SciMingo helpt onderzoekers het juiste evenwicht te vinden tussen complexiteit en begrijpelijkheid in wetenschapscommunicatie. Zo leren we je hoe je mensen aanspreekt zonder afbreuk te doen aan je onderzoek. Als volleerde flamingo's, meesters in evenwicht 🦩
Stedelijk rekeningrijden naar Londens model: een haalbaarheidsstudie voor Antwerpen en Brussel
Bart
Seghers
Stedelijk rekeningrijden: een opstap naar filevrije wegen
Verhoogde mobiliteit leidt tot immobiliteit. In deze op het eerste zicht tegenstrijdige uitspraak
schuilt wel veel waarheid. Decennialang heeft de overheid geïnvesteerd in infrastructuur om
het wegverkeer sneller en vlotter te laten verlopen. België heeft nu het dichtste wegennet van
de Europese Unie. Hierbij vergeet men een belangrijk principe: door de betere wegen, zullen
er meer mensen een verplaatsing maken waardoor de files niet oplossen.
Hoe lost men het mobiliteitsprobleem dan wel op? Hiervoor moet men bestuderen wat er
fundamenteel fout loopt. Het evenwicht tussen vraag en aanbod in het wegverkeer is uit
balans. De oorzaak is niet het tekort aan wegen. Het probleem is de regulerende factor in de
vervoersmarkt: de prijs. Deze is te laag omdat de weggebruiker enkel betaalt voor zijn eigen
kosten, maar niet voor de veroorzaakte ‘externe kosten’: wegslijtage, milieukosten, verhoogd
risico op ongevallen en de grootste kost: congestie. Deze kosten zijn enorm hoog, zowel voor
de overheid, de economie als de bevolking. Uit studies blijkt dat de files in de E.U. € 440 per
jaar per inwoner kost. Ook bedrijven ondervinden hier ernstige hinder van. Een vrachtwagen
in de file kost een bedrijf ongeveer € 40 per uur.
De overheid heeft via een aantal maatregelen, zoals brandstoftaksen, ervoor gezorgd dat de
externe kosten deels aangerekend worden, maar deze ook werden verminderd. Via de
basismobiliteit en het ‘gratis’-beleid wordt openbaar vervoer aangemoedigd. Toch kunnen
deze maatregelen de congestie op de wegen niet bestrijden, omdat elk principe dat het verkeer
wil belasten zonder rekening te houden met plaats én tijd, de externe kosten nooit correct kan
aanrekenen. Rekeningrijden is hiertoe wel in staat. Wanneer de vraag naar vervoer stijgt, zal
de prijs evenredig stijgen. Men mag dit niet verwarren met tol, want hierbij varieert de prijs
niet in de tijd. M.a.w.: een trip op de Brusselse ring om 9h zal meer kosten dan om 6h. Een
verplaatsing op een provinciale weg zal minder kosten dan op een drukke snelweg. Op deze
manier kan men actief inspelen op de vervoersmarkt en bijgevolg de oorzaak van het
fileprobleem bestrijden. De opkomst van betere en goedkopere technologieën, zoals GPS en
On Board Units (registratietoestellen in het voertuig), maken het mogelijk om de veroorzaakte
kosten door te rekenen aan de weggebruiker – de gebruiker betaalt.
Aangezien studies uitwijzen dat steden niet alleen gebukt gaan onder het vele wegverkeer,
maar ook geluidshinder en de milieu-impact een invloed hebben op het stedelijk weefsel,
hebben een aantal steden besloten om rond het centrum een tolkordon te plaatsen. Het verkeer
dat dit kordon overschrijdt, moet – afhankelijk van het tijdstip – een bepaald bedrag betalen.
In Singapore was men hiermee gestart in het centrum van de stad. In de loop van de tijd is het
rekeningrijden meerdere malen verbeterd zodat er nu geen files meer voorkomen op de
wegen. Toch werd dit succesvolle rekeningrijden nog niet overgenomen in Europa, tot men in
Noorwegen ook tolkordons introduceerde in de centra van grote steden. Ook in Rome is men
hiermee begonnen, maar enorm veel resultaat boekte men niet door de vele categorieën
voertuigen die werden vrijgesteld.
Het was pas met het Londens initiatief dat rekeningrijden succesvol werd ingevoerd in een
Europese stad. Dit had niet alleen een grote invloed op het wegverkeer, maar verbeterde het
hele transportsysteem. De opbrengsten worden grotendeels geïnvesteerd in openbaar vervoer
waardoor pendelaars een volwaardig alternatief voor het rekeningrijden krijgen. Ook de
luchtkwaliteit verbeterde en het aantal ongevallen daalde licht. Het gevreesde sluipverkeer en
de negatieve economische impact bleven uit. Dit is logisch, want de economie wordt
beïnvloed door het macro-economische systeem, niet door het relatief kleine bedrag dat men
moet betalen om Londen binnen te rijden. Ondertussen heeft men in de binnenstad van
Stockholm rekeningrijden ingevoerd naar Londens model, met opmerkelijke resultaten.
De vraag die nu rijst is: wanneer wordt rekeningrijden in België ingevoerd? Aangezien voor
een nationaal systeem van rekeningrijden veel (politieke) hindernissen moeten worden
genomen, kan men overwegen om in Antwerpen en/of Brussel hetzelfde principe van een
tolkordon toe te passen.
Via interviews werd gepeild naar de visie van de belanghebbenden (politici, transport-,
economische sector en milieu) over rekeningrijden en een aantal voorwaarden onderzocht die
vereist zijn of die de haalbaarheid van rekeningrijden verhogen. Uit deze interviews blijkt
duidelijk dat men het eens is met de stelling dat weggebruikers dienen te betalen voor de
externe kosten. Het rekeningrijden moet de externe kosten zo goed mogelijk aanrekenen en op
termijn uitbreidbaar zijn tot een nationaal systeem. De opbrengsten hiervan moeten dienen als
compensatie: investeringen in weginfrastructuur, beter openbaar vervoer, de verlaging van
gemeentebelastingen en/of de verlaging van de sociale lasten.
Toch schrikken de bevoegde politici ervoor terug om rekeningrijden in te voeren. Ze halen
hiervoor het asociale aspect (een rijke betaalt evenveel als een minder rijke) aan. Dit is
opmerkelijk want zowel in Singapore, Londen als Stockholm waren net de sociaal-
democraten de initiatiefnemers om het rekeningrijden in te voeren. Ook in Noorwegen heeft
de socialistische partij tolprojecten mee goedgekeurd. De doorslaggevende factoren waren vooral de enorme fileproblemen die men wou oplossen en tegelijkertijd de alternatieven
verbeteren. Het asociaal karakter van rekeningrijden kwam niet ter sprake. Trouwens het
huidige beleid van brandstoftaksen en verkeersbelastingen is eveneens asociaal; hier betaalt
ook iedereen dezelfde prijs. Men schaft beter deze taksen af (zodat de meeste weggebruikers
niet méér moeten betalen dan nu) en vervangt deze door rekeningrijden, waardoor men wél in
staat zal zijn om de verkeerstromen te regelen, met een positief effect op de luchtkwaliteit, het
aantal ongevallen, geluidshinder en ook de leefbaarheid van steden. In de toekomst zal het
rekeningrijden, door de filevrije wegen, een grote positieve impact hebben, omdat de tol
wordt terugbetaald door de tijdswinst voor zowel personen als goederen. Dit alles zal de
economie alleen maar ten goede komen.
Het draagvlak bij de meeste niet-politiek betrokkenen is groot om met rekeningrijden te
starten. Zelfs als dit zou betekenen dat er maar een bepaald stadsdeel wordt aangerekend,
kunnen de positieve resultaten hieraan verbonden het draagvlak verder vergroten om te starten
met een nationaal systeem, waarbij buitenlands verkeer eindelijk gaat betalen voor de
aangelegde infrastructuur.
Hopelijk zal in de nabije toekomst wél iemand de politieke moed hebben om rekeningrijden
in te voeren; best voordat het verkeer volledig stil staat. Eén zaak is duidelijk: we moeten
dringend iets doen voor een betere mobiliteit.
Bibliografie
Bibliografie
Boeken en tijdschriften:
Allaert, G., 2003a. Discussiebijdrage: de wetenschappelijke kennis over ruimtelijk-
economische dynamiek van het wegvervoer in Vlaanderen, België en Europa beperkt zich tot
‘grove’ veronderstellingen. In: Witlox, F., Notteboom, T. (red.), Eerlijke concurrentie in het
wegvervoer: realiteit of mythe?. Garant, Antwerpen, pp. 123-128.
Allaert, G., 2003b. Wegwijs in ruimtelijke economie. Doorkijk naar planning en management
van ruimte. Academia Press, Gent, 197 pp.
Armelius, H., Hultkrantz, L., 2006. The politico-economic link between public transport and
road pricing: An ex-ante study of the Stockholm road-pricing trial. In: Ben-Akiva, M.E.,
Hayashi, Y., Preston, J., Bonsall, P., Goodwin, P. (Eds.), Transport Policy, 13 (2006).
Elsevier Ltd., Oxford, pp. 162-172.
Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel, 2005. Project milieueffectrapportage
Oosterweelverbinding. Kennisgeving. Antwerpen, 307 pp.
http://www.mervlaanderen.be/uploads/merkennis354.pdf. 02/05/2006.
Blauwens, G., De Baere, P., Van de Voorde, E., 2002. Transport Economics. Uitgeverij De
Boeck, Antwerpen, 475 pp.
Button, K.J., 1998. Road Pricing and the alternatives for controlling road traffic congestion.
In: Button, K.J., Verhoef, E.T. (Eds.), Road Pricing, Traffic Congestion and the Environment,
Issues of Efficiency and Social Feasibility. Edward Elgar Publishing Limited, Cheltenham,
pp. 113-135.
Button, K.J., 2004. The rationale for road pricing: standard theory and latest advances. In:
Santos, G. (Ed.), Research in transportation economics. Volume 9, Road pricing: Theory and
evidence. Elsevier Ltd., Oxford, pp. 3-25.
Chatterjee, K., Gordon, A., 2006. Planning for an unpredictable future: Transport in Great
Britain in 2030. In: Ben-Akiva, M.E., Hayashi, Y., Preston, J., Bonsall, P., Goodwin, P.
(Eds.), Transport Policy, 13 (2006). Elsevier Ltd., Oxford, pp. 1-11.
Chin, K. K., 2002a. Road Pricing: Singapore’s experience, Presentation. In: Third seminar of
the Imprint-Europe Thematic Network: Implementing reform on transport pricing: Constraints
and solutions: Learning from best practice. 23-24 oktober 2002, Brussel, 40 pp.
http://www.imprint-eu.org/public/Presentations/imprint3_Chin%20Kian%20K….
04/12/2005.
Chin, K. K., 2002b. Road Pricing: Singapore’s experience. In: Third seminar of the Imprint-
Europe Thematic Network: Implementing reform on transport pricing: Constraints and
solutions: Learning from best practice, 23-24 oktober 2002, Brussel, 10 pp.
http://www.imprint-eu.org/public/Papers/IMPRINT3_chin.pdf. 04/12/2005.
City of Edinburgh Council, 2004. The Draft Edinburgh congestion charging order. The City
of Edinburgh Council, Edinburgh, 27 pp.
http://iti.tiedinburgh.co.uk/downloads/Final_draft_charging_order.pdf. 05/04/2006.
Commission of the European Communities, 2005. Commission staff working paper, The
communication on thematic strategy on air pollution and the directive on “ambient air
quality and cleaner air for Europe” - impact assessment. SEC (2005) 1133. Commission of
the European Communities, Brussel, 170 pp.
http://europa.eu.int/comm/environment/air/cafe/pdf/ia_report_en050921_f….
19/11/2005.
De Borger, B., 2005. Mobiliteit, rekeningrijden en de prijsstructuur in de transportsector.
VKW Metena, nr.9, juni. VKW Denktank, Wilrijk, 47 pp.
De Borger, B., Kerstens, K., Van Dender, K., 1997. Instrumenten voor een transportbeleid.
In: De Borger, B., Proost, S. (Red.), Mobiliteit: de juiste prijs. Garant, Leuven, pp. 81-124.
De Borger, B., Proost, S., 1997. Transportproblemen: de economische diagnose. In: De
Borger, B., Proost, S. (Red.), Mobiliteit: de juiste prijs. Garant, Leuven, pp. 7-41.
De Brabander, B., 2005. Investeringen in verkeersveiligheid in Vlaanderen, een handleiding
voor kosten-batenanalyse. Lannoo Campus, Leuven, 200 pp.
De Ceuster G., 2004. Internalisering van externe kosten van wegverkeer in Vlaanderen,
Studie uitgevoerd in opdracht van de Vlaamse Milieumaatschappij, MIRA. MIRA/2004/04,
Transport & Mobility Leuven, Leuven, 146 pp.
http://www.tmleuven.be/Milieu/2004-03.pdf. 07/11/2005.
Decoster, P., 1999. „Rekeningrijden is niet asociaal. Wél een middel om mobiliteit efficiënter
te maken.” In: Milieurama. Vol. 19, nr. 1-2, pp. 8-11.
De Moor, B., Immers, B., Bellemans, T., Logghe, S., 2001. Het fileprobleem in België:
wiskundige modellen, analyse, simulatie, regeling en acties. Eindverslag. DWTC project
MD/01/024 en MD/01/025. Katholieke Universiteit Leuven, Departement Elektrotechniek
(ESAT), Signals, Identification, System Theory and Automation (SISTA). en Katholieke
Universiteit Leuven, Departement Burgerlijke Bouwkunde, Verkeer en Infrastructuur,
Heverlee, 70 pp.
http://www.kuleuven.ac.be/traffic/dwn/P2001A.pdf. 07/11/2005.
Dekkers, C., 2003. „Londens lef – Hoe auto-hater Livingstone het verkeer weer laat rijden”.
In: Natuur en Milieu, 27 (4), pp. 12-15.
FOD Mobiliteit en Vervoer, 2005. Verkeerstellingen 2004. Directoraat-generaal Mobiliteit en
Verkeersveiligheid - Directie mobiliteit, Brussel, 110 pp.
http://www.mobilit.fgov.be/data/mobil/brochn.pdf. 20/03/2006.
Forestieri, F., 2000. „EURoPrice Newsletter”. Issue 02, 4 pp.
http://www.europrice-network.org/pdfs/ep1-nl02.pdf. 23/11/2005.
Fredriksson, L., Rydén, C., Viklund, L., 2005. Evaluation of the congestion charge trial in
Stockholm – Summary. Trivector Traffic AB, Lund, 21 pp.
www.stockholm.se/files/84800-84899/file_84851.pdf. 26/11/2005.
Hautekeur, G., 1995. „Met de auto mobiel?”. Terzake, 1995 (1), p.13.
Int Panis, L., De Nocker, L., 2001. De marginale externe milieukosten. In: Mayeres, I.,
Proost, S., Vandercruyssen, D., De Nocker, L., Int Panis, L., Wouters, G., De Borger, B., De
externe kosten van transport, Syntheseverslag, pp. 2-5
http://www.belspo.be/belspo/home/publ/pub_ostc/mobil/rapp04syn_nl.pdf. 07/11/2005.
Int Panis, L., De Nocker, L., De Vlieger, I., Torfs, R., 2001. Externe milieukosten van
wegverkeer in België, “XIXde Belgisch Wegencongres, Genval 2001”, Vol V. n° 4.1, pp.1-10
http://www.vito.be/bugs/externe/docs/Genval_final%20with%20ref.pdf. 07/11/2005.
International Association of Public Transport (UITP), 2004. Towards sustainable urban
transport. UITP, Brussel, 10 pp.
International Association of Public Transport (UITP), 2005. Public Transport, the Lisbon
Strategy and Sustainable Development. UITP, Brussel, 4 pp.
Jones, P., 1998. Urban road pricing: public acceptability and barriers to implementation. In:
Button, K.J., Verhoef, E.T. (Eds.), Road Pricing, Traffic Congestion and the Environment,
Issues of Efficiency and Social Feasibility. Edward Elgar Publishing Limited, Cheltenham,
pp. 263-284.
Litman, T., 2005. London Congestion Pricing, Implications for Other Cities. Victoria
Transport Policy Institute, Victoria (Canada), 12 pp.
http://www.vtpi.org/london.pdf. 15/12/2005.
The London Congestion Charging Research Programme, 1995. Final Report, Volume 1: Text.
HMSO, Londen, 321 pp.
Mantzos, L., Capros, P., Kouvaritakis, N., Zeka-Paschou, M., 2003. European energy and
transport trends to 2030. European Commission – Directorate-General for Energy and
Transport. Office for Official Publications of the European Communities, Luxemburg, 220
pp.
http://europa.eu.int/comm/dgs/energy_transport/figures/trends_2030/inde….
18/02/2006.
Mayeres, I., Proost, S., Van Dender, K., 1997. Marginale externe kosten van transport:
beschrijving, waardering en meting. In: De Borger, B., Proost, S. (Red.), Mobiliteit: de juiste
prijs. Garant, Leuven, pp. 43-80.
Mayeres, I., Proost, S., Vandercruyssen, D., 2001. De marginale externe ongevalskosten. In:
Mayeres, I., Proost, S., Vandercruyssen, D., De Nocker, L., Int Panis, L., Wouters, G., De
Borger, B., De externe kosten van transport, Syntheseverslag, pp. 5-8.
http://www.belspo.be/belspo/home/publ/pub_ostc/mobil/rapp04syn_nl.pdf. 07/11/2005.
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 2004. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen,
gecoördineerde versie. Departement Leefmilieu en Infrastructuur, Administratie Ruimtelijke
Ordening, Huisvesting, Monumenten en Landschappen, Afdeling Ruimtelijke planning,
Brussel, 596 pp.
Mobil 2015, 2006. Stand van zaken van de mobiliteit in Brussel. Gewestelijk vervoerplan.
Druco, Brussel, 32 pp.
http://www.mobil2015.irisnet.be/Files/media/mobil2015_standvanzaken.pdf. 26/04/2006.
Mobiliteitscel, 2005a. Quickscan – Wegenvignet, Finaal rapport. Ministerie van de Vlaamse
Gemeenschap Departement Leefmilieu en Infrastructuur, Brussel, 85 pp.
http://www.mobielvlaanderen.be/pdf/mobiliteitsbeleid/quickscanwegenvign….
22/11/2005.
Mobiliteitscel, 2005b. Quickscan – Wegenvignet, Finaal rapport; Bijlage 1. Ministerie van de
Vlaamse Gemeenschap Departement Leefmilieu en Infrastructuur, Brussel, 12 pp.
http://www.mobielvlaanderen.be/pdf/mobiliteitsbeleid/quickscan-tabel.doc. 22/11/2005.
N.N., 1995. San Francisco – Een typische stad van het westen. Uitgeverij Atlas, E.G., 4 pp.
N.N., 2005. Loss in life expectancy attributable to exposure to fine particulate matter – 2000.
6 pp.
http://europa.eu.int/comm/environment/air/cafe/general/pdf/map_pm.pdf. 19/11/2005.
Nationaal Platform, 2005. Anders Betalen voor Mobiliteit. Platform Anders Betalen voor
Mobiliteit, Den Haag, 101 pp.
http://www.andersbetalenvoormobiliteit.nl/files/Andersbetalen. 30/11/2005.
Ohm, R., 2005. „Frankrijk voert elektronisch tolsysteem voor vrachtauto’s in”. E-bulletin
Transport Café, 2 (3), 11 pp.
http://www.tln.nl/media/producten/e_bulletins/Bulletins_2005/e_bulletin…
_03.pdf. 11/01/2006.
Ramjerdi, F., Minken, H., Østmoe, K., 2004. Norwegian urban tolls. In: Santos, G. (Ed.),
Research in Transportation Economics. Volume 9, Road Pricing: Theory and Evidence.
Elsevier Ltd., Oxford, pp. 237-249.
Review of Charging Options for London (RoCOL), 2000. Road Charging Options for
London: A Technical Assessment, 156 pp.
http://www.gos.gov.uk/gol/161402/267325/. 14/12/2005.
Ryley, T., Gjersoe, N., 2006. Newspaper response to the Edinburgh congestion charging
proposal. In: Ben-Akiva, M.E., Hayashi, Y., Preston, J., Bonsall, P., Goodwin, P. (Eds.),
Transport Policy, 13 (2006). Elsevier Ltd., Oxford, pp. 66-73.
Safirova, E., Gillingham, K., Parry, I., Nelson, P., Harrington, W., Mason, D., 2004. Welfare
and distributional effects of road pricing schemes for metropolitan Washington DC. In:
Santos, G. (Ed.), Research in transportation economics. Volume 9, Road pricing: Theory and
evidence. Elsevier Ltd., Oxford, pp. 179-206.
Santos, G., 2004. Urban road pricing in the U.K.. In: Santos, G. (Ed.), Research in
transportation economics. Volume 9, Road pricing: Theory and evidence. Elsevier Ltd.,
Oxford, pp. 251-282.
Santos, G., Li, W.W., Koh, W.T.H., 2004. Transport policies in Singapore. In: Santos, G.
(Ed.), Research in transportation economics. Volume 9, Road pricing: Theory and evidence.
Elsevier Ltd., Oxford, pp. 209-235.
9
Small, K.A., Gomez-Ibañez, J.A., 1998. Road Pricing for congestion management: the
transition from theory to policy. In: Button, K.J., Verhoef, E.T. (Eds.), Road Pricing, Traffic
Congestion and the Environment, Issues of Efficiency and Social Feasibility. Edward Elgar
Publishing Limited, Cheltenham, pp. 213-246.
Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV), 2005. Betalen voor infrastructuur,
Eindverslag. Maatschappelijk debat georganiseerd door de SERV in opdracht van de
Vlaamse regering. SERV, Brussel, 208 pp.
Transport & Mobility Leuven, 2006, 18 januari. Emissies van het wegverkeer in België 1990-
2030. 7 pp.
http://www.tmleuven.be/Persbericht%20TML%20Emissies%20Belgie%20NL.doc.
18/02/2006.
Transport for London, 2003a. Annual report 2002/03. TfL, Londen, 51 pp.
http://www.tfl.gov.uk/tfl/pdfdocs/annrep-02-03.pdf. 15/02/2006.
Transport for London, 2003b. Congestion Charging 6 months on. TfL, London, 42 pp.
http://www.tfl.gov.uk/tfl/downloads/pdf/congestion-charging/cc-6monthso…. 15/02/2006.
Transport for London, 2004. Central London Congestion Charge, Social Impacts Surveys
2002, 2003. TfL, London, 221 pp.
http://www.tfl.gov.uk/tfl/cclondon/pdfs/Social%20Impacts%20Survey%20Rep…,%
202003.pdf. 15/02/2006.
Transport for London, 2005. Impacts monitoring, Third Annual Report. TfL, Londen, 151 pp.
http://www.tfl.gov.uk/tfl/cclondon/pdfs/ThirdAnnualReportFinal.pdf. 15/02/2006.
Transport for London, 2006. Annual report 2004/05. TfL, Londen, 52 pp.
http://www.tfl.gov.uk/tfl/pdfdocs/annrep-04-05.pdf. 15/02/2006.
Tretvik, T., 2003. Norway’s toll rings: Full scale implementations of urban pricing. In:
Imprint-Europe seminar on implementing pricing policies in transport: with special regard to
Newly Associated States – Session VI: Urban transport. 16-17 oktober 2003, Boedapest, 13
pp.
http://www.imprint-eu.org/public/Presentations/IMPRINT5_Tretvik.pdf. 07/12/2005.
Ubbels, B., Enoch, M., Potter, S., Nijkamp, P., 2004. Unfare Solutions: local earmarked
charges to fund public transport. Spon Press, New York, 176 pp.
Van Der Mersch, A., Peeters, C., Webers, H., Desmet, A., 1999. Files kunnen vermeden
worden. In: Trends Review, 23 september 1999. University of Antwerp (RUCA) –
Department of Applied Economics, Antwerpen, pp. 46-50.
Van Mierlo, J., Macharis, C., 2005. Goederen- en Personenvervoer, Vooruitzichten en
breekpunten. Garant, Antwerpen, 579 pp.
van Wee, B., 2005. Mobiliteit, Milieu en Maatschappij: Een Overzicht en Uitdagingen voor
Ruimtelijke Wetenschappers. In: Witlox, F., Van Acker, V. (Red.), De Belgische
Geografendagen, Les Journées Géographiques Belges, Mobiliteit, Maatschappij en Milieu in
kaart gebracht, Mobilité, Société et Environnement en Cartes, Deel II. BEVAS-SOBEG,
Gent, pp. 13-20.
Van de Voorde, E., 1992. Determinerende factoren van het personenvervoer. In: Poté, R.
(red.), Fileboek, een multidisciplinaire benadering van het fileverschijnsel. Garant, Leuven,
pp. 107-121.
Whittles, M.J., 2003. Urban Road Pricing: Public and Political Acceptability. Ashgate
Publishing Limited, Hants, 272 pp.
Internet:
City of Edinburgh Council, 2003a, 11 december. Inner Cordon – Entry Points.
http://iti.tiedinburgh.co.uk/big-inner2.html. 05/04/2006.
City of Edinburgh Council, 2003b, 11 december. Outer Cordon – Entry Points.
http://iti.tiedinburgh.co.uk/big-outer2.html. 05/04/2006.
El Khadraoui, S., 2005. Eurovignet voor slimme kilometerheffing. Europees parlementslid
(SP.A.).
http://www.politicsinfo.net/forum/about31476.html. 11/01/2006.
European Communities, 2004, 16 juli. City of Stockholm gearing up to e-congestion charge
trial.
http://europa.eu.int/idabc/en/document/3164/344. 23/11/2005.
EURoPrice, 2001. EURoPrice website.
http://www.europrice-network.org/. 13/02/2006.
FOD Economie - Algemene Directie Statistiek, Statistiek van de verkeersongevallen, 2004.
Verkeersongevallen (1997-2002).
http://statbel.fgov.be/figures/d364_nl.asp#3. 28/12/2005.
FOD Economie – Afdeling Statistiek en FOD Mobiliteit en Vervoer (DIV), 2005. Een eeuw
personenwagens in België (1903-2005).
http://statbel.fgov.be/figures/d37_nl.asp#1hist. 28/12/2005.
FOD Mobiliteit en Vervoer, 2005. Lengte van het wegennet (1997-2004).
http://statbel.fgov.be/figures/d133_nl.asp#1. 28/12/2005.
Map24, 2006.
http://www.be.map24.com/. 18/05/06.
N.N., 2004, 24 juni. Toll roads in Norway.
http://www.budgetaccommodation.no/tollroads/tollroadssurvey.htm. 16/01/2006.
N.N., 2005, 1 juni. Road Toll Money Fees.
http://istore.palantir.no/norveg/Files/51_Toll%20Money%20Fees%20per%200….
15/01/2006.
N.N., 2005. CAFE Reference Documents.
http://europa.eu.int/comm/environment/air/cafe/general/keydocs.htm. 19/11/2005.
N.N., s.d.. City of Namsos.
http://www.namsosinfo.no/?tema_id=124. 13/02/2006.
N.N., s.d.. I – Governments 1814 –.
http://odin.dep.no/smk/english/government/previous_gov/001001-160057/do….
13/01/2006.
N.N., s.d.. Stockholm Stad.
http://www.stockholm.se/. 09/01/2006.
N.N., s.d.. Stockholmsforsoket.
http://www.stockholmsforsoket.se/. 09/01/2006.
N.N., s.d.. The Stockholm trials 22 August 2005 - 31 July 2006.
http://www.stockholmsforsoket.se/templates/page.aspx?id=183. 09/01/2006.
N.N., s.d.. Stort kart over bomstasjonene.
https://www.fjellinjen.no/Om_bomstasjonene/165Lyssignaler/395/232. 17/01/2006.
N.N., s.d.. Toll Road Map.
http://istore.palantir.no/cgi-
bin/WebObjects.exe/norveg.woa/wa/selectDASub1page?sub1pageID=72&langID=2.
15/01/2006.
N.N., s.d.. Toll roads in Norway.
http://www.vegvesen.no/servlet/Satellite?cid=1103284778215&pagename=veg…
e%2FSVVsubSideInnholdMal&c=Page. 13/01/2006.
PRoGR€SS, 2005, 19 april. PRoGR€SS Project website.
http://www.progress-project.org/. 13/02/2006.
PRoGR€SS, 17/04/2006. Edinburgh (UK).
http://www.progress-project.org/Progress/edin.html. 17/04/2006.
PRoGR€SS, 23/11/2005. Rome (Italy).
http://www.progress-project.org/Progress/rome.html. 23/11/2005.
Ripley, A., 2003, 16 februari. The Cars That ate London, Paris, Brussels, Amsterdam, Rome,
Madrid, Vienna, Athens .. London's plan to reduce traffic is risky, controversial ...and the last
hope. Coming soon to a city near you. 3 pp.
http://www.time.com/time/europe/magazine/article/0,13005,901030224-4234….
14/01/2006.
Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen, 22/11/2005. Het Eurovignetverdrag (9 februari
1994).
http://www.serv.be/dispatcher.aspx?page_ID=01-05-00-01-008. 22/11/2005.
Transport for London, 21/11/2005. London leads the way in the public transport revolution.
http://www.tfl.gov.uk/tfl/press-centre/press-releases/press-releases-co….
21/11/2005.
Transport for London, 22/11/2005. Proposed Congestion Charging zone.
http://www.tfl.gov.uk/tfl/press-centre/image-gallery/images/rez-high/h-…-
chargin-zone.jpg. 22/11/2005.
Transport for London, 23/11/2005. Congestion Charging zone.
http://www.tfl.gov.uk/tfl/press-centre/image-gallery/images/rez-low/l-c…-
zone.jpg. 23/11/2005.
Transport for London, 14/12/2005. Western Extension to the Congestion Charge.
http://www.tfl.gov.uk/tfl/cc-ex/index.shtml. 14/12/2005.
Transport for London, 07/02/2006. Congestion Charging… exemptions & discounts.
http://www.cclondon.com/exemptions.shtml. 07/02/2006.
Transport for London, 15/02/2006. Congestion charging…
http://www.cclondon.com/. 15/02/2006.
VTB-VAB, 09/01/2006. VAB-dossiers: Is tolheffing op de Vlaamse wegen een goed idee?.
http://www.vab.be/NL/dossiers/dossiertekst.aspx?Id=152. 09/01/2006.
VTB-VAB, 28/12/2005. VAB-dossiers: Senioren in het verkeer.
http://www.vab.be/NL/dossiers/dossiertekst.aspx?Id=123. 28/12/2005.
VTB-VAB, 22/12/2005. Verkeer en reizen: Toltarieven Europa.
http://www.vab.be/NL/verkeer-europa/toltarieven.aspx. 22/12/2005.
Weir, D., McMillan, L., MacLean, R., Oh, H.D., Elsadig, A., 2004. Congestion Charging -
Past Results.
http://www.esru.strath.ac.uk/EandE/Web_sites/03-04/transport/Congestion….
23/11/2005.
Cd-rom:
Encarta Encyclopedie, 2002. Microsoft Corporation/Het Spectrum.
DVD:
Transport for London, 2003. Congestion charging seminar: 6 months on. Londen. Twee
delen.
National Geographic, 2005. Megacities: London.
Krantenartikels:
N.N., 2005, 29 juli. Twaalf manieren om de Schelde over te steken. De Standaard.
N.N., 2005, 27 december. Files kostten 154 miljoen euro in 2003. De Standaard, p.3.
N.N., 2006, 31 maart. Bologna voert tol in voor verkeer in centrum. De Standaard, p.17.
Interviews:
- Bram Claeys, Beleidsmedewerker inzake energie, klimaat en mobiliteit bij de BBL (Bond
Beter Leefmilieu)
Afgelegd op 19 april 2006, te Tweekerkenstraat 47, 1000 Brussel.
- Phillippe Degraef, Directeur van Febetra (Koninklijke Federatie van Belgische
Transporteurs en logistieke dienstverleners)
Afgelegd op 19 april 2006, te Stapelhuisstraat 5a, 1020 Brussel.
- Michaël Reul, Adjunct-directeur van UPTR (Unie van Professionele Transporteurs en
Routiers)
Afgelegd op 4 mei 2006, te Havenlaan 104-106, 1020 Brussel.
- Pascal Smet, SP.A, Minister van Mobiliteit van het Brussels-Hoofdstedelijk Gewest
Afgelegd op 9 mei 2006, te Sint-Lazarusstraat 10, 1210 Brussel.
- Ludo Van Campenhout, VLD, Schepen van verkeer van Antwerpen
Afgelegd op 5 mei 2006, te Grote Markt 9-11, 2000 Antwerpen.
- Frank Van Thillo, Adjunct-kabinetschef van het Vlaams Ministerie van Mobiliteit
Afgelegd op 4 mei 2006, te Koolstraat 35, 1000 Brussel.
- Gilles Vandorpe, Adviseur innovatie, mobiliteit en economie bij UNIZO (Unie van
Zelfstandige Ondernemers)
Afgelegd op 9 mei 2006, te Spastraat 8, 1000 Brussel.
