SciMingo helpt onderzoekers het juiste evenwicht te vinden tussen complexiteit en begrijpelijkheid in wetenschapscommunicatie. Zo leren we je hoe je mensen aanspreekt zonder afbreuk te doen aan je onderzoek. Als volleerde flamingo's, meesters in evenwicht 🦩
Geheugendrager voor geheugenverlies: Architectuur voor mensen met dementie.
Rebecca
Gerrits
GEHEUGENDRAGER VOOR GEHEUGENVERLIES:
ARCHITECTUUR VOOR MENSEN MET DEMENTIE
LEAD
De vergrijzing vormt vandaag de dag een steeds groter maatschappelijk probleem. Mensen worden steeds ouder en naargelang de ouderdom ook vaak in toenemende mate hulpbehoevend. Uit statistieken is reeds bewezen dat er op termijn minder jonge mensen voor meer oudere mensen zullen moeten gaan zorgen. Het probleem van de vergrijzing gaat ook nog een stapje verder, zo is er ook nog het grote aantal personen met dementie dat steeds blijft stijgen. Voor deze mensen is het van groot belang dat er omgevingen worden gecreëerd die veilig voor deze personen zijn en die de nodige zorg bieden.
Er is dus duidelijk nood aan het creëren/ontwerpen van nieuwe woonzorgconcepten. Met dit onderzoek werd er dan ook gefocust op het ontwerpen van een woonzorgomgeving voor mensen met dementie, met als specifiek doel om het welbevinden van de bewoners te stimuleren zonder hierbij aspecten zoals veiligheid en functionaliteit uit het oog te verliezen.
“...alzheimer’s disease burdens an increasing number of our nation’s elders and their families, and it is essential that we Confront the Challenge it poses to our public health...”
President Barack Obama, United States of America, 2011
(Proclamation, 2011, p6).
BODY
Deze scriptie startte met een literatuuronderzoek. Er werd onderzocht wat dementie precies is, en in welke mate bepaalde karakteristieken van dementie mee in rekening gehouden moesten of zouden kunnen worden bij het ontwerpen van een omgeving voor personen die lijden aan dementie. Verder werd uiteraard onderzoek gedaan naar de invloed die een omgeving kan hebben op zijn gebruikers of bewoners. Zo werd er gekeken of er aspecten zijn die een rustgevend en geruststellend effect kunnen hebben op bewoners. Gezien de specifieke thematiek van dementie, werd er ook onderzocht op welke manier het aantal prikkels in een ruimte best ‘gedoseerd’ kunnen worden. Uit mijn onderzoek bleek onder andere dat invloed van daglicht, huiselijkheid, en normalisatie van de omgeving een positief effect kan hebben op mensen die lijden aan dementie, maar ook het kleur- en materiaalgebruik zijn van groot belang bij het ontwerpen van een omgeving waar mensen met dementie resideren.
Naast literatuuronderzoek was het belangrijk om de verzamelde theoretisch inzichten te confronteren met de realiteit. Door middel van een auto-etnografisch onderzoek werden dan ook een aantal kleinschalige woonzorgprojecten in Vlaanderen geanalyseerd. Door als het ware ‘in de huid van de verpleegster/ vrijwilligster te kruipen’ participeerde ik in de alledaagse activiteiten in de geselecteerde woonzorgprojecten. Door observatie in het en de interactie met de bewoners en het personeel trachtte ik erachter te komen wat de motivaties, meningen, wensen en behoeften van de bewoners zijn met betrekking tot leven en werken op de betreffende locatie en ‘thuis’ plek. Deze confrontatie was zeer interessant en boeiend om aan te gaan.
SLOT
Met de kennis die ik op die manier verzamelde, heb ik als uitloper van mijn masterscriptie een masterproject ontworpen. In dit project probeer ik antwoorden te bieden aan de noden, wensen en behoeften van de gebruikers, want de plek moet uiteindelijk zowel voor de begeleiders als voor de bewoners zelf een aangename verblijfplaats worden/zijn.
Toekomstgericht denk ik dat we meer op kleinschalig niveau moeten gaan denken en dit in combinatie met het herbestemmen van panden. Om een aangename herkenbare plek te creëren kan herbestemmen van oude gebouwen een pluspunt zijn. Een andere meerwaarde kan zijn dat we panden gaan kiezen die in de stad liggen of aan de rand van de stad. Hierdoor kunnen bewoners van voorzieningen toch nog gebruik maken van de sociale activiteiten en voorzieningen die in de stad aanwezig zijn, zoals bijvoorbeeld de kapper, enkele winkels,… Dit kan een stimulans zijn voor sociaal contact, wat ook een belangrijke factor blijkt in het ‘zich goed voelen’ op een bepaalde plek. Kortom, architecturaal is het duidelijk dat herbestemmen de toekomst is. Gezien de maatschappelijke tendensen dienen we mijns inziens dan ook optimaal gebruik te maken van dergelijke leegstaande en nieuw in te vullen panden.
Bibliografie
1.1 Bibliografie
A
Abrahams, J. (2009). Respectvol omgaan met personen met dementie. Leuven/ Den Haag: Acco.
American Psychiatric Association, 2000. Diagnostic and statistical manual of mental
disorders: DSM-IV-TR., Washington, DC: American Psychiatric Pub.
B
Bell, P.A. e.a. (2001). Environmental Psychology (5e edition). Wadson Group/Thomas Leaning.
Berlinck, L. (1999). Designing through their eyes, group homes for persons with Alzheimer’s disease. Care Management Journals, 1 (3): 202-205.
Boyse, P., Hunter, C. & Howlett, O. (2003) The benefits of daylight through windows. Troy, NY: Rensselaer Polytechnic Institute.
Brawley, E.C. (1992). Alzheimer’s disease: Designing the physical environment. The American Journal of Alzheimer’s Care and Related Disorders & Research, 7 (1): 3-8.
Buntinx, F. J. D. L., M. Ylieff. (2006). Zorg voor dementerenden in België, Honderd vragen en antwoorden op basis van het Qualidem-onderzoek. Antwerpen- Appeldoorn: Garant.
C
Cluff, P.J. (1990). Alzheimer’s disease and institution: Issues in environmental design. The American Journal of Alzheimer’s Care and Related Disorders & Research, 5 (3): 23-32.
Cluff, P.J., & Campbell, W.H. (1975). The social corridor: An environmental and behavioral evaluation. The Gerontologist, 15 (6): 516-523.
C.B.O. (2008). Kwaliteit van de fysieke zorgomgeving. Utrecht via http://kennisplein.zorgenbouw.nl/Kennisplein/tools/084505_kwaliteit_fys… [Laatst geraadpleegd op 2 april 2013]
C.M. (2012). Dementie, als je niet meer weet dat je vergeet. Schaarbeek via http://www.cm.be/binaries/dementie%20als%20je%20niet%20meer%20weet%20da… [Laatst geraadpleegd op 5 april 2013]
D
Devlin, A.S. & Arneill, A.B. (2003). Health care environments and patient outcomes. A review of the literature. Environment and Behavior, Vol. 35 No. 5, September 2003 665-694.
Dickinson, J.I., McLain-Kark, J., & Marshall-Baker, A. (1995). The effect of visual barriers on exiting behavior in a dementia care unit. The Gerontologist, 35 (1): 127-130.
Dirk Bergvelt, H. v. R. (2012). Een tweede leven. De bijzondere praktijk van zorg en herbestemmen.
E
Elmståhl, S., Annerstedt, L., & Ǻhlund, O. (1997). How should a group living unit for demented elderly be designed to decrease psychiatric symptoms? Alzheimer Disease and Associated Disorders, 11 (1): 47-52.
Evans, G.W., & Mitchell McCoy. J (1998). When Buildings Don’t Work: The Role of Architecture in Human Health. Journal of Environmental Psychology, 18, 85-94.
H
Ham, H., (2009). Ethiek in (auto)etnografische methodiek, [Online]. Beschikbaar op: http://www.uniekenanders.nl/Recensies-Ethiek%20etnografische%20methodie… [Laatst geraadpleegd op 20 maart 2013]
J
Joseph, A. (2006). The Impact of Light on Outcomes in Healthcare Settings. The Center for Health Design.
N
Newman, O. (1972). Defensible space. New York: MacMillan Company.
M
Mens, N. C. W. (2009). Healing environment, Anders bouwen voor betere zorg. Amsterdam: THOTH Bussum.
P
Pelfrene, E. (2005). Ontgroening en vergrijzing in Vlaanderen 1900-2050.
Proclamation, P. (2011). National Alzheimer's Disease Awareness Month Available from (http://www.aaacap.org/The%20 White%20House_National%20Alzheimer’s%20Disease%20Awareness%20Month, %202011_Proclamation.htm [laatst geraadpleegd op 08.11.2012]
S
Schiff, M.R. (1990). Designing environments for individuals with Alzheimer’s disease: Some general principles. The American Journal of Alzheimer’s Care and Related Disorders & Research, 5 (3): 4-8.
Sommer, R. (1969). Personal space: The behavioral basis of design. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall Ltd.
Steen, J. P. v. d. (2009). Dementie: achtergronden en praktijkervaringen. Zeist: Christofoor.
Sternberg, E. (2009). Healing spaces: the science of place and well-being, Cambridge Mass.: Belknap Press of Harvard University Press.
Stroobants, E. P. V. (2012). Architectonica. Een thuis voor mensen met dementie: EPO vzw.
T
Taam, S., Tomberg, I., Troost, E. (2004). Een thuis, meer dan een dak en vier muren,… Amsterdam
U
Ulrich, R.S., Simon, R.F., Losito, B.D., Fiorito, E., Miles, M.A. & Zelson, M. (1991). Stress recovery during exposure to natural and urban environments. Journal of Environmental Psychology, 11, 201-230.
V
Van Audenhove,C., A. D., De Coster, I., Spruytte, N., Molenberghs, C., Van Den Heuvel, B. (2003). kleinschalig genormaliseerd wonen voor personen met dementie. Antwerpen: Garant.
Van Heumen,S. H. S., L. Huibers, A. Jans, E. Krijger. (2009). Kleinschalig wonen: een full-servicepakket. Alphen aan de Rijn: Alphabase.
Van Steenwinkel,I., Van Audenhove,C., Heylighen,A. (2012). Spatial clues for orientation: Architectural Design meets people with dementia.
VIPA. (2011). Inspiratiebundel toegankelijkheid van woonzorgcentra. Hasselt via http://www4wvg.vlaanderen.be/wvg/vipa/toegankelijkheid/Documents/Inspir…; [laatst geraadpleegd op 04.04.2013]
W
W. H. O. (2012). dementia a public health priority. United Kingdom. via http://www.who.int/mental_health/publications/dementia_report_2012/en/ [laatst geraadpleegd op 20.03.2013]
Z
Z.n. (2012). Toeristische brochure 2012 (pp. 22). Bree.
Z.n. (2008). Lokaal sociaal beleidsplan 2008-2013. Bree
Z.n. (2012). Interpretatie van de erkenningsvoorwaarden en -normen voor woonzorgcentra (WZC), rust en verzorgingstehuizen (RVT) en centra voor kortverblijf (CVK) ingebed in een woonzorgcentra.
