SciMingo helpt onderzoekers het juiste evenwicht te vinden tussen complexiteit en begrijpelijkheid in wetenschapscommunicatie. Zo leren we je hoe je mensen aanspreekt zonder afbreuk te doen aan je onderzoek. Als volleerde flamingo's, meesters in evenwicht 🦩
Onderzoek naar evidence-based informatie rond natuurlijk zwanger worden: de ontwikkeling van een informatiebrochure voor patiënt
Florence
D'haenens
Natuurlijk zwanger worden? Het kan! De vroedvrouw geeft tips en advies.
Koppels, die beslissen om aan kinderen te beginnen zitten vaak met heel wat vragen en hebben nood aan informatie. De vroedvrouw kan hen hierbij informeren, praktische tips geven en hen helpen om vlot en op een gezonde manier zwanger te worden. Iedereen die dat wenst, kan voor preconceptioneel advies bij een vroedvrouw terecht, maar je kan natuurlijk ook aankloppen bij je huisarts of gynaecoloog. En ook onderstaande tips helpen je al een heel eind op weg.
Het lichaam eerst (ver)kennen
Heel veel vrouwen hebben weinig kennis over hun eigen lichaam en de menstruele cyclus. Daarom volgt hier eerst een klein lesje anatomie.
De vrouwelijke voortplantingsorganen
De vrouwelijke voortplantingsorganen zijn niet in de buikholte gelegen, maar wel in het klein bekken. Daartoe behoren de baarmoeder (uterus) (1), waarin de beide eileiders (2) uitmonden. Aan de uiteinden hiervan bevinden zich de beide eierstokken (3). (figuur 1; figuur 2; figuur 3)
De menstruele cyclus
Om vlot zwanger te worden, is het handig om je eigen menstruele cyclus te kennen. Vele vrouwen kunnen op die manier de dagen uitrekenen waarop ze vruchtbaar zijn.
De menstruele cyclus begint op de eerste dag van de menstruatie (de eerste dag van vers rood bloedverlies) en eindigt op de dag vὀὀr de volgende menstruatie.
Centraal binnen de cyclus, tussen de 1ste en 2de fase, vindt de eisprong of ovulatie plaats. Tijdens de eisprong komt een eicel uit een follikel vrij. Dit is het cruciale moment binnen het voortplantingsverhaal; het is bijgevolg nuttig te weten wanneer de eisprong binnen de cyclus plaatsvindt.
Het precieze tijdstip van de eisprong varieert van vrouw tot vrouw, naargelang de lengte van de cyclus. De gemiddelde cycluslengte bedraagt 28 dagen of 4 weken. De eisprong vindt plaats ongeveer 14 dagen voordat je weer ongesteld moet worden. (figuur 4)
Bij sommige vrouwen varieert de cycluslengte maand na maand. Indien je een dergelijke onregelmatige cyclus hebt, is het moeilijker om je vruchtbare dagen uit te rekenen. In dit geval kan je wel gebruik maken van een aantal hulpmiddelen, die de vruchtbare dagen in één cyclus identificeren. Deze hulpmiddelen kan je ook gebruiken als je een regelmatige cyclus hebt. Zo kan je ook weten wanneer de eisprong plaatsvindt en kunnen jullie de ideale momenten voor seksuele betrekkingen plannen. De zwangerschapskans wordt hierdoor groter. (figuur 5)
Een kwestie van timing
Wie eenmaal besloten heeft zwanger te worden, hoopt natuurlijk dat het snel lukt. Dat heb je echter niet helemaal in de hand. Bij vruchtbare koppels is het soms al van de eerste of tweede keer raak. Anderen moeten wat meer geduld oefenen. Tot je 30ste is je gemiddelde kans om zwanger te raken vijftien à twintig procent per maand. Na je 30ste nemen die kansen stelselmatig af. Wanneer je na een jaar 'proberen' nog niet zwanger bent, spreken we van 'verminderde vruchtbaarheid'. Het is dan aangewezen je arts te consulteren. Dat geldt ook voor vrouwen van boven de 35 die na een halfjaar nog niet in verwachting zijn.
Uiteraard beïnvloeden de frequentie waarmee en het moment waarop je geslachtsgemeenschap hebt je kansen op succes. Ben je niet gehaast om zwanger te worden, dan kan je gewoon de natuur zijn gang laten gaan. Gemiddeld zijn er per menstruele cyclus zes dagen waarin seksuele betrekkingen tot een zwangerschap kunnen leiden. Deze periode - ‘vruchtbare periode’ of ‘vruchtbaarheidsvenster’ genoemd - omvat strikt genomen vijf dagen vὀὀr de eisprong en de dag van de eisprong zelf.
Uiteraard heb je meer kans om zwanger te worden als je drie keer per week vrijt, dan wanneer je het maar twee keer per maand doet. Wil je de natuur een handje helpen, dan kan je dat, door rekening te houden met je menstruatiecyclus en gerichter te gaan vrijen. Ervaring leert dat veel koppels zich al te zeer fixeren op het moment van de eisprong, terwijl ook seks in de dagen voor of na de eisprong je kansen aanzienlijk kan verhogen.
Om ervoor te zorgen dat de zaadcellen op de juiste plaats én op het juiste tijdstip aankomen, is het aan te raden om in de periode rond de eisprong regelmatig betrekkingen te hebben. Een frequentie van om de twee à drie dagen in de week vὀὀr tot enkele dagen na de eisprong wordt aangeraden. Elke dag vrijen zou namelijk nadelig kunnen zijn voor de spermakwaliteit.
Er doen ook heel wat volkswijsheden de ronde over allerlei houdingen en standjes die je kansen op succes zouden doen toenemen, maar daar is absoluut geen wetenschappelijk bewijs voor. Ook blijven liggen of met je benen in de lucht liggen na de geslachtsgemeenschap heeft geen enkele invloed.
Een gezonde start
Vaak zijn enkele kleine aanpassingen aan de levensstijl genoeg om de vruchtbaarheid drastisch te zien verbeteren. Een paar voorbeelden op een rij: enkele kilo's afvallen kan de kans op een zwangerschap bij zwaarlijvige vrouwen al aanzienlijk verhogen. Maar ook het effect van roken op je kans op een zwangerschap is niet te onderschatten. Nicotine tast namelijk zowel de vrouwelijke vruchtbaarheid als de zaadkwaliteit van mannen aan. En meeroken is al bijna net zo schadelijk.
Bibliografie
Aldridge, M. D. (2004). Writing and designing readable patient education materials. Nephrology Nursing Journal, 31, 373-377.
Anderson, K., Norman, R. J., & Middleton, P. (2010). Preconception lifestyle advice for people with subfertility. Cochrane Database of Systematic Reviews.
Arthur, V. A. M. (1995). Written Patient Information - A Review of the Literature. Journal of Advanced Nursing, 21, 1081-1086.
Avendano, C., Mata, A., Sanchez Sarmiento, C. A., & Doncel, G. F. (2012). Use of laptop computers connected to internet through Wi-Fi decreases human sperm motility and increases sperm DNA fragmentation. Fertility and Sterility, in press.
Axmon, A., Rylander, L., Albin, M., & Hagmar, L. (2006). Factors affecting time to pregnancy. Human Reproduction, 21, 1279-1284.
Baird, D. T., Cnattingius, S., Collins, J., Evers, J. L. H., Glasier, A., Heitmann, B. L. et al. (2006). Nutrition and reproduction in women. Human Reproduction Update, 12, 193-207.
Baird, D. T., Collins, J., Egozcue, J., Evers, L. H., Gianaroli, L., Leridon, H. et al. (2005). Fertility and ageing. Human Reproduction Update, 11, 261-276.
Barnhart, K., Mirkin, S., Grubb, G., & Constantine, G. (2009). Return to fertility after cessation of a continuous oral contraceptive. Fertility and Sterility, 91, 1654-1656.
Barratt, C. L. R., Aitken, R. J., Bjorndahl, L., Carrell, D. T., de Boer, P., Kvist, U. et al. (2010). Sperm DNA: organization, protection and vulnerability: from basic science to clinical applications-a position report. Human Reproduction, 25, 824-838.
Barrett, K. E., Barman, S. M., Boitano, S., & Brooks, H. (2010). The Gonads: Development & Function of the Reproductive System.Section IV. Endocrine & Reproductive Physiology. In Ganong's Review of Medical Physiology. (23 ed., pp. 1-23).
Bastiaens, H., De Sutter, A., Samyn, E., & Van Royen, P. (2008). Preconceptieadvies. Aanbeveling voor goede medische praktijkvoering. Huisarts Nu, 37, 240-252.
Behre, H. M., Kuhlage, J., Gassner, C., Sonntag, B., Schem, C., Schneider, H. P. G. et al. (2000). Prediction of ovulation by urinary hormone measurements with the home use ClearPlan (R) Fertility Monitor: comparison with transvaginal ultrasound scans and serum hormone measurements. Human Reproduction, 15, 2478-2482.
Bigelow, J. L., Dunson, D. B., Stanford, J. B., Ecochard, R., Gnoth, C., & Colombo, B. (2004). Mucus observations in the fertile window: a better predictor of conception than timing of intercourse. Human Reproduction, 19, 889-892.
Brewer, C. J. & Balen, A. H. (2010). The adverse effects of obesity on conception and implantation. Reproduction, 140, 347-364.
Brosens, I., Hernalsteen, P., Devos, A., Cloke, B., & Brosens, J. J. (2009). Self-assessment of the cervical pupil sign as a new fertility-awareness method. Fertility and Sterility, 91, 937-939.
Bukulmez, O. & Arici, A. (2004). Luteal phase defect: myth or reality. Obstetrics and Gynecology Clinics of North America, 31, 727-+.
Bunting, L. & Boivin, J. (2008). Knowledge about infertility risk factors, fertility myths and illusory benefits of healthy habits in young people. Human Reproduction, 23, 1858-1864.
Bunting, L. & Boivin, J. (2010). Development and preliminary validation of the fertility status awareness tool: FertiSTAT. Human Reproduction, 25, 1722-1733.
Cetin, I., Berti, C., & Calabrese, S. (2010). Role of micronutrients in the periconceptional period. Human Reproduction Update, 16, 80-95.
Charvet-Berard, A. I., Chopard, P., & Perneger, T. V. (2008). Measuring quality of patient information documents with an expanded EQIP scale. Patient Education and Counseling, 70, 407-411.
Colombo, B., Mion, A., Passarin, K., & Scarpa, B. (2006). Cervical mucus symptom and daily fecundability: first results from a new database. Statistical Methods in Medical Research, 15, 161-180.
Cottrell, B. H. (2003). Vaginal douching. Jognn-Journal of Obstetric Gynecologic and Neonatal Nursing, 32, 12-18.
Cunnigham, F. G., Leveno, K. J., Bloom, S. L., Hauth, J. C., Rouse, D. J., & Spong, C. Y. (2010). Implantation, Embryogenesis, and Plancental Development: Introduction. In Williams Obstetrics (23 ed., pp. 1-9).
Dancet, E. & Schoonenberg-Pomper, J. (2011). Pre-conceptionele zorg voor koppels met kinderwens. Een samenvatting van de leermogelijkheden van de ESHRE campus courses 'Preconception care in the Fertility clinic' en 'The embryo as a patient'. Tijdschrift voor vroedvrouwen, 17, 304-307.
Davis, A. R., Kroll, M. D. R., Soltes, B., Zhang, N., Grubb, G. S., & Constantine, G. D. (2008). Occurrence of menses or pregnancy after cessation of a continuous oral contraceptive. Fertility and Sterility, 89, 1059-1063.
De Fleurian, G., Perrin, J., Ecochard, R., Dantony, E., Lanteaume, A., Achard, V. et al. (2009). Occupational Exposures Obtained by Questionnaire in Clinical Practice and Their Association With Semen Quality. Journal of Andrology, 30, 566-579.
De Frène, V. & De Sutter, P. (2010). Het belang van gewichtsverlies in de behandeling van obese vrouwen met het PolyCystisch Ovarium Syndroom. Tijdschrift voor vroedvrouwen, 16, 154-158.
De Souza, M. J., Toombs, R. J., Scheid, J. L., O'Donnell, E., West, S. L., & Williams, N. I. (2010). High prevalence of subtle and severe menstrual disturbances in exercising women: confirmation using daily hormone measures. Human Reproduction, 25, 491-503.
De Cherney, A. H. & Nathan, L. (2010). Maternal-Placental-Fetal Unit; Fetal & Early Neonatal Physiology. In CURRENT Diagnosis & Treatment: Obstetrics & Gynecology. (10 ed., pp. 1-20).
Dechanet, C., Anahory, T., Daude, J. C. M., Quantin, X., Reyftmann, L., Hamamah, S. et al. (2011). Effects of cigarette smoking on reproduction. Human Reproduction Update, 17, 76-95.
Demir, F., Ozsaker, E., & Ilce, A. O. (2008). The quality and suitability of written educational materials for patients. Journal of Clinical Nursing, 17, 259-265.
Derbyshire, E. & Abdula, S. (2008). Habitual caffeine intake in women of childbearing age. Journal of Human Nutrition and Dietetics, 21, 159-164.
Dunson, D. B. (2001). Bayesian modeling of the level and duration of fertility in the menstrual cycle. Biometrics, 57, 1067-1073.
Dunson, D. B., Sinai, I., & Colombo, B. (2001). The relationship between cervical secretions and the daily probabilities of pregnancy: effectiveness of the TwoDay Algorithm. Human Reproduction, 16, 2278-2282.
Ebisch, I. M. W., Thomas, C. M. G., Peters, W. H. M., Braat, D. D. M., & Steegers-Theunissen, R. P. M. (2007). The importance of folate, zinc and antioxidants in the pathogenesis and prevention of subfertility. Human Reproduction Update, 13, 163-174.
Eichner, S. F. & Timpe, E. M. (2004). Urinary-based ovulation and pregnancy: Point-of-care testing. Annals of Pharmacotherapy, 38, 325-331.
Elzanaty, S., Maim, J., & Giwereman, A. (2005). Duration of sexual abstinence: epididymal and accessory sex gland secretions and their relationship to sperm motility. Human Reproduction, 20, 221-225.
Farrow, A., Hull, M. G. R., Northstone, K., Taylor, H., Ford, W. C. L., & Golding, J. (2002). Prolonged use of oral contraception before a planned pregnancy is associated with a decreased risk of delayed conception. Human Reproduction, 17, 2754-2761.
Fehring, R. J. (2002). Accuracy of the peak day of cervical mucus as a biological marker of fertility. Contraception, 66, 231-235.
Fehring, R. J. (2005). New low- and high-tech calendar methods of family planning. Journal of Midwifery & Womens Health, 50, 31-38.
Fehring, R. J. & Schneider, M. (2008). Variability in the hormonally estimated fertile phase of the menstrual cycle. Fertility and Sterility, 90, 1232-1235.
Fehring, R. J., Schneider, M., & Raviele, K. (2006). Variability in the phases of the menstrual cycle. Journal of Obstetrics, Gynaecology and Neonatal Nursing, 35, 376-384.
Frank-Herrmann, P., Gnoth, C., Baur, S., Strowitzki, T., & Freundl, G. (2005). Determination of the fertile window: Reproductive competence of women - European cycle databases. Gynecological Endocrinology, 20, 305-312.
Gallicchio, L., Miller, S., Greene, T., Zacur, H., & Flaws, J. A. (2009). Premature ovarian failure among hairdressers. Human Reproduction, 24, 2636-2641.
Gardner, D. G. & Shoback, D. (2011). The Endocrinology of Pregnancy. Conception and implantation. In Greenspan's Basic & Clinical Endocrinology (9 ed., pp. 1-6).
Germano, E. & Jennings, V. (2006). New approaches to fertility awareness-based methods: Incorporating the Standard Days and TwoDay Methods into practice. Journal of Midwifery & Womens Health, 51, 471-477.
Gezondheidsraad (2007). Preconceptiezorg: voor een goed begin. Den Haag: Gezondheidsraad.
Gnoth, C., Godehardt, E., Frank-Herrmann, P., Friol, K., Tigges, J., & Freundl, G. (2005). Definition and prevalence of subfertility and infertility. Human Reproduction, 20, 1144-1147.
Gudmundsdottir, S. L., Flanders, W. D., & Augestad, L. B. (2009). Physical activity and fertility in women: the North-Trondelag Health Study. Human Reproduction, 24, 3196-3204.
Haagen, E. C., Tuil, W., Hendriks, J., de Bruijn, R. P. J., Braat, D. D. M., & Kremer, J. A. M. (2003). Current Internet use and preferences of IVF and ICSI patients. Human Reproduction, 18, 2073-2078.
Hadziomerovic, D., Moeller, K. T., Licht, P., Hein, A., Veitenhansel, S., Kusmitsch, M. et al. (2008). The biphasic pattern of end-expiratory carbon dioxide pressure: a method for identification of the fertile phase of the menstrual cycle. Fertility and Sterility, 90, 731-736.
Hampton, K. & Mazza, D. (2009). Should spontaneous or timed intercourse guide couples trying to conceive? Human Reproduction, 24, 3236-3237.
Hassan, M. A. M. & Killick, S. R. (2004). Negative lifestyle is associated with a significant reduction in fecundity. Fertility and Sterility, 81, 384-392.
Haute Autorité de Santé (HAS) (2008). How to produce an information brochure for patients and users of the healthcare system: Methodology guide. Opgehaald op 15 november, 2011, van http://www.has-sante.fr/portail/upload/docs/application/pdf/2009-10/how_to_produce_an_information_brochure_-_methodology_guide.pdf
Het Fertiliteitsteam (Z.D.). Medisch Begeleide Voortplanting. Opgehaald op 09 september 2011, van http://www.uzgent.be/wps/wcm/connect/6df07a004c2e99b3ad05fdf3530baaf2/UZ_A5medBegeleideVoortplv4.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=6df07a004c2e99b3ad05fdf3530baaf2
Hoffmann, T. & Worrall, L. (2004). Designing effective written health education materials: Considerations for health professionals. Disability and Rehabilitation, 26, 1166-1173.
Hoge Gezondheidsraad (2010). Alcohol en zwangerschap. Brussel.
Homan, G. F., Davies, M., & Norman, R. J. (2007). The impact of lifestyle factors on reproductive performance in the general population and those undergoing infertility treatment: a review. Human Reproduction Update, 13, 209-223.
Hougaard, K. S., Hannerz, H., Bonde, J. P., Feveile, H., & Burr, H. (2006). The risk of infertility among hairdressers. Five-year follow-up of female hairdressers in a Danish national registry. Human Reproduction, 21, 3122-3126.
Hov, G. G., Skjeldestad, F. E., & Hilstad, T. (2007). Use of IUD and subsequent fertility - follow-up after participation in a randomized clinical trial. Contraception, 75, 88-92.
Huigen, M. (2004). Zelf brochures schrijven. Alphen aan den Rijn: Kluwer.
Institute for Reproductive Health, Georgetown University (Z.D.). Research-to-Practice – The TwoDay Method. Opgehaald op 16 oktober 2011, van http://archive.irh.org/RTP-TDM.htm
Jennings, V. & Sinai, I. (2001). Further analysis of the theoretical effectiveness of the TwoDay method of family planning. Contraception, 64, 149-153.
Jochems, A. A. F. & Joosten, F. W. M. G. (2006). Zakwoordenboek der Geneeskunde. Doetinchem: Elsevier Gezondheidszorg.
Jung, A., Leonhardt, F., Schill, W. B., & Schuppe, H. C. (2005). Influence of the type of undertrousers and physical activity on scrotal temperature. Human Reproduction, 20, 1022-1027.
Jung, A., Strauss, P., Lindner, H. J., & Schuppe, H. C. (2008). Influence of heating car seats on scrotal temperature. Fertility and Sterility, 90, 335-339.
Keeney, S., Hasson, F., & McKenna, H. P. (2001). A critical review of the Delphi technique as a research methodology for nursing. International Journal of Nursing Studies, 38, 195-200.
Keeney, S., Hasson, F., & Mckenna, H. (2006). Consulting the oracle: ten lessons from using the Delphi technique in nursing research. Journal of Advanced Nursing, 53, 205-212.
Kenny, T., Wilson, R. G., Purves, I. N., Clark, J., Newton, L. D., Newton, D. P. et al. (1998). A PIL for every ill? Patient information leaflets (PILs): a review of past, present and future use. Family Practice, 15, 471-479.
Keulers, M. J., Hamilton, C. J. C. M., Franx, A., Evers, J. L. H., & Bots, R. S. G. M. (2007). The length of the fertile window is associated with the chance of spontaneously conceiving din ongoing pregnancy in subfertile couples. Human Reproduction, 22, 1652-1656.
Klonoff-Cohen, H. (2005). Female and male lifestyle habits and IVF: what is known and unknown. Human Reproduction Update, 11, 180-204.
Kubba, H. (2000). An evidence-based patient information leaflet about otitis media with effusion. Clinical Perormance and Quality Health Care, 8, 93-99.
Lampic, C., Svanberg, A. S., Karlstrom, P., & Tyden, T. (2006). Fertility awareness, intentions concerning childbearing, and attitudes towards parenthood among female and male academics. Human Reproduction, 21, 558-564.
Landeta, J. (2006). Current validity of the Delphi method in social sciences. Technological Forecasting and Social Change, 73, 467-482.
Larsson, M. (2009). A descriptive study of the use of the Internet by women seeking pregnancy-related information. Midwifery, 25, 14-20.
Lash, M. M. & Armstrong, A. (2009). Impact of obesity on women's health. Fertility and Sterility, 91, 1712-1716.
Law, D. C. G., Maclehose, R. F., & Longnecker, M.P. (2007). Obesity and time to pregnancy. Human Reproduction, 22, 414-420.
Levitas, E., Lunenfeld, E., Weiss, N., Friger, M., Har-Vardi, I., Koifman, A. et al. (2005). Relationship between the duration of sexual abstinence and semen quality: analysis of 9,489 semen samples. Fertility and Sterility, 83, 1680-1686.
Louis, G. M. B., Cooney, M. A., Lynch, C. D., & Handal, A. (2008). Periconception window: advising the pregnancy-planning couple. Fertility and Sterility, 89, e119-e121.
Lynch, C. D., Jackson, L. W., & Buck, L. G. M. (2006). Estimation of the day-specific probabilities of conception: current state of the knowledge and the relevance for epidemiological research. Paediatric and Perinatal Epidemiology, 20, 3-12.
Lynn, M. R. (1986). Determination and Quantification of Content Validity. Nursing Research, 35, 382-385.
MacKay, H. T. (2011). Gynecologic Disorders. In CURRENT Medical Diagnosis & Treatment.
Magnusdottir, E. V., Thorsteinsson, T., Thorsteinsdottir, S., Heimisdottir, M., & Olafsdottir, K. (2005). Persistent organochlorines, sedentary occupation, obesity and human male subfertility. Human Reproduction, 20, 208-215.
Maheshwari, A., Stofberg, L., & Bhattacharya, S. (2007). Effect of overweight and obesity on assisted reproductive technology - a systematic review. Human Reproduction Update, 13, 433-444.
Marriott, J. V., Stec, P., El-Toukhy, T., Khalaf, Y., Braude, P., & Coomarasamy, A. (2008). Infertility information on the World Wide Web: a cross-sectional survey of quality of infertility information on the internet in the UK. Human Reproduction, 23, 1520-1525.
Martino, J. L., Youngpairoj, S., & Vermund, S. H. (2004). Vaginal douching: Personal practices and public policies. Journal of Womens Health, 13, 1048-1065.
McGovern, P. G., Myers, E. R., Silva, S., Coutifaris, C., Carson, S. A., Legro, R. S. et al. (2004). Absence of secretory endometrium after false-positive home urine luteinizing hormone testing. Fertility and Sterility, 82, 1273-1277.
McMullan, M. (2006). Patients using the Internet to obtain health information: How this affects the patient-health professional relationship. Patient Education and Counseling, 63, 24-28.
Mesher, A. L. (2010). The Female Reproductive System. In Junqueira's Basic Histology: Text & Atlas (12 ed., pp. 1-13).
Molina, P. E. (2010). Female Reporductive System. In Endocrine Physiology (3 ed., pp. 1-3).
Momen, M. N., Ananian, F. B., Fahmy, I. M., & Mostafa, T. (2010). Effect of high environmental temperature on semen parameters among fertile men. Fertility and Sterility, 93, 1884-1886.
Motejlek, K., Palluch, F., Neulen, J., & Grummer, R. (2006). Smoking impairs angiogenesis during maturation of human oocytes. Fertility and Sterility, 86, 186-191.
Moult, B., Franck, L. S., & Brady, H. (2004). Ensuring Quality Information for Patients: development and preliminary validation of a new instrument to improve the quality of written health care information. Health Expectations, 7, 165-175.
National Collaborating Centre for Women's and Children's Health (2004). Fertility. Assessment and Treatment for People with Fertility Problems.NICE Clinical Guidelines, No. 11. Londen (UK): RCOG Press.
Nguyen, R. H. N., Wilcox, A. J., Skjaerven, R., & Baird, D. D. (2007). Men's body mass index and infertility. Human Reproduction, 22, 2488-2493.
Olfert, S. M. (2006). Reproductive outcomes among dental personnel: A review of selected exposures. Journal of the Canadian Dental Association, 72, 821-825.
Olsen, J., Juul, S., & Basso, O. (1998). Measuring time to pregnancy - Methodological issues to consider. Human Reproduction, 13, 1751-1753.
Pasqualotto, F. F., Sobreiro, B. P., Hallak, J., Pasqualotto, E. B., & Lucon, A. M. (2006). Cigarette smoking is related to a decrease in semen volume in a population of fertile men. Bju International, 97, 324-326.
Pollack, A. Z., Louis, G. M. B., Sundaram, R., & Lum, K. J. (2010). Caffeine consumption and miscarriage: a prospective cohort study. Fertility and Sterility, 93, 304-306.
Porter, M. & Bhattacharya, S. (2008). Helping themselves to get pregnant: a qualitative longitudinal study on the information-seeking behaviour of infertile couples. Human Reproduction, 23, 567-572.
Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine in collaboration with the Society for Reproductive Endocrinology and Infertility (2008). Optimizing natural fertility. Fertility and Sterility, 90, S1-S6.
Pyper, C. M. M., Bromhall, L., Dummett, S., Altman, D. G., Brownbill, P., & Murphy, M. (2006). The Oxford Conception Study design and recruitment experience. Paediatric and Perinatal Epidemiology, 20, 51-59.
Pyper, C. M. M. & Knight, J. (2001). Fertility awareness methods of family planning: the physiological background, methodology, and effectiveness of fertility awareness methods. The Journal of Family Planning and Reproductive Health Care, 27, 103-109.
Pyper, C. M. M. & Knight, J. (2008). Fertility awareness methods of family planning for achieving or avoiding pregnancy. Global library of women's medicine. DOI 10.3843/GLOWM.10384
Ramlau-Hansen, C. H., Thulstrup, A. M., Nohr, E. A., Bonde, J. P., Sorensen, T. I. A., & Olsen, J. (2007). Subfecundity in overweight and obese couples. Human Reproduction, 22, 1634-1637.
Robinson, J. E., Wakelin, M., & Ellis, J. E. (2007). Increased pregnancy rate with use of the Clearblue Easy Fertility Monitor. Fertility and Sterility, 87, 329-334.
Ruder, E. H., Hartman, T. J., Blumberg, J., & Goldman, M. B. (2008). Oxidative stress and antioxidants: exposure and impact on female fertility. Human Reproduction Update, 14, 345-357.
Scapolo, F. & Miles, I. (2006). Eliciting experts' knowledge: A comparison of two methods. Technological Forecasting and Social Change, 73, 679-704.
Scarpa, B. & Dunson, D. B. (2006). Bayesian selection of predictors of conception probabilities across the menstrual cycle. Paediatric and Perinatal Epidemiology, 20, 30-37.
Scarpa, B., Dunson, D. B., & Colombo, B. (2006). Cervical mucus secretions on the day of intercourse: An accurate marker of highly fertile days. European Journal of Obstetrics Gynecology and Reproductive Biology, 125, 72-78.
Scarpa, B., Dunson, D. B., & Giacchi, E. (2007). Bayesian selection of optimal rules for timing intercourse to conceive by using calendar and mucus. Fertility and Sterility, 88, 915-924.
Scolaro, K. L., Lloyd, K. B., & Helms, K. L. (2008). Devices for home evaluation of women's health concerns. American Journal of Health-System Pharmacy, 65, 299-314.
Sechrest, R. C. (2010). The Internet and the Physician-Patient Relationship. Clinical Orthopaedics and Related Research, 468, 2566-2571.
Sheynkin, Y., Jung, M., Yoo, P., Schulsinger, D., & Komaroff, E. (2005). Increase in scrotal temperature in laptop computer users. Human Reproduction, 20, 452-455.
Sheynkin, Y., Welliver, R., Winer, A., Hajimirzaee, F., Ahn, H., & Lee, K. (2011). Protection from scrotal hyperthermia in laptop computer users. Fertility and Sterility, 95, 647-651.
Skulmoski, G., Hartman, F. T., & Krahn, J. (2007). The Delphi method for graduate research. Journal of Information Technology Education, 6, 1-21.
Stanford, J. B., Smith, K. R., & Dunson, D. B. (2003). Vulvar mucus observations and the probability of pregnancy. Obstetrics and Gynecology, 101, 1285-1293.
Stanford, J. B., White, G. L., & Hatasaka, H. (2002). Timing intercourse to achieve pregnancy: current evidence. Obstetrics and Gynecology, 100, 1333-1341.
Szwajcer, E. M., Hiddink, G. J., Koelen, M. A., & van Woerkum, C. M. J. (2009). Written nutrition communication in midwifery practice: What purpose does it serve? Midwifery, 25, 509-517.
Tanabe, K., Susumu, N., Hand, K., Nishii, K., Ishikawa, I., & Nozawa, S. (2001). Prediction of the potentially fertile period by urinary hormone measurements using a new home-use monitor: comparison with laboratory hormone analyses. Human Reproduction, 16, 1619-1624.
Tanagho, E. A. & McAninch, J. W. (2008). Male Infertility. Male reproductive physiology. In Smith's General Urology (1 ed., pp. 1-8).
te Velde, E. R., Eijkemans, R., & Habbema, H. D. F. (2000). Variation in couple fecundity and time to pregnancy, an essential concept in human reproduction. Lancet, 355, 1928-1929.
Thein-Nissenbaum, J. M. & Carr, K. E. (2011). Female athlete triad syndrome in the high school athlete. Physical Therapy in Sport, 12, 108-116.
Tough, S., Tofflemire, K., Clarke, M., & Newburn-Cook, C. (2006). Do women change their drinking behaviors while trying to conceive? An opportunity for preconception counseling. Clin.Med.Res., 4, 97-105.
Tremellen, K. (2008). Oxidative stress and male infertility - a clinical perspective. Human Reproduction Update, 14, 243-258.
Van Asselt, K. M., Hinloopen, R. J., Silvius, A. M., Van de Linden, P., Van Oppen, C. C. A. N., & Van Balen, J. A. M. (2010). NHG-Standaarden Subfertiliteit. Huisarts & Wetenschap, 53, 203-214.
Van Ballekom, K. (2008). Voorlichting in ziekenhuizen: van informatieoverdracht tot begeleiding en zelfzorg op eigen kracht. Een studie naar patiëntenvoorlichting in ziekenhuizen en beleid en praktijk in België, Engeland, Frankrijk en Nederland. Met conclusies en aanbevelingen voor de Belgische situatie. Opgehaald op 01 april, 2012, van http://www.educationdupatient.be/cep/pdf/dossiers/education_du_patient_…
van den Boogaard, N. M., van den Boogaard, E., Bokslag, A., van Zwieten, M. C. B., Hompes, P. G. A., Bhattacharya, S. et al. (2011). Patients' and professionals' barriers and facilitators of tailored expectant management in subfertile couples with a good prognosis of a natural conception. Human Reproduction, 26, 2122-2128.
van Teijlingen, E., Pitchforth, E., Bishop, C., & Russell, E. (2006). Delphi method and nominal group technique in family planning and reproductive health research. Journal of Family Planning and Reproductive Health Care, 32, 249-252.
van Zutphen, M., Milder, I. E., & Bemelmans, W. J. (2009). Integrating an eHealth Program for Pregnant Women in Midwifery Care: A Feasibility Study Among Midwives and Program Users. Journal of Medical Internet Research, 11.
Velde, E. T., Burdorf, A., Nieschlag, E., Eijkemans, R., Kremer, J. A. M., Roeleveld, N. et al. (2010). Is human fecundity declining in Western countries? Human Reproduction, 25, 1348-1353.
Vervloet, V. (2011, 31-03). KnAP-project. Belang PcZ. In conferentie van Katholieke Hogeschool Kempen, Departement Gezondheidszorg, Preconceptionele zorg, Turnhout, België.
Weissman, A., Gotlieb, L., Ward, S., Greenblatt, E., & Casper, R. F. (2000). Use of the Internet by infertile couples. Fertility and Sterility, 73, 1179-1182.
Wiegratz, I., Mittmann, K., Dietrich, H., Zimmermann, T., & Kuhl, H. (2006). Fertility after discontinuation of treatment with an oral contraceptive containing 30 mu g of ethinyl estradiol and 2 mg of dienogest. Fertility and Sterility, 85, 1812-1819.
Wilcox, A. J., Baird, D. D., Dunson, D. B., McConnaughey, D. R., Kesner, J. S., & Weinberg, C. R. (2004). On the frequency of intercourse around ovulation: evidence for biological influences. Human Reproduction, 19, 1539-1543.
Wilcox, A. J., Dunson, D., & Baird, D. D. (2000). The timing of the "fertile window" in the menstrual cycle: day specific estimates from a prospective study. British Medical Journal, 321, 1259-1262.
Wise, L. A., Rothman, K. J., Mikkelsen, E. M., Sorensen, H. T., Riis, A., & Hatch, E. E. (2010). An internet-based prospective study of body size and time-to-pregnancy. Human Reproduction, 25, 253-264.
Young, S. S., Eskenazi, B., Marchetti, F. M., Block, G., & Wyrobek, A. J. (2008). The association of folate, zinc and antioxidant intake with sperm aneuploidy in healthy non-smoking men. Human Reproduction, 23, 1014-1022.
Younglai, E. V., Holloway, A. C., & Foster, W. G. (2005). Environmental and occupational factors affecting fertility and IVF success. Human Reproduction Update, 11, 43-57.
