Lokale en Regionale Aankopen van het Wereldvoedselprogramma bij boerenorganisaties in Noord-Kivu

Elien

Spillebeen

Congolezen helpen elkaar

In maart 2008 trok ik met een VLIR-beurs naar Noord-Kivu (D.R.Congo) om kennis te maken met de boeren uit deze nog steeds onrustige regio.
In Noord-Kivu maken de gevechten tussen de rebellengroepen en het nationale leger dagelijks nieuwe slachtoffers en nieuwe vluchtelingenstromen. De streek is vruchtbaar, maar door de aanhoudende onrust blijft ze sinds jaren afhankelijk van voedselhulp. Toch leerde ik tijdens mijn veldstudie (voor mijn Master-thesis) dat niet alles wit-zwart is: in Noord-Kivu zijn er nog boeren die zelf kunnen meehelpen om voedselhulp te produceren voor hun streekgenoten.

Voedselhulp en lokale ontwikkeling.
Wanneer je “voedselhulp” zegt, denkt haast iedereen nog altijd aan grote zakken voedsel uit het rijke Westen, die gedropt worden in arme Afrikaanse dorpjes. Voedselhulp is nochtans al lang niet meer wat ze geweest is. De eerste zakken voedselhulp waren 50 jaar geleden inderdaad de voedseloverschotten uit het Noorden. Ondertussen heeft men ingezien dat voedselhulp, indien mogelijk, beter lokaal wordt aangekocht. Het is goedkoper, het voedsel is sneller ter plaatse en de bevolking is vertrouwd met het voedsel.

Ook de grootste aankoper en verdeler van voedselhulp, het Wereldvoedselprogramma (WFP), koopt een groot deel van zijn voedselhulp lokaal aan. Het gaat niet alleen sneller en goedkoper, maar indien de aankopen doordacht en gecoördineerd gebeuren, kan deze hulp bijdragen tot de lokale economische ontwikkeling.

Een stapje verder?
Het voedsel mag dan al frequenter in het Zuiden aangekocht worden, cijfers tonen aan dat de aankopen vaak bij enkele grote handelaars gebeuren. Je kunt je dus de vraag stellen of de lokale boeren wel voldoende van deze aankopen kunnen genieten? Grote handelaars strijken vaak alleen de winsten op en geven de boeren daarom niet altijd een betere prijs. NGO’s, zoals Vredeseilanden, pleiten ervoor om – waar mogelijk – de lokale boerenorganisaties in deze aankopen te betrekken. Het moet zeker veel vaker kunnen. Het WFP heeft reeds ervaring in dergelijke projecten. Josheen Sheeran, de huidige nummer één van het WFP, heeft zich reeds positief uitgesproken om deze piste verder uit te proberen. Het eerste doel blijft de hongerigen uit de nood helpen. Maar toch is het WFP bereid om, indien de uitvoering van hun eerste doel niet bedreigd wordt, te onderzoeken hoe het de structurele oorzaken van honger kan helpen aanpakken.

Met eigen ogen
Dankzij de inspanningen van Vredeseilanden en DGOS (Directie-Generaal voor ontwikkelingssamenwerking) toonde het WFP zich bereid twee kleine boerenorganisaties uit Butembo een kans te geven maïsbloem en bonen te leveren aan het WFP. In maart en april 2008 trok ik naar Noord-Kivu en probeerde er te weten te komen of deze samenwerking nu echt een succes was. Hebben de boeren hier nu echt voordeel kunnen halen uit de samenwerking?

De boerenorganisaties SYDIP en COOCENKI uit Butembo in Noord-Kivu hebben in ieder geval bewezen dat ze in staat zijn aan de eisen van het WFP te voldoen. Ze kregen de gevraagde hoeveelheden van de gewenste kwaliteit geleverd. Maar het liep niet van een leien dakje. De nodige infrastructuur in de regio is nauwelijks ontwikkeld. Het malen van maïs tot maïsmeel was een titanenwerk. Het was een proces van vallen en opstaan. Ze konden ook niet ontkennen dat de communicatie soms gecompliceerd verliep. In het begin waren er vaak misverstanden waardoor niet alle boeren goed hebben kunnen meewerken aan het project.

Ondanks de moeilijkheden hebben de boeren heel wat geleerd. Ze hebben het nut van transformatie ingezien waarmee ze de waarde van maïs sterk kunnen verhogen. Ze hebben geleerd hoe ze de kwaliteit van hun voedsel kunnen verbeteren en hoe ze zich beter en efficiënter kunnen organiseren. Voorheen hadden de lokale banken amper vertrouwen in hun werking en werd elke lening geweigerd, waardoor ze niet konden investeren in hun werking. Na de leveringen aan het WFP zijn de banken de boerenorganisaties au sérieux beginnen te nemen en krijgen ze nu toegang tot leningen. Daardoor zijn investeringen mogelijk.

Uit mijn eigen veldonderzoek moet ik besluiten dat, indien men wil dat die boeren hier echt beter van worden, zo’n samenwerking over een langere termijn moet worden gepland. De boeren wonen in een onrustige regio waar ze weinig vertrouwen hebben in de toekomst. Vaak zijn ze bang om te planten uit vrees alles weer te verliezen of door de vluchtelingenstromen niets meer verkocht te krijgen. Een garantie van het WFP kan hun vertrouwen doen groeien. DGOS en Vredeseilanden zijn zich in ieder geval bewust van het belang van een duurzame samenwerking. Zij blijven de boeren volop steunen in hun oproep om hen een plaats te geven in de aankoop van voedselhulp voor eigen streek.

Bibliografie

Abdulai et al, 2004: ABDULAI, A., BARRETT, C.B., HAZELL, P., Food Aid for Market
Development in Sub-Saharan Africa, mrt 2004, VS/Duitsl, 58p.

AfDB/OECD, 2005: AfDB, OECD, Democratic Republic of Congo, 2005

AfDB/OECD, 2008: AfDB, OECD, Democratic Republic of Congo, 2008

Agriterra 2006: AGRITERRA, Syndicat de Défense des Intérêts Paysans, profile de
l’organisation 2006, Arnhem, janvier 2007, pp.2-6

Ahadi 2007: AHADI, L., Democratic Republic of Congo Food Procurement Assessment
Mission Aquateur, Katanga, Orientale, North Kivu and South Kivu Provinces, Rome/WFP,
mei 2007, 24p.

Barrett en Maxwell,2005: BARRETT, C.B, MAXWELL, D.G., Food Aid after Fifty Years,
Recasting its Role, New York, 2005, 314p.

Barrett, 2002: Barrett, Food Aid Effectiveness, it’s the Targeting, Stupid!, New York,
dec.2002, 31p.

Caldes et al., 2004: CALDES, N., AHMED, A.U., Food for Education: A Review of
program Impacts, IFPRI, juni 2004

Calef 2007: CALEF, D., Backgrond Material for the Procurement Sections of the Home-
Grown School Feeding Conceptual Framework, draft, Rome, okt. 2007, 39p.

Coocenki 2006: COOCENKI, presentator de la kolenkit, nov. 2006, Butembo, 17p.

Coocenki 2008: COOCENKI, plan de professionnalisation agricole COOCENKI, Butembo,
2008, 24p.

COULTER, et al, 2007: COULTER, J., WALKER, D.J., HODGES, R., Local and Regional
Procurement of Food Aid in Africa: Impact and Policy Issues, Greenwich, okt. 2007, 38p.

DARDEL 2007: DARDEL, S., Rentabilité Financière/ Viabilité Economique de Quatre
Féderations du SYDIP, Bujumbura, 2007, pp. 2-4

DONOVAN et al, 2006: DONOVAN, C., MCGLINCHY, M., STAATZ, J.,
TSCHIRLEY, D., Emergency Needs Assessments and the Impact of Food Aid on Local
Markets, Michigan, 2006, 58p.

ENN, TAYLOR, A., SEAMAN, J. & SAVE THE CHILDREN, Targeting Food Aid in
Emergencies, in: Special Supplement Series, Nr.1, UK ENN, juli 2004

FAO 2004: FAO, The state of food insecurity in the world, 2004, Rome

FAO 2006: FAO, The State of Food and Agriculture: Food Aid for Food Security?, Rome,
2006

FAONewsroom 2008: FAONEWSROOM, Miriam Makeba visits rape survivors in Congo
(DR), Kinshasa, mrt 2008, 2p.

IFPRI 2007: IFPRI, VON BRAUN, J., The World Food Situation, New Driving Forces and
Required Actions, 2007, 18p.

JANOFSKY, M., SWANN, C., Congress Resists Speeding U.S. Food Aid, Benefiting Archer,
APL, 19 mei 2008 uit: Bloomberg.com, geraadpleegd op 12 juni 2008

NCDO, 2008: www.ncdo.nl, geraadpleegd op 24 juni 2008

NOVUM, Hulporganisatie weigert voedselhulp van de VS, aug. 2007

ODA, Uitgaven 2006, DGOS, 2007

ODA, uitgaven per partnerland: D.R.Congo: 2002-2006, DGOS, 2007

ODA, Uitgaven van DGOS per sector, 2002-2006, DGOS, 2007

OESO, 2006: OESO, The Development Effectiveness of Food Aid, Does Tying Matter?,
Parijs, 2006, 121p.

OXFAM, Causing Hunger, an Overview of the Food Crisis in Africa, Oxford, 2006, 37p.

Schultz, 1960, SCHULTZ, T.W., Value of U.S. Farm Surpluses to underdeveloped countries.
Uit: Journal of Farm Economics, 42(1960): 1019-1030

Sheeran, 2008: Speech Josheen Sheeran ‘The New Face of Hunger’ Center for Strategic
and International Studies Washington, DC 18 April 2008

Sserunkuuma 2005: SSERUNKUUMA, Local and Regional Procurement in Uganda, an
Analitical Review, Kampala, juni 2005, 140p.

SYDIP 2007: SYDIP, Rapport Activités janvier-decembre 2007, Butembo, dec. 2007, pp. 4-
10

Tschirley en Howard, 2003: TSCHIRLEY, D., HOWARD, J., Food Aid and Agricultural
Development in Sub-Saharan Africa: Towards a Principled Argument for When, and When
Not, to Monetize, East Lancing, 2003, 53p.

TSCHIRLEY, D., DEL CASTILLO, A.M., Local and Regional Food Aid Procurement: An
Assessment of Experience in Africa and Elements of Good Donor Practice, MSU, Michigan,
2007, 73p.

UCE, 2007: UCE, Warehouse Licensing Criteria, Kampala, 2007, 12p.

UCE, 2008: UCE, Contract for Storage of Grain and Related Services, Kampala, feb.2008,
12p.

UNDP, Anual Report 2008, statistics, www.undp.org, geraadpleegd 08 juli 2008

USAID 2008, www.usaid.org, geraadpleegd op 24 mei 2008

VECORDC, 2007: VECORDC, Plan de rehabilitation, Butembo, 2007, 53p.

Vlassenroot 2006: VLASSENROOT, K., NTUBUBA, S., RAEYMAECKERS, T., Food
Security Responses to the Protracted Crisis Context of the Democratic Republic of the Congo,
Gent, 2006, 30p.

VOA, 2008: VOA/NEWS, Economists: Investment in African Farmers can Defuse Fod
Crisis ‘Time Bomb’, Kaapstad, juni 2008. Uit: www.voanews.com, geraadpleegd op 11juli
2008.

WANDSCHNEIDER en HODGES, 2005: WANDSCHEIDER, T., HODGES, R., Local Food
Aid Procurement in Uganda, Kent, apr. 2005, 72p.

WFP 1966: WFP/IGC, Report of the Ninth Session of the UN/FAO Intergovernmental
Committee of the World Food Program. Rome, 1966

WFP 2005: WFP, Country Programme- Uganda 10426.0 (2006-2010), Kampala, aug.2005,
22p.

WFP 2005a: WFP, Annual Report 2004, Rome, 2005

WFP 2006: WFP, Food Procument in Developing Countries, Rome, 2006, 30p.

WFP 2006b: WFP, Procurement Procedures for Farmer Groups, Uganda 2006, Kampala,
2006, 2p.

WFP 2006c: WFP, Summary Report of the Evaluation of the Business Process Review,
Rome, mei 2006, 23p.

WFP 2006 d: WFP, Annual Report 2005, Rome 2007

WFP 2007a: WFP, Annual Report 2006, Rome 2007

WFP 2007b: WFP Technical Meeting on Food Procurement Best Practices in Local and
Regional Food Procurement, Workshop Report, Rome, mei 2007, 18p.

WFP 2008, c: www.wfp.org, 2008, geraadpleegd op 10 mei 2008

WFP, 2007c: WFP, Protracted Relief and Recovery Operation – Democratic Republic of
Congo, 10608.0, Rome, mei 2007, 31p.

WFP, 2008a: WFP, WFP Completes $755 million appeal with Saudi Pledge, 23 mei 2008. In:
www.wfp.org/news. Geraadpleegd op: 24 mei 2008.

WFP, 2008b: WFP, Food Procurement 2007 Annual Report, Rome, 2008, 13p.

WFP/P4P, 2008: WFP/P4P COORDINATION UNIT, An Overview on ‘Purchase For
Progress’, Connecting Low-income Farmers to Markets, Rome, 19 mrt 2008, 3p.