EU beleid ten aanzien van de Palestijnen

Tom

Moerenhout

Tom Moerenhout

Wanneer de nood het hoogst is, is de redding niet altijd nabij

De EU, Energie en Palestijns Humanitair Herstel

Energie is waar het, meer dan ooit tevoren, in de 21ste eeuw om draait. Het is een kernvraagstuk wanneer we spreken over een globale demografische groei, klimaatverandering, handel en economie. Zo staat energie ook centraal in de internationale politiek. Iedereen herinnert zich de oorlog in Irak en het gasconflict tussen Oekraïne en Rusland, dat meteen repercussies had voor enkele EU lidstaten. Het feit dat energie ook centraal staat in de Palestijnse humanitaire toestand en ontwikkeling wordt ofwel systematisch genegeerd ofwel wordt het belang ervan amper beseft. Dit probleem is des te belangrijker vandaag wanneer de Obama administratie vrede en ontwikkeling van een Palestijnse staat als prioriteit stelt in het Amerikaanse buitenlandse beleid. Onze eigen EU is een sleutelspeler in dit Palestijns energievraagstuk. Als economische grootmacht neemt zij haar verantwoordelijkheid ten aanzien van de Palestijnse bevolking op. Helaas gebeurt dit met een inefficiënt, niet duurzaam en kortzichtig beleid.

Tussen 2006 en 2008 heeft de Unie maar liefst 300.000 euro besteed aan financiële evaluaties van het tweede luik van het tijdelijk internationaal mechanisme (kortweg TIM). Geen euro ging verloren. Dit luik draaide rond elektriciteitsproductie en –distributie in de Palestijnse gebieden, voornamelijk in Gaza. Wat de unie niet onderzocht heeft, is het effect van haar beleid op de Palestijnse socio-economische en humanitaire crisis. Vreemd want dit was toch de reden waarvoor ze intervenieerde?

Een interdisciplinaire studie van het EU beleid tussen 2006 en 2008 onderzocht dit wel en gaf naast enkele harde conclusies, verdere noodzakelijke beleidsaanbevelingen inzake de ontwikkeling van de Palestijnse energiesector. Deze aanbevelingen zijn actueel nog steeds relevant. Sinds 2008 wordt de hulp van de EU gekanaliseerd via het nieuwe programma Pegase. In dit programma werd het beleid echter nauwelijks gewijzigd. Ook na de oorlog in Gaza ten tijde van de jaarwisseling, blijft de Unie ondersteuning geven op eenzelfde, inefficiënte manier.

De EU, redder in nood

Energie is cruciaal om ziekenhuizen te laten werken, scholen open te houden, water te zuiveren en ook de bevolking heeft logischer wijze elektriciteit nodig om te kunnen leven. Verder leeft de meerderheid van de bevolking in de overwegend platte Gazastrook in appartementsgebouwen waardoor energie ook nodig is om water naar boven te pompen.

In 2006 zaten huishoudens in Gaza tot 18 à 20 uur per dag zonder elektriciteit en water! Dit jaar was Hamas democratisch verkozen in Gaza waarna Israël besloot om de brandstoftoevoer af te sluiten en de Gaza elektriciteitscentrale te bombarderen. Deze zet was misschien enigszins verstaanbaar uit veiligheidsoverwegingen en vrees voor Al Qassam raketten van Hamas, maar liet de Palestijnse bevolking in een rampzalige humanitaire toestand achter. Op dat moment heeft de EU als economische grootmacht haar verantwoordelijkheid opgenomen door het TIM te initiëren op het internationale toneel.

Klasse crisis management

Er kan niet aan getwijfeld worden dat de EU heeft ingespeeld op een acute noodsituatie. In de maanden (en jaren) die volgden op de start van het programma herstelde ze de Gaza centrale en financierde ze 100% van de brandstofleveringen. Zonder haar hulp had deze dus geen elektriciteit kunnen produceren. Ook steunde ze de elektriciteitsdistributiebedrijven die ervoor moesten zorgen dat de geproduceerde elektriciteit bij de ziekenhuizen, scholen en lokale bevolking terechtkwam. Dit deed ze niet alleen in Gaza, maar ook in de Westelijke Jordaanoever. De impact was overduidelijk. Ziekenhuizen en waterzuiveringsinstallaties konden terug werken en de bevolking had weer meer toegang tot elektriciteit en water zodat een ‘normaal’ leven weer mogelijk was. De organisatie van zulke noodinterventie getuigde van sterk en ongezien crisis management in de internationale politiek.

Maar als de nood het hoogst is…

Echter binnen haar werking kon de EU alleen elektriciteitsproductie en –distributie garanderen als zij hiertoe de mogelijkheid kreeg. Ze werkte inderdaad binnen de mogelijkheden die de omgeving haar oplegde. Tijdens drie crisissen tussen Israël en Hamas, kon de EU haar noodprogramma niet implementeren. Het resultaat was een verminderde toegang tot elektriciteit en water voor de bevolking, maar ook ziekenhuizen en watersystemen moesten beroep doen op hun noodgeneratoren of konden niet anders dan hun diensten verminderen of sluiten. De oorzaak waren Israëlische blokkades, die mogelijk waren omdat alle brandstofleveringen geschiedden via het Israëlische bedrijf Dor Alon en het Israëlische leger de grenzen met Gaza nauwkeurig bewaakte. Tijdens deze crisissen sloot ze die grenzen volledig, met een humanitaire ramp als gevolg. Het sluitstuk van dit verhaal, was de oorlog in Gaza eind 2008/begin 2009. Ook dan kon de EU geen energievoorziening garanderen.

…is de EU niet altijd nabij

Crisis management is dus niet voldoende. Na de noodinterventie was een tweede stap in het beleid noodzakelijk om ervoor te zorgen dat een duurzaam en zelfvoorzienend energiebeleid ter ontwikkeling kwam. Dit ging dus niet meer om het financieren van brandstof of elektriciteitsproductie –en distributie. Enkel de ontwikkeling van een duurzaam beleid zou en zal een aanvaardbare Palestijnse humanitaire toestand en een werkende Palestijnse economie mogelijk maken. Eenvoudig gesteld moeten de Palestijnen in Gaza energiezekerheid hebben. Dit hebben ze voorlopig niet zolang Israël een dominante rol speelt in de voorziening. Israël levert zelf 120 van de 187 Megawatt en levert de brandstof aan de Gaza elektriciteitscentrale die zelf 50 Megawatt produceert. Deze getallen zijn niet onbelangrijk. Zekerheid van 187 Megawatt zou nodig zijn opdat Gaza werkelijk kan ontwikkelen. Maar is die energiezekerheid een mogelijkheid of een fabeltje?

Hoe de EU een verschil kan maken op lange termijn

Zonder meer zal de EU haar economische macht moeten complementeren met politieke daadkracht. Energiezekerheid is mogelijk maar politiek gevoelig en verschillende actoren zullen moeten betrokken worden in het proces. De belangrijkste aanbeveling is om de Gaza elektriciteitscentrale over te schakelen van werkende op olie naar gas. Op deze manier zou ze maar liefst 140 Megawatt kunnen produceren. Daarnaast moet de EU samenwerken met de Palestijnse autoriteiten om de distributienetwerken te optimaliseren zodat er minder energieverlies plaatsvindt. Ook moeten de Palestijnse gebieden hun energiebanden met Egypte en Jordanië verstevigen zodat deze kunnen inspringen in geval van nood en moet het project om de energienetwerken van Gaza en de Westelijke Jordaanoever te verbinden verder uitgewerkt worden. Tenslotte moet de Unie zich actief en politiek inspannen om een werkbare en duurzame verbintenis tussen Israël en de Palestijnen tot stand te brengen.

Bibliografie

BAMBERGER, M., “The politics of evaluation in developing countries” in R.C. RIST (Red.), Policy Evaluation, Hants, Edward Elgar Publishing Limited, 207-222.

BEMELMANS-VIDEC, M.-L. en LONSDALE, J., “Accountability – The Challenges for Two Professions” in M.-L. BEMELMANS-VIDEC, J. LONSDALE en B. PERRIN (Reds.), Making Accountability Work, New Jersey, Transaction Publishers, 2007, 3-21.

BOUCKAERT, G., DE PEUTER, B. en DE SMEDT, J., Handleiding beleidsevaluatie – deel 3: evaluatietechnieken, X, steunpunt beleidsrelevant onderzoek bestuurlijke organisatie Vlaanderen, 2007, 191p.

BOUCKAERT, G., DE PEUTER, B. en DE SMEDT, J.,Handleiding beleidsevaluatie – deel 2: Monitoring van beleid, X, steunpunt beleidsrelevant onderzoek bestuurlijke organisatie Vlaanderen, 2007, 110 p.

Commission Staff Working Document SEC(2008)400, 03.04.2008, Implementation of the European Neighbourhood Policy in 2007 “Progress Report the Occupied Palestinian territory”.

Commission Staff Working Document SEC(2009)519/2, 23.04.2009, Implementation of the European Neigbourhood Policy in 2008 “Progress Report the Occupied Palestinian Territory”.

Commission Staff Working Paper SEC(2004)565, 12.05.2004, Country Report Palestinian Authority of the West Bank and the Gaza Strip.

EUROPEAID CO-OPERATION OFFICE, Mécanisme “Palestino Européen de Gestion et d’Aide Socio-Economique”, Brussels, 21.01.2008, 43.

EUROPEAN COMMISSION, Evaluating Socio-Economic Programmes: Evaluation Design and Management, Luxemburg, Office for Official Publications of the European Commission, 1999, 225 p.

EUROPEAN COMMISSION, Evaluating Socio-Economic Programmes: Selection and use of indicators for monitoring and evaluation, Luxemburg, Office for Official Publications of the European Commission, 1999, 245 p.

European Council Presidency Conclusions 15/16 June 2006, 10633/1/06, 17.07.2006.

Financial Tracking Service: http://ocha.unog.ch/fts/pageloader.aspx?page=home

FREEMAN, H. E., LIPSEY, M. W. en ROSSI, P. H., Evaluation: A systematic Approach, London, Sage Publications Ltd., 2004, 470 p.

GOLDSTEIN, T., Israel halts fuel supply to Gaza, 17.06.2007. (06.04.2009, ynetnews.com, http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3413767,00.html).

GRAY, A. en JENKINS, B., “Policy Evaluation in a Time of Fiscal Stress: Some Reflections from British Experience ” in R.C. RIST (Red.), Policy Evaluation, Hants, Edward Elgar Publishing Limited, 127-138.

HEIFETZ, R. A. en LINSKY, M., Leadership on the line: staying alive through the dangers of leading, Boston, Harvard Business School Publishing, 2002, 252 p.

HEIFETZ, R. A., KANIA, J. V. en KRAMER, M. R., “Leading Boldly” in Stanford Social Innovation Review, x, (2004), x, 20-31.

HEIFETZ, R. A., Leadership without easy answers, Cambridge, The Belknap Press of Harvard University Press, 1994, 348p.

KETTNER, P. M., MORONEY, R. M. en MARTIN, L. L., Designing and Managing Programs, An Effectiveness-Based Approach, Thousand Oaks, SAGE Publications, Inc., 1999, 214.

KEUKELEIRE, S. en MACNAUGHTAN J., The foreign policy of the European Union, New York, Palgrave MacMillan, 2008, 374.

KEUKELEIRE, S., Reconceptualizing (European) Foreing Policy – Structural Foreign Policy, paper gepresenteerd op 1st Pan-European Conference on European Union Politics in Bordeaux, 26-28.09.2002, 27 p.

KING, G., KEOHANE, R. en VERBA, S., Designing Social Inquiry, Princeton, Princeton University Press, 1996, 247 p.

LIPPERT, B., European Neigbourhood Policy: Many Reservations - Some Progress - Uncertain Prospects, Berlijn, Friedrich-Ebert-Stiftung, 2008, 20. (18.02.2009, Friedrich-Ebert-Stiftung, http://library.fes.de/pdf-files/id/ipa/05426.pdf).

LIPPERT, B., The Discussion on EU Neighbourhood Policy – Concepts, Reform Proposals and National Positions, Berlijn, Friedrich-Ebert-Stiftung, 2007, 28. (18.02.2009, Friedrich-Ebert-Stiftung, http://library.fes.de/pdf-files/id/04737.pdf).

MEMO/09/88 betreffende The EU in the Middle East Peace Proces, 27.02.2009, Brussel.

NYE Jr., J. S., “International Relations: the Relevance of Theory to Practice”, in C. REUS-SMIT en D. Snidal (Reds.), Oxford Handbook of International Relations, New York, Oxford University Press, 2008, 648-659.

OCHA Report betreffende Gaza Humanitarian Situation, 23.08.2007, 4 p.

OCHA Report betreffende Gaza Humanitarian Situation: Power Shortages in the Gaza Strip, 08.01.2008, 3 p.

OCHA Situation Report betreffende Electricity Shortages in the Gaza Strip, 08.02.2008, 3 p.

OCHA Situation Report betreffende Gaza Closure, 24.01.2008, 2 p.

OCHA special focus: occupied Palestinian territory betreffende Power Capacity in the Gaza Strip, 14.05.2007, 2 p.

OMARI, H., Jerusalem District Electricity Company JDECo 2008, 2008. (06.04.2008, JDECO, http://www.auptde.org/NewSite/UploadFiles/Activitypaperfile/328.pdf).

PALESTINIAN ENERGY AUTHORITY, The PEA in brief. (06.04.2009, Palestinian Energy Authority, http://pea-pal.tripod.com/about.htm).

Quartet Statement S128/06, Washington, 09.05.2006.

Quartet Statement S163/06, Washington, 17.06.2006.

RUSSETT, B., “International Relations” in K. KEMPF-LEONARD (Red.), Encyclopedia of Social Measurement, San Diego, Academic Press, 2003, x.

SOGES – FCW Contract n° 2008/154705 betreffende Final Evaluation of the Temporary International Mechanism, Final report, August 2008, 134.

Studie in opdracht van de Koning Boudewijnstichting en van Mevr. L. Detiège Vlaams Minister van Tewerkstelling en Sociale aangelegenheden door G. BOUCKAERT, W. VAN REETH en J. RIGTERING, Evaluatie van het lokaal armoedebeleid in Vlaanderen: Methodologie voor de evaluatie van efficiëntie en effectiviteit van lokaal armoedebeleid, Leuven, Vervolmakingscentrum voor Overheidsbeleid en Bestuur, 1994, 75p.

SWANBORN, P. G., Evalueren, Amsterdam, Uitgeverij Boom, 2002, 364p.

TOCCI, N., The EU and Conflict Resolution, New York, Routledge, 2007, 202p.

United Nations General Assembly Resolution 302 van 8 december 1949 betreffende Assistance to Palestinian Refugees, A/RES/302 (IV).

UNRWA, Establishment of UNRWA, 06.04.2009. (06.04.2009, UNRWA, http://www.un.org/unrwa/overview/index.html).

UNRWA, Programmes: Education, 06.04.2009. (06.04.2009, UNRWA, http://www.un.org/unrwa/programmes/education/index.html).

UNRWA, Programmes: Health, 06.04.2009. (06.04.2009, UNRWA, http://www.un.org/unrwa/programmes/health/index.html).

UNRWA, Programmes: Microfinance and Microenterprise Programme (MMP), 06.04.2009. (06.04.2009, UNRWA, http://www.un.org/unrwa/programmes/mmp/index.html).

UNRWA, Programmes: Relied and Social Services, 06.04.2009. (06.04.2009, UNRWA, http://www.un.org/unrwa/overview/index.html).

VEDUNG, E., Public Policy and Program Evaluation, New Jersey, Transaction Publishers, 1997, 336 p.

WEISS, C. H., Evaluation, New Jersey, Prentice-Hall, 1998, 372p.

WFP, Occupied Palestinian territory, 06.04.2009. (06.04.2009, World Food program, http://www.wfp.org/countries/occupied-palestinian-territory).

WOOD, P., Still talking: Annapolis One Year On, 27.11.2008. (06.04.2009, globalpolicy.org, http://www.globalpolicy.org/security/issues/israel-palestine/peace/anna…).

World Bank Note betreffende Economic Monitoring Note for West Bank and Gaza, april 2009, 18p.

World Bank Report 39695-GZ betreffende West Bank and Gaza Energy Sector Review, mei 2007, 118 p.

World Bank Report 40455 betreffende Movement and Acces Restrictions in the West Bank: Uncertainty and Inefficiency in the Palestinian Economy, 09.05.2007, 18 p.

World Bank Report 43065-GZ betreffende Interim Strategy for West Bank and Gaza for the Period FY08-FY10 and Request for Replenishment of the Trust Fund for Gaza and the West Bank, 25.03.2008, 46 p.

WORLD BANK, “An Interim Assessment of Passages and Trade Facilitation” in West Bank and Gaza Update, X, (2006), april 2006, pp. 15-32.

WORLD BANK, Kuweit Contributes US $ 80 million to World Bank-Administered Multi-Donor Trust Fund in Support of Palestinians, 11.08.2008. (06.04.4009, The World Bank, http://go.worldbank.org/AZ8KMODSX0).

WORLD BANK, West Bank and Gaza : Country Brief, 06.04.2009. (06.04.2009, World Bank, http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/MENAEXT/WESTBANKGAZA…).

WORLD BANK, World Bank Publishes Assessment of Restrictions on Palestinian Water Sector Development, 20.01.2009. (06.04.2009, The World Bank, http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/MENAEXT/WESTBANKGAZA…).

WORTHEN, B. R., SANDERS, J. R. en FITZPATRICK, J. L., Program Evaluation: Alternative Approaches and Practical Guidelines, New York, Longman Publishers, 1997, 558 p.

X, “Occupied Palestinian Territory” in The Humanitarian Monitor, X, (2007), 20, pp. 1-25.

X, About GEDCO, 01.01.2005. (06.04.2009, GEDCO, http://www.gedco.ps/e/about_1.php).

X, Airstrikes and Artillery Pound Gaza, 29.06.2006. (06.04.2009, CNN, http://www.cnn.com/2006/WORLD/meast/06/29/israel.soldier/index.html).

X, Brief Description, 06.04.2009. (06.04.2009, Israel Electric Company, http://www.iec.co.il/bin/en.jsp?enDispWhat=Zone&enZone=BriefDescrIRR&en…;).

X, EC assistance to the Palestinians in 2007, 19.01.2009 (20.03.2009, European Commission External Relations, http://ec.europa.eu/external_relations/occupied_palestinian_territory/e…).

X, EC assistance to the Palestinians in 2008, 19.01.2009 (20.03.2009, European Commission External Relations, http://ec.europa.eu/external_relations/occupied_palestinian_territory/e…).

X, EC support for the Palestinians 2000-2006, 19.01.2009 (20.03.2009, European Commission External Relations, http://ec.europa.eu/external_relations/occupied_palestinian_territory/e…).

X, GHD Indicators 2008, december 2008. (06.04.2009, globalhumanitarianassistance.org, http://www.globalhumanitarianassistance.org/GHD%20indicators%20report%2…).

X, Israel, PA agree to strive for deal by end of 2008, 28.11.2007. (06.04.2009, haaretz.com, http://haaretz.com/hasen/spages/928637.html).

X, Land Use, Land Cover, 01.09.2007. (06.04.2009, Applied Research Institute Jerusalem, http://www.poica.org/editor/case_studies/view.php?recordID=1292).

X, MEPs begin Palestinian election observation mission, 23.01.2006. (06.04.2009, Europa NU, http://www.europa-nu.nl/9353000/1/j9vvh6nf08temv0/vh7j2hhfh7ua?ctx=vghq…).

X, Mid-East Quartet’has lost grip’, 25.09.2008. (06.04.2009, BBC News, http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/7634894.stm).

X, Palestine To Receive Cash Boost From Saudi-Arabia, 23.08.2008. (06.04.2009, javno.com, http://www.javno.com/en-world/palestine-to-receive-cash-boost-from-saud…).

X, Palestinian Refugees: Area of UNRWA Operations, 30.12.2003. (06.04.2009, henriveldhuis.nl, http://www.henriveldhuis.nl/LocalFiles/Sabeel/Kaart_UNWRA_Vluchtelingen…).

X, Powerless in Gaza, 10.09.2006. (06.04.2009, electronicintifade.org, http://electronicintifada.net/v2/article5716.shtml).

X, Temporary International Mechanism: Final Operational and Financial Report 26 June 2006 – 31 March 2008, 2008, 55 p. (06.04.2009, EuropeAid, http://www.delwbg.ec.europa.eu/en/tim/tim_in.htm).

X, Temporary International Mechanism: Operational and Financial Report January-August 2007, 2007, 27 p. (06.04.2009, EuropeAid, http://www.delwbg.ec.europa.eu/en/tim/tim_in.htm).

X, Temporary International Mechanism: Operational and Financial Report January-December 2007, 2008, 33 p. (06.04.2009, EuropeAid, http://www.delwbg.ec.europa.eu/en/tim/tim_in.htm).

X, Temporary International Mechanism: Operational and Financial Report June-December 2006, 2007, 44 p. (06.04.2009, EuropeAid, http://www.delwbg.ec.europa.eu/en/tim/tim_in.htm).

X, The Beirut Declaration, 28.03.2002. (06.04.2009, un.int, http://www.un.int/palestine/arabpeace.shtml).

X, The Coastal Municipalities Water Company, 2008. (06.04.2008, Emwis, http://www.emwis.pwa.ps/etemplate.php?id=38).

X, The European Union’s Pegase Mechanism, a guide to donors wishing to contribute through Pegase to the early recovery oand reconstruction of Gaza, Jeruzalem, 02.03.2009.

X, The Riyadh Declaration, 29.03.2007. (06.04.2009, mofe.gov.sa, http://www.mofa.gov.sa/Detail.asp?InSectionID=5438&InNewsItemID=62682).

X, West Bank and Gaza: Fiscal Performance in 2006, 2007, 10 p. (06.04.2009, International Monetary Fund, http://www.imf.org/external/np/wbg/2007/eng/032607fp.pdf).

X, Who’s who at EuropeAid, 20.04.2009. (06.04.2009, EuropeAid, http://ec.europa.eu/europeaid/who/whoswho/index_en.htm).