations. In: Nicole Delbecque, Johan van der Auwera & Dirk Geeraerts (red.), Trends in linguistics. Perspectives on variation: sociolinguistic, historical, comparative. Berlin: Mouton de Gruyter, 7-42.

BARNARD, BENNO (5 februari 1999). ‘Het groot nationaal dichtertje’. Website van NRCBoeken. NRC Handelsblad. NRC Handelsblad.

<http://nrcboeken.vorige.nrc.nl/recensie/het-groot-nationaal-dichtertje&…; (zaterdag 9 maart 2013).

BEHEYDT, LUDO (1990). Taal en media. Ons Erfdeel, 33 (3), 345-354.

BERRUTO, GAETANO (2008). Le varietà del repertorio. In: Alberto A. Sobrero (red.), Introduzione all’italiano contemporaneo. La variazione e gli usi. (Manuali Laterza; 43). Bari: Gius. Laterza & Figli Spa, 3-36.

CAJOT, JOSÉ (2010). Van het Nederlands weg? De omgangstaal in Vlaanderen. Ons Erfdeel, 53 (1), 14-25.

DAHL, GARY R. (2002). Reclame voor dummies. Vertaling van: Advertising for Dummies. Serie: voor Dummies. Pearson Education Benelux. Amsterdam: Addison-Wesley.

DE BOECK, NIELS (2009-2010). ‘Amaai mijne frak’ of ‘Och, mijn jas’. Een corpusgebaseerde studie naar intralinguale ondertiteling van De Pfaffs in Vlaanderen en Nederland. UGent: ongepubliceerde bachelorscriptie.

DEBRABANDERE, FRANS (2005). Het echec van de ABN-actie in Vlaanderen. Nederlands van Nu, 53 (1), 27-31.

DE CALUWE, JOHAN (2000). Belgisch Nederlands versus Nederlands Nederlands. In: Bundel wetenschappelijke nascholing Rijksuniversiteit Gent 2000-2001. Gent: Academia Press, 49-58.

DE CALUWE, JOHAN (2002). Tien stellingen over functie en status van tussentaal in Vlaanderen. In: De Caluwe Johan, Dirk Geeraerts, Sjaak Kroon et al. (red.), Taalvariatie en taalbeleid. Bijdragen aan het taalbeleid in Nederland en Vlaanderen, Antwerpen/Apeldoorn: Garant, 57-68.

DE CALUWE, JOHAN (2006). Tussentaal als natuurlijke omgangstaal in Vlaanderen. In: Johan De Caluwe & Magda Devos (red.), Structuren in talige variatie in Vlaanderen. Coproductie van Studia Germanica Gandensia libri en Spieghel Historiael. Gent: Academia Press, 19-34.

DE CALUWE, JOHAN (2009). Tussentaal wordt omgangstaal in Vlaanderen. Nederlandse Taalkunde, 14 (1), 8-25.

DE COCK, TOMAS (2011-2012). Taalkundige leken aan het woord over Vlaamse taalvariatie: een attitudineel onderzoek. UGent: ongepubliceerde bachelorscriptie.

DE JONGE, WIM (06-02-2012). ‘Waarom houden Nederlanders niet van Kiekeboe en Vlamingen niet van Agent 327?’. Website van Taalschrift: Tijdschrift over taal en taalbeleid. Nederlandse Taalunie. Taalschrift, editie 85. Nederlandse Taalunie.

<http://taalschrift.org/editie/85/waarom-houden-nederlanders-niet-van-ki…; (25 april 2013).

DE SUTTER, GERT, DIRK SPEELMAN & DIRK GEERAERTS (2005). Regionale en stilistische effecten op de woordvolgorde in werkwoordelijke eindgroepen. Nederlandse Taalkunde, 10 (2), 97-128.

DEVOS, MAGDA (2000). Taalsituatie en taalontwikkeling in Vlaanderen. In: Bundel wetenschappelijke nascholing Rijksuniversiteit Gent 2000-2001. Gent: Academia Press, 1-12.

GEERAERTS, DIRK (1998). VRT-Nederlands en Soap-Vlaams. Nederlands van Nu, 46 (4), 75-77.

GEERAERTS, DIRK (1999a). Hoe gans het volk is de taal? De Vlaamse taalkloof. Over Taal, 38 (2), 30-34.

GEERAERTS, DIRK (1999b). Noch standaard, noch dialect. ‘Tussentaal’ in Vlaanderen en Nederland. Onze Taal, 68 (9), 232-235.

GEERAERTS, DIRK (2001). Een zondagspak? Het Nederlands in Vlaanderen: gedrag, beleid, attitudes. Ons Erfdeel, 44 (3), 337-343.

GOOSSENS, JAN (2000). De toekomst van het Nederlands in Vlaanderen. Ons Erfdeel, 43 (1), 2-13.

GRONDELAERS, STEFAN & ROELAND VAN HOUT (2011). The standard language situation in the Low Countries: Top-down and bottom-up variations on a diaglossic theme. Journal of Germanic Linguistics, 23 (3), 199-243.

HAESERYN, WALTER (1996). Grammaticale verschillen tussen het Nederlands in België en het Nederlands in Nederland: een poging tot inventarisatie. In: Van Hout R. & J. Kruijssen (red.), Taalvariaties. Toonzettingen en modulaties op een thema. Dordrecht: Foris, 109-126.

HENDRICKX, RUUD (1999). De taal van de VRT. Nederlands van Nu, 47 (2), 39-41.

HOBSBAWM, ERIC & TERENCE O. RANGER (2012). The Invention of Tradition. Cambridge: Cambridge University Press (1992). Google Books. Google Books. Google.

<http://books.google.be/books?id=sfvnNdVY3KIC&printsec=frontcover&hl=nl&…; (zaterdag 9 maart 2013).

JANSSENS, GUY & ANN MARYNISSEN (2008). Het Nederlands vroeger en nu. Leuven: Acco.

JASPERS, JÜRGEN (2001). Het Vlaamse stigma. Over tussentaal en normativiteit. Taal en Tongval, 53 (2), 129-153.

MICHIELSEN, GREET & GUIDO VAN DE VELDE (1998). Ondertiteling bij de VRT. Deus ex Machina, 22 (84), 32-35.

MILROY, JAMES & LESLEY MILROY (2012). Authority in language. Investigating Standard English. London: Routledge (1999). Google Books. Google Books. Google.

<http://books.google.be/books?id=_6VayPSYQhYC&printsec=frontcover&hl=nl&…; (woensdag 6 maart 2013).

PERMENTIER, LUDO (vrijdag 05 mei 2000). ‘Roep zonder complexen koekoek!’. De Standaard, 5 mei 2000. Website van de Infotheek van De Standaard. De Standaard. De Standaard.

< http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DSS05052000_003> (zondag 3 maart 2013)

PERMENTIER, LUDO (2003). Stijlboek. Onmisbaar voor wie helder wil schrijven. Roeselare: Roularta Books.

PLATOON (oktober 2010). Phaidros. Vertaling: School voor Filosofie (Amsterdam). Uit: Platoon Verzameld Werk (deel 1). Amsterdam: Stichting Ars Floreat. Website van de Stichting Ars Floreat. Lin Reinders, Jan Potharst & Wilbert Tollenaar. Stichting Ars Floreat.

< http://www.arsfloreat.nl/documents/Plato-Phaidros.pdf> (zaterdag 2 maart 2013).

PLEVOETS, KOEN (3 januari 2012). ‘Verkavelingsvlaams als de voertaal van de verburgerlijking van Vlaanderen’. Website van de Belgische Kring voor Linguïstiek. Vogeleer Svetlana, Brisard Frank, De Brabanter Philippe, Dendale Patrick & Le Bruyn Bert (red.). Studies van de BKL – Travaux du CBL – Papers of the LSB, volume 4, 2009. Belgische Kring voor Linguïstiek.

<http://webh01.ua.ac.be/linguist/SBKL/sbkl2009/ple2009.pdf> (zaterdag 9 maart 2013).

PRAET, DANNY (2001). Stijlvol overtuigen: geschiedenis en systeem van de antieke rhetorica. (=Didactica classica Gandensia; 41). Gent: Didactica classica Gandensia.

RYS, KATHY & JOHAN TAELDEMAN (2007). Fonologische ingrediënten van Vlaamse tussentaal. In: Sandra Dominiek, Rymenans Rita, Cuvelier Pol & Van Petegem Peter (red.), Tussen taal, spelling en onderwijs. Essays bij het emeritaat van Frans Daems. Gent: Academia Press, 1-9.

SLEMBROUCK, STEF & MIEKE VAN HERREWEGHE (2004). Teletekstondertiteling en tussentaal: de pragmatiek van het alledaagse. In: J. De Caluwe, G. De Schutter, M. Devos & J. Van Keymeulen (red.), Taeldeman, man van de taal, schatbewaarder van de taal. Gent: Academia Press, 853-876.

SMET, PASCAL (22 juli 2011). ‘Samen taalgrenzen verleggen. Conceptnota’. Website Vlaamse Overheid: Nieuws: Onderwijs en Vorming. Vlaamse Overheid. Vlaamse Overheid. <http://www.ond.vlaanderen.be/nieuws/2011/doc/talennota_2011.pdf> (woensdag 20 maart 2013).

SOBRERO, ALBERTO A. (2008). Lingue speciali. In: Alberto A. Sobrero (red.), Introduzione all’italiano contemporaneo. La variazione e gli usi. (Manuali Laterza; 43). Bari: Gius. Laterza & Figli Spa, 237-278.

TAELDEMAN, JOHAN (1992). Welk Nederlands voor Vlamingen? Nederlands van Nu, 40 (2), 33-51.

TAELDEMAN, JOHAN (2008). Zich stabiliserende grammaticale kenmerken in Vlaamse tussentaal. Taal en Tongval, 60 (1), 26-50.

TIMMERMANS, BERNADETTE (2004). Klink klaar. Uitspraak- en intonatiegids voor het Nederlands. Leuven: Davidsfonds.

TOPS, GUY (1995). Pleidooi voor een aanvaardbaar Standaardnederlands. Nederlands van Nu, 43 (4), 116-122.

UYTTERHOEVEN, MARK (1995). De TV geeft het (slechte) voorbeeld. Nederlands van Nu, 43 (4), 123-125.

VANDEKERCKHOVE, REINHILD (2006). Chattaal, tienertaal en taalverandering: (sub)standaardiseringsprocessen in Vlaanderen. Handelingen der Koninklijke Zuid-Nederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis, 59, 139-158.

VANDEKERCKHOVE, REINHILD, ANNICK DE HOUWER & ALINE REMAEL (2009). Between language policy and linguistic reality: intralingual subtitling on Flemish television. Pragmatics, 19 (4), 609-628.

VANDEKERCKHOVE, REINHILD & JUDITH NOBELS (2010). Code eclecticism: Linguistic variation and code alternation in the chat language of Flemish teenagers. Journal of Sociolinguistics, 14 (5), 657-677.

VAN DER HORST, JOOP (2008). Het einde van de standaardtaal. Een wisseling van Europese taalcultuur. Amsterdam: J.M. Meulenhoff.

VANDEWEGHE, WILLY (2000). Pronominale reduplicatie: sporen in het AN. In: Véronique De Tier, Magda Devos & Jacques Van Keymeulen (red.), Nochtans was scherp van zin. Huldealbum Hugo Ryckeboer, Gent: Vakgroep Nederlandse Taalkunde UGent, 439-443.

VANDEWEGHE, WILLY (2004). Grammatica van de Nederlandse zin. Met medewerking van Magda Devos en Fons De Meersman. Antwerpen/Apeldoorn: Garant.

VAN DIJCK, LIESELOT (2007). ‘Ingrediënten van tussentaal in de spreektaal van anderstaligen’. Website van de universiteitsbibliotheek Gent. Universiteitsbibliotheek Gent. Universiteit Gent. UGent: ongepubliceerde licentiaatsverhandeling 2007.

<http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/292/551/RUG01-001292551_2010_0001…; (10 april 2013).

VAN GIJSEL, SOFIE, DIRK SPEELMAN & DIRK GEERAERTS (2008). Style shifting in commercials. Journal of Pragmatics, 40 (2), 205-226.

VAN HOOF, SARAH & JÜRGEN JASPERS (16-07-2012). ‘Hyperstandaardisering’. Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde, 108:2 (2012), p. 97-125. Website van de DI-fusion. Portail de consultation des dépôts institutionnels de l’Académie Wallonie-Bruxelles. Université de Bruxelles, Université de Mons, Académie Universitaire Wallonie-Bruxelles. Académie Universitaire Wallonie-Bruxelles.

<https://dipot.ulb.ac.be/dspace/bitstream/2013/133375/1/Hyperstandaardis…; (dinsdag 5 maart 2013).

VAN ISTENDAEL, GEERT (1993). Het Belgisch labyrint. Amsterdam: De Arbeiderspers. Geheel herziene uitgave [eerste druk: 1989].

VAN LAERE, ANNELIES (2002-2003). ‘Tussentaalelementen in de taal van Vlaamse politici’. Website van de universiteitsbibliotheek Gent. Universiteitsbibliotheek Gent. Universiteit Gent. UGent: ongepubliceerde licentiaatsverhandeling 2002-2003.

<http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/799/498/RUG01-000799498_2010_0001…; (10 april 2013).

VAN MOLL, PAUL (11 december 2007). ‘Strips lezen in de Beringse dialecten.’ Website van Het Nieuwsblad: jouw gemeente: Beringen. Het Nieuwsblad. Het Nieuwsblad.

<http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=771L8TJL> (20 maart 2013).

VAN PEE, MARIEKE & RUDY TOLLENAERE (18 juni 2012). ‘Eddy Levis vertaalt Kuifje-strip in ’t Gents’. Website van Het Nieuwsblad: jouw gemeente: Gent. Het Nieuwsblad. Het Nieuwsblad.

<http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=DMF20120617_0018…; (20 maart 2013).

VAN RENTERGHEM, EVELIEN, VERONIQUE DE TIER & JACQUES VAN KEYMEULEN (red.) (2007). Variatie(s) op je bord! Dialect en jongerentaal voor eten en drinken. Gent: Variaties vzw.

WILLEMS, ANNELORE (2008-2009). Het taalgebruik in sms’jes. Een (socio)linguïstisch onderzoek. UGent, ongepubliceerde masterscriptie.

Bibliografie: geraadpleegde literatuur

ANS (1997a): HAESERYN W., K. ROMIJN, G. GEERTS et al. Algemene Nederlandse Spraakkunst. Band 1. Tweede, geheel herziene druk. Groningen/Deurne: Martinus Nijhoff Uitgevers/Wolters Plantyn.

ANS (1997b): HAESERYN, W., K. ROMIJN, G. GEERTS et al. Algemene Nederlandse Spraakkunst. Band 2. Tweede, geheel herziene druk. Groningen/Deurne: Martinus Nijhoff Uitgevers/Wolters Plantyn.

CIM (2013). ‘Openbare resultaten’. Website van het Centrum voor Informatie over de Media: televisie/pers (openbare resultaten). CIM. Centrum voor Informatie over de Media.

< http://www.cim.be>  (17 april 2013).

PITTOORS, GEERT (2012). Persoonlijk e-mailverkeer met contactpersoon van Duffelcoat Productions NV.

VAN DALE (2006). Van Dale Verklarend woordenboek Nederlands. Antwerpen/Utrecht: Van Dale Lexicografie bv.

Bibliografie: corpusmateriaal (kranten)

CUYPERS, PETER, ERIK DE KEGEL & SAM DELBEKE ET AL. (red.) (2012a). De Standaard: maandag 8 oktober 2012. Editie Oost-Vlaanderen, 89 (236). Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing NV.

CUYPERS, PETER, ERIK DE KEGEL & SAM DELBEKE ET AL. (red.) (2012b). De Standaard: dinsdag 9 oktober 2012. Editie Oost-Vlaanderen, 89 (237). Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing NV.

CUYPERS, PETER, ERIK DE KEGEL & SAM DELBEKE ET AL. (red.) (2012c). De Standaard: woensdag 10 oktober 2012. Editie Oost-Vlaanderen, 89 (238). Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing NV.

CUYPERS, PETER, ERIK DE KEGEL & SAM DELBEKE ET AL. (red.) (2012d). De Standaard: donderdag 11 oktober 2012. Editie Oost-Vlaanderen, 89 (239). Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing NV.

CUYPERS, PETER, ERIK DE KEGEL & SAM DELBEKE ET AL. (red.) (2012e). De Standaard: vrijdag 12 oktober 2012. Editie Oost-Vlaanderen, 89 (240). Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing NV.

CUYPERS, PETER, ERIK DE KEGEL & SAM DELBEKE ET AL. (red.) (2012f). De Standaard: weekend zaterdag 13, zondag 14 oktober 2012. Editie Oost-Vlaanderen, 89 (240). Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing NV.

FRANSEN, GUY (red.) (2012a). Het Nieuwsblad: maandag 8 oktober 2012. Waasland. Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing nv.

FRANSEN, GUY (red.) (2012b). Het Nieuwsblad: dinsdag 9 oktober 2012. Waasland. Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing nv.

FRANSEN, GUY (red.) (2012c). Het Nieuwsblad: woensdag 10 oktober 2012. Waasland. Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing nv.

FRANSEN, GUY (red.) (2012d). Het Nieuwsblad: donderdag 11 oktober 2012. Waasland. Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing nv.

FRANSEN, GUY (red.) (2012e). Het Nieuwsblad: vrijdag 12 oktober 2012. Waasland. Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing nv.

FRANSEN, GUY (red.) (2012f). Het Nieuwsblad: zaterdag 13 oktober 2012. Dender - Waasland. Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing nv.

KERKHOVE, PASCAL (red.) (2012a). Gazet van Antwerpen: maandag 8 oktober 2012. Editie Waas & Dender, 2012 (234). Antwerpen: Uitgever NV De Vlijt.

KERKHOVE, PASCAL (red.) (2012b). Gazet van Antwerpen: dinsdag 9 oktober 2012. Editie Waas & Dender, 2012 (235). Antwerpen: Uitgever NV De Vlijt.

KERKHOVE, PASCAL (red.) (2012c). Gazet van Antwerpen: woensdag 10 oktober 2012. Editie Waas & Dender, 2012 (236). Antwerpen: Uitgever NV De Vlijt.

KERKHOVE, PASCAL (red.) (2012d). Gazet van Antwerpen: donderdag 11 oktober 2012. Editie Waas & Dender, 2012 (237). Antwerpen: Uitgever NV De Vlijt.

KERKHOVE, PASCAL (red.) (2012e). Gazet van Antwerpen: vrijdag 12 oktober 2012. Editie Waas & Dender, 2012 (238). Antwerpen: Uitgever NV De Vlijt.

KERKHOVE, PASCAL (red.) (2012f). Gazet van Antwerpen: zaterdag 13 en zondag 14 oktober 2012. Editie Noord, 2012 (239). Antwerpen: Uitgever NV De Vlijt.

MOESEKE, MARGOT & WIM VERHOEVEN (red.) (2012a). Het Laatste Nieuws: maandag 8 oktober 2012. Waasland, 125 (235). Asse-Kobbegem: De Persgroep Publishing.

MOESEKE, MARGOT & WIM VERHOEVEN (red.) (2012b). Het Laatste Nieuws: dinsdag 9 oktober 2012. Waasland, 125 (236). Asse-Kobbegem: De Persgroep Publishing.

MOESEKE, MARGOT & WIM VERHOEVEN (red.) (2012c). Het Laatste Nieuws: woensdag 10 oktober 2012. Waasland, 125 (237). Asse-Kobbegem: De Persgroep Publishing.

MOESEKE, MARGOT & WIM VERHOEVEN (red.) (2012d). Het Laatste Nieuws: donderdag 11 oktober 2012. Waasland, 125 (238). Asse-Kobbegem: De Persgroep Publishing.

MOESEKE, MARGOT & WIM VERHOEVEN (red.) (2012e). Het Laatste Nieuws: vrijdag 12 oktober 2012. Waasland, 125 (239). Asse-Kobbegem: De Persgroep Publishing.

MOESEKE, MARGOT & WIM VERHOEVEN (red.) (2012f). Het Laatste Nieuws: weekend 13 en 14 oktober 2012. Waasland, 125 (240). Asse-Kobbegem: De Persgroep Publishing.

Bibliografie: corpusmateriaal (tijdschriften)

BEYERS, ILSE (red.) (2012a). Dag Allemaal: 6 november 2012, 2012 (45). Asse-Kobbegem: De Persgroep Publishing nv.

BEYERS, ILSE (red.) (2012b). Dag Allemaal: 13 november 2012, 2012 (46). Asse-Kobbegem: De Persgroep Publishing nv.

DE SWAEF, FREDERIK (red.) (2012a). Story: 2 oktober 2012, 2012 (40). Diegem: Sanoma Magazines Belgium n.v./s.a.

DE SWAEF, FREDERIK (red.) (2012b). Story: 9 oktober 2012, 2012 (41). Diegem: Sanoma Magazines Belgium n.v./s.a.

DE WITTE, PATRICK (red.) (2012a). P-magazine: 6 november 2012, 2012 (45). Melsele : Think Media Magazines NV.

DE WITTE, PATRICK (red.) (2012b). P-magazine: 13 november 2012, 2012 (46). Melsele : Think Media Magazines NV.

KERSTEN, ANNE-SOPHIE (red.) (2012a). Flair: 2 oktober 2012, 2012 (40/1677). Diegem: Sanoma Media Belgium N.V.

KERSTEN, ANNE-SOPHIE (red.) (2012b). Flair: 9 oktober 2012, 2012 (41/1678). Diegem: Sanoma Media Belgium N.V.

SYS, JACQUES & STEVEN VAN HERPE (red.) (2012a). Sport Voetbal Magazine: 7 november 2012, 12 (45). Roeselare: NV Roularta Media Group.

SYS, JACQUES & STEVEN VAN HERPE (red.) (2012b). Sport Voetbal Magazine: 14 november 2012, 12 (46). Roeselare: NV Roularta Media Group.

VANDENBERGHE, ISABELLE (red.) (2012a). TV-Familie: 7 november 2012, 2012 (45). Asse-Kobbegem: De Persgroep Publishing nv.

VANDENBERGHE, ISABELLE (red.) (2012b). TV-Familie: 14 november 2012, 2012 (46). Asse-Kobbegem: De Persgroep Publishing nv.

VAN DE VELDE, DITTE (red.) (2012a). Libelle: 8 november 2012, 2012 (45/3489). Diegem: Sanoma Magazines Belgium n.v.

VAN DE VELDE, DITTE (red.) (2012b). Libelle: 15 november 2012, 2012 (46/3490). Diegem: Sanoma Magazines Belgium n.v.

VAN DRIESSCHE, SYLVIA (red.) (2012a). Joepie: 3 oktober 2012, 2012 (40). Asse-Kobbegem: De Persgroep Publishing nv.

VAN DRIESSCHE, SYLVIA (red.) (2012b). Joepie: 10 oktober 2012, 2012 (41). Asse-Kobbegem: De Persgroep Publishing nv.

VAN DRIESSCHE, WOUTER & KAREL DEGRAEVE (red.) (2012a). Humo: 2 oktober 2012, 2012 (40/3761). Vilvoorde: Humo nv.

VAN DRIESSCHE, WOUTER & KAREL DEGRAEVE (red.) (2012b). Humo: 9 oktober 2012, 2012 (41/3762). Vilvoorde: Humo nv.

VAN OVERTVELDT, JOHAN & EWALD PIRONET (red.) (2012a). Knack: van 3 tot 9 oktober 2012, 42 (40). Roeselare: NV Roularta Media Group.

VAN OVERTVELDT, JOHAN & EWALD PIRONET (red.) (2012b). Knack: van 10 tot 16 oktober 2012, 42 (41). Roeselare: NV Roularta Media Group.

Bibliografie: corpusmateriaal (strips)

FRANQUIN (2003). Guust 11. (Guust; 11). Gedrukt in België: Dupuis.

FRANQUIN (2010). De biodiversiteit volgens Flater. (Guust). Monaco: Marsu Productions S.A.M.

KOX, DANIEL & RAOUL CAUVIN (2009). Op glad ijs. (Agent 212; 23). Gedrukt in België: Dupuis.

KOX, DANIEL & RAOUL CAUVIN (2010). Wilde achtervolging. (Agent 212; 27). Gedrukt in België: Dupuis.

LAMBIL, WILLY & RAOUL CAUVIN (2005). Duel in het kanaal. (De Blauwbloezen; 37). Gedrukt in België: Dupuis.

LAMBIL, WILLY & RAOUL CAUVIN (2009). Blauw bloed bij de blauwen. (De Blauwbloezen; 53). Gedrukt in België: Dupuis.

LEEMANS, HEC (2009). Buffalo Boma. (F.C. De Kampioenen; 38). S.l.: Standaard Uitgeverij.

LEEMANS, HEC (2011). Kampioentjes verliefd. (F.C. De Kampioenen; 66). Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

LINTHOUT & URBANUS (2008). Het ongeluk van Odillon. (De avonturen van Urbanus; 107). Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

LINTHOUT & URBANUS (2011). De teerputten van Tollembeek. (De avonturen van Urbanus; 142). Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

MERHO (2007). Hotel O. (Kiekeboe; 44). Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

MERHO (2011). De wereld volgens Kiekeboe. (De Kiekeboes; 74). Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

NYS, JEF (2002a). De limonadelelies. (De belevenissen van Jommeke; 212). Gent: Uitgeverij Dupuis NV.

NYS, JEF (2002b). Operatie bonsai (De belevenissen van Jommeke; 219). Gent: Uitgeverij Dupuis NV.

TOME & JANRY (2009). Eigen schuld, dikke bult! (De kleine Robbe; 14). Gedrukt in België: Dupuis.

TOME & JANRY (2010). Loop rechtop! (De kleine Robbe; 15). Gedrukt in de EU: Canale/Dupuis.

SLEEN, MARC (2003). Zilveren tranen. (Nero; 217). Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

SLEEN, MARC (2011). Het bierkanaal. (De avonturen van Nero; 138). Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

VANDERSTEEN, WILLY (2001). De toornige tjiftjaf. (Suske en Wiske; 117). Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

VANDERSTEEN, WILLY (2006). Walli de walvis. (Suske en Wiske; 171). Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

Bibliografie: corpusmateriaal (ondertitels)

2BE (2012a). Crimi Clowns: Moederskindje (8 oktober 2012).

2BE (2012b). Crimi Clowns: Jefke 90 (15 oktober 2012).

2BE (2012c). Expeditie Robinson (4 november 2012).

2BE (2012d). Expeditie Robinson (11 november 2012).

CANVAS (2012a). Extra Time (22 oktober 2012).

CANVAS (2012b). Extra Time (29 oktober 2012).

CANVAS (2012c). Magazinski (2 november 2012).

CANVAS (2012d). Magazinski (9 november 2012).

EEN (2012a). Quiz me Quick : In de naam der weet (28 oktober 2012).

EEN (2012b). Quiz me Quick : De weetjesdief (4 november 2012).

EEN (2012c). Thuis (15 oktober 2012).

EEN (2012d). Thuis (22 oktober 2012).

RTL5 (2013). ‘Expeditie Robinson: De slaapproef’ (uitgezonden in Vlaanderen op 2be, op 4 november 2012). Website van RTL Nederland:gemist. RTL XL. RTL Nederland.

<http://www.rtl.nl/xl/#/u/af4b4ddd-0bee-4a8c-9e83-db7de8deaf34> (24 mei 2013).

VERONICA (16 november 2012). ‘Maak kennis met de Crimi Clowns’. Website YouTube. YouTube. Google: YouTube. <https://www.youtube.com/watch?v=6ar8JcE7vTU> (24 mei 2013).

VIER (2012a). De Slimste Mens ter Wereld: Eerste finaleweek (12 november 2012).

VIER (2012b). De Slimste Mens ter Wereld: Eerste finaleweek (13 november 2012).

VIER (2012c). Komen Eten: Phyllis uit Steenokkerzeel (9 oktober 2012)

VIER (2012d). Komen Eten: Els uit Hoevenen (16 oktober 2012).

VTM (2012a). Clan: Hoogspanning (24 september 2012).

VTM (2012b). Clan: In de knoop (8 oktober 2012).

VTM (2012c). Code 37: Schemerzone (27 september 2012).

VTM (2012d). Code 37: Teamwork (18 oktober 2012).

VTM (2012e). Deadline 14/10: Aflevering 8 (7 oktober 2012).

Bibliografie: corpusmateriaal (reclame)

[1] EDM (12 januari 2013). ‘Groen Leuven wil ’t Stad is van iedereen’-slogan adopteren’. Website van Het Nieuwsblad: nieuws (binnenland). Het Nieuwsblad. Het Nieuwsblad.

<http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=DMF20130112_00431165> (21 mei 2013).

[2] DASH (2008). ‘Dash Schonen Hoek’. Website van Dash: laatste aflevering. Procter&Gamble. Procter&Gamble. <http://www.dash.be/nl/> (21 mei 2013).

[3] FONTEYNE, DIRK (7 oktober 2010). ‘Gene zever : dd. 01/10/2010 speekseltekst tegen drugs in verkeer’. Website van PolitieZone HEKLA: nieuwsarchief. Lokale PolitieZone HEKLA. Lokale PolitieZone HEKLA.

<http://www.hekla.be/nieuws/archief/index.php?archive=1313334929&subaction=..> (21 mei 2013).

[4] VLAAMSE OVERHEID (4 februari 2009). ‘Campagne “Vlaamse Gemeenschap investeert in Brussel”’. Website van de Vlaamse Overheid: campagnes. Vlaamse Overheid: coördinatie Brussel. Vlaamse Overheid.

<http://brussel.vlaanderen.be/userfiles/file/Investeren%20in%20Brussel_Goudblommeke_4-2-2009.pdf> (21 mei 2013).

[5]-[6] DE WIN, SAM (8 februari 2011). ‘Who took my badjas’. Website YouTube. YouTube. Google: YouTube.

<https://www.google.be/search?q=google&rlz=1C1AVSA_enBE459BE459&aq=f&oq=google&aqs=chrome.0.57j65j60l3j62.676j0&sourceid=chrome&ie=UTF-8> (21 mei 2013).

[7] DE BOCK, WIM (2012). ‘Houwaart, De Mos, Boskamp. Verleden en toekomst van het Belgisch voetbal’. Website van de Standaard Boekhandel. Standaard Boekhandel. Standaard Boekhandel NV.

<http://www.standaardboekhandel.be/seo/nl/boeken/sport/9789089313225/wim-de-bock/houwaart-de-mos-boskamp> (21 mei 2013).

[8] DNA (2012). ‘Nog een danske’. Website van De Nieuwe Antwerpenaar: uit in Antwerpen. De Nieuwe Antwerpenaar. Stad Antwerpen. <http://www.dna.be/agenda/e/nog-een-danske/4646bb52-6dab-42c4-b5eb-2ff7c…; (21 mei 2013).

[9] NERINCKX, JO (17 september 2012). ‘Hebbes.be zet je stem te koop’. Website van The Content Factory. The Content Factory. The Content Factory.

<http://www.thecontentfactory.be/headlines/hebbes-be-zet-je-stem-te-koop/> (21 mei 2013).

[10] DANIO (2010). ‘Waaaouw das lekker, was da?’. Website van Danio. Danone. NV Danone SA. <http://www.danio.be/danio/nl> (23 mei 2013).

[11] S.n. (10 oktober 2012). Hét debat over ‘t Stad. In: Kerkhove, Pascal (red.), Gazet van Antwerpen: woensdag 10 oktober 2012. Editie Waas & Dender, 2012 (236). Antwerpen: Uitgever NV De Vlijt.

[12] COBASCHOTEN-2011 (16 mei 2013). ‘Ge maakt wat mee’. Website van Catawiki. Catawiki. Catawiki.

<http://www.catawiki.nl/catalogus/bierviltjes/land/belgie/1788559-ge-maakt-wat-mee> (23 mei 2013).

[13] S.n. (9 oktober 2012). Onze reclame, daar zorgen onze klanten voor… Gene zwans. In: Kerkhove, Pascal (red.), Gazet van Antwerpen: dinsdag 9 oktober 2012. Editie Waas & Dender, 2012 (235). Antwerpen: Uitgever NV De Vlijt.

[14] DE LIJN (s.d.). ‘Ge zijt nen engel’. Website De Lijn. De Lijn. Vlaamse Vervoersmaatschappij.

<http://www.delijn.be/images/ge_zijt_nen_engel_tcm7-6063.pdf> (24 mei 2013).

[15] MCDONALD’S (2013). ‘Onze petit plezierkes. Petit western’. Website van McDonald’s: onze producten. McDonald’s. McDonald’s België.

<http://www.mcdonalds.be/nl/producten/petit-plezierkes/petit-western> (24 mei 2013).

[16] S.n. (13 oktober 2012). Scandinavië in de kijker. In: Fransen, Guy (red.), Het Nieuwsblad: zaterdag 13 oktober 2012. Dender - Waasland. Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing nv.

[17] S.n. (30 mei 2012). ‘Van Quickenborne voert campagne met kabeljauw’. Website van De redactie.be. Redactie.be. VRT.

<http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/verkiezingen2012/west-vlaanderen/Kortrijk/120530_Kortrijk_Precampagne_OpenVLD> (24 mei 2013).

[18] SNOEYS, ASTRID (12 oktober 2012). ‘Mathias De Clercq bootst campagnefoto met Freya Van den Bossche uit 2006 na’. Website van Het Laatste Nieuws. Het Laatste Nieuws. Het Laatste Nieuws.

<http://www.hln.be/hln/nl/13816/Verkiezingen-2012/article/detail/1515825/2012/10/12/Mathias-De-Clercq-bootst-campagnefoto-met-Freya-Van-den-Bossche-uit-2006-na.dhtml> (24 mei 2013).

[19]-[23] JELLE206 (3 oktober 2009). ‘Proximus reclame: videotelefonie’. Website YouTube. YouTube. Google: YouTube. <http://www.youtube.com/watch?v=PtKda2gN6V8> (24 mei 2013).

[24] NMBS (2007). ‘Campagne Go Pass (2007)’. Website van NMBS: my NMBS (onze reclamecampagnes). NMBS. NMBS. <http://www.b-rail.be/nat/N/mynmbs/pub/gopass_april_07/index.php> (24 mei 2013).

[25] Op internet aangetroffen bannerreclame.

[26] S.n. (12 december 2012). Nog geen King of Kong? Dat kunt ge toch niet missen jong! In: Fransen, Guy (red.), Het Nieuwsblad: woensdag 12 december 2012. Waasland. Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing nv.

[27] Persoonlijk ontvangen brief met commerciële inhoud.

[28] Aan de kant van de openbare weg aangetroffen affiche.

[29] Persoonlijk ontvangen brief met commerciële inhoud.

[30] LINKEROEVERUITGEVERS (5 mei 2011). ‘Goe Gebakken boek SBS Belgium’. Website YouTube. YouTube. Google: YouTube. <http://www.youtube.com/watch?v=JqkBAnw25_c> (24 mei 2013).

[31] S.n. (15 november 2012). Goe Gebakken. Een haalbare taart. In: Van De Velde, Ditte (red.). Libelle: 15 november 2012, 2012 (46/3490). Diegem: Sanoma Magazines Belgium n.v.

[32] S.n. (30 november 2012). De GOEBEZIG Gazet. In: Fransen, Guy (red.), Het Nieuwsblad: vrijdag 30 november 2012. Waasland. Groot-Bijgaarden: Corelio Publishing nv.

[33] EEN (2013). ‘Smeer het leukste boke van Eén en win de #bokesbattle’. Website van Eén. Eén. VRT.

<http://www.een.be/programmas/bokesbattle/winnaar-bokesbattle> (24 mei 2013).

[34] S.n. (30 september 2012). ‘Neem deel aan de bokesbattle van Eén’. Website van MediaWatchers: nieuws. MediaWatchers. MediaWatchers.

<http://www.mediawatcher.be/1/nl/4/57060/Neem-deel-aan-de-bokesbattle-van-Een> (24 mei 2013).

[35] BONKERSCOMPANY (23 september 2010). ‘WIN FOR LIFE - Zon’. Website van YouTube. YouTube. Google: YouTube. <http://www.youtube.com/watch?v=jYMs-qnS5xc> (24 mei 2013).

[36] NATIONALELOTERIJ (12 oktober 2012). ‘Win For Life presenteert….Allez seg, nu is mijnen haardroger kapot!’. Website van YouTube. YouTube. Google: YouTube.

<http://www.youtube.com/watch?v=9UweE5nxn5A> (24 mei 2013).

[37] BONKERSCOMPANY (23 september 2010). ‘WIN FOR LIFE - Vliegveld’ Website van YouTube. YouTube. Google: YouTube. <http://www.youtube.com/watch?v=-MxvJITCcbI> (24 mei 2013).

[38] NATIONALELOTERIJ (29 november 2012). ‘5000 For Life….ge moogt heel heel heel gerust zijn.’ Website van YouTube. YouTube. Google: YouTube.

<http://www.youtube.com/watch?v=laJwezoueeg> (24 mei 2013).

[39] NATIONALELOTERIJ (12 oktober 2012). ‘Win For Life presenteert….oei, en ons gazonneke dan?’. Website van YouTube. YouTube. Google: YouTube.

<http://www.youtube.com/watch?v=grOrDa4Tp40> (24 mei 2013).

[40] NATIONALELOTERIJ (29 november 2012). ‘5000 For Life….ge moogt heel heel heel gerust zijn.’ Website van YouTube. YouTube. Google: YouTube.

<http://www.youtube.com/watch?v=laJwezoueeg> (24 mei 2013).

Download scriptie (2.37 MB)

Universiteit of Hogeschool

Universiteit Gent

Thesis jaar

2013

Thema('s)