Tous ensemble? Belgische en communautaire identiteiten in de berichtgeving over de Rode Duivels

Tess

Elst

Tous ensemble dankzij de Rode Duivels?

In de berichtgeving over de Rode Duivels ligt de nadruk op de eenheid van België als natie. Vlaanderen en Wallonië blijken ondergeschikt aan België wanneer onze media praten over het nationale voetbalteam. De politieke en communautaire conflicten die normaal in sterke mate de media beheersen, komen niet ter sprake.

Dat is de conclusie van een onderzoek uitgevoerd door Tess Elst, masterstudente journalistiek aan het departement Toegepast Taalkunde van de Erasmushogeschool Brussel. Ze onderzocht voor haar masterproef de artikels in Het Nieuwsblad en Le Soir tijdens de voorbije EK-kwalificatiecampagne van de Rode Duivels.

De Rode Duivels zijn helemaal hip. Bijna twee miljoen Belgen zagen hoe de Duivels begin deze maand de Schotten met 0-2 van de mat speelden. Hun thuiswedstrijden zijn steevast in enkele minuten uitverkocht en de spelers zijn immens populair in binnen- en buitenland. Supporters wapperen massaal met Belgische vlaggen en uit volle borst weerklinkt het strijdlied, ‘tous ensemble’. De Rode Duivels lijken samen met hun achterban op weg naar het WK 2014 in Brazilië.

De fanatieke steun voor de Rode Duivels staat in schril contrast met de politieke realiteit in ons land waar de N-VA in de peilingen ongeziene hoogtes haalt. De ‘moeder aller verkiezingen’, waarin Bart De Wever en de zijne deze voorspellingen zullen proberen te verzilveren, vindt ook plaats in 2014. Dit contrast vormde dan ook de aanleiding voor dit onderzoek.

Een eerste opmerkelijke vaststelling was dat er in de krantenartikels nauwelijks of niet gesproken wordt over de Vlaamse en/of Waalse identiteit. De Belgische nationale identiteit werd daarentegen in haast elk artikel uitdrukkelijk vermeld. Spelers zijn ‘Belgen’, geen ‘Vlamingen’ of ‘Walen’. België wordt in de kranten voorgesteld als de enige relevante identiteit als we spreken over de Rode Duivels.

Bovendien wordt er in de artikels over België gesproken als een eendrachtig land. Liefde voor de nationale ploeg en voor België worden gezien als zeer belangrijke kenmerken. Kapitein Vincent Kompany, die uitdrukkelijk zijn toewijding voor het land en de ploeg in de verf zet wordt uitgebreid geprezen. Daarnaast komen de Belgen als volk in de verslaggeving naar voren als mensen die veel belang hechten aan werkkracht en efficiëntie. Nog opvallend, er zijn haast geen verschillen te bespeuren tussen de Vlaamse en Waalse verslaggeving. In beide landstalen wordt er dezelfde toon gehanteerd om over België te spreken.

In de berichtgeving over de Duivels worden de politieke realiteit en communautaire perikelen dus even aan de kant geschoven, ten voordele van de Belgische eenheid. Voetbal is een Belgisch feest. Een opvallende vaststelling voor u en ik, maar ook voor onze politici.

Voor meer informatie over dit onderzoek kunt u contact opnemen met de auteur.

e-mail: tesselst@vub.ac.be

GSM: 0498/568551

Bibliografie

1.1 Primaire bronnen

B.L.A, Vandewalle, L., 2010. “Ik ben beschikbaar voor België”. Het Nieuwsblad, 8 oktober, p. 40.

B.L.A., 2010. “Belgen zijn beter voorbereid”. Het Nieuwsblad, 2 september, p.22.

B.L.A., 2011. “We zijn er altijd voor gegaan”. Het Nieuwsblad, 12 oktober, p.28.

Berti, C. 2010. Ça a encore cafouillé derrière ! Le Soir, 8 september, p. 31.

Berti, C., 2010. Avec les Diables, c’est toujours la même chanson. Le Soir, 8 september, p. 32.

Berti, C., 2010. Enzo Scifo: “Les Diables doivent retrouver le sens du sacrifice!”. Le Soir, 3 september, p. 30.

Berti, C., 2010. La malédiction Van Buyten. Le Soir, 6 september, p.15.

Berti, C., 2011. C’est encore raté. Le Soir, 4 juni, p. 51.

Berti, C., Busiau, T., Larsimont, F., 2011. Et le vainqueur est Georges Leekens. Le Soir, 30 maart, p.32.

Berti, C., Busiau, T., Larsimont, F., 2011. Le Match. Le Soir, 26 maart, p.48.

Busiau, T., 2011. “Au moins s’offrir du rêve ». Le Soir, 2 september, p.35.

Busiau, T., 2011. Le début des choses sérieuses pour l’Autriche. Le Soir, 25 maart, p. 20.

Busiau, T., 2011. Simons, la consécration ou… Le Soir, 31 augustus, p.31.

Busiau, T., Larsimont, F., 2011. Leekens : « Ce groupe avait besoin de points ». Le Soir, 26 maart, p.49.

Busiau, T., Larsimont, F., 2011. Simons rassure, Hazard inquiète. Le Soir, 10 oktober, p.14.

C.S.N., 2011. Philippe Vande Walle heeft Duitse adelaar op borst. Het Nieuwsblad, 11 oktober, p.27.

Colin, F., 2011. Pfaff: “Duivels moeten zich maar eens bewijzen”. Het Nieuwsblad, 11 oktober, p.29.

Cowie, L., 2011. Supporters rijden toeterend rond bij winst Rode Duivels. Het Nieuwsblad, 1 juni, p.67.

De Bilde, G., 2010. De woorden van Leekens. Het Nieuwsblad, 9 oktober, p.41.

De Vos, G., 2011. “Mijn keuze voor België was de juiste”. Het Nieuwsblad, 30 maart, p.34.

De Vos, G., 2011. Belgen moeten hopen op minstens één Turkse nederlaag. Het Nieuwsblad, 1 september, p.39.

De Vos, G., 2011. Hier liep het al fout voor de Duivels. Het Nieuwsblad, 12 oktober, p.28.

De Vos, G., 2011. Toen deden de Duivels het wel. Het Nieuwsblad, 11 oktober, p.34.

De Vos, G., Vandewalle, L., 2011. « Ik was kwaad, maar dit hoort erbij ». Het Nieuwsblad, 6 juni, p. 20.

De Vos, G., Vandewalle, L., J.U.G., 2010. Artikel zonder titel. Het Nieuwsblad, 4 september, p. 35.

Donnay, J.L., 2011. 25 ans après l’épopée de Mexico ’86. Le Soir, 3 juni, p.35.

G.U.V., 2011. Duivels scoren gemiddeld maar om de twaalf interlands. Het Nieuwsblad, 6 oktober, p.28.

Gesquière, E., 2011. Timmy Simons nadert record van Ceulemans. Het Nieuwsblad, 8 oktober, p.22.

J .U.G., 2010. Wilmots : « De Duitse werkkracht invoeren”. Het Nieuwsblad, 1 september, p.39.

J.U.G., 2010. De blunders van Big Dan. Het Nieuwsblad, 4 september, p. 30.

Jacobs, H., 2011. Weer een beetje meer Messi. Het Nieuwsblad, 8 oktober, p.32.

Josephy, V., 2010. Le procès de Daniel Van Buyten. Le Soir, 6 september, p. 15.

Josephy, V., Larsimont, F., 2011. Leekens : « Je reste jusqu’en 2014 ». Le Soir, 12 oktober, p.30.

K.B.A., 2011. Rode Duivels zijn weer hip. Het Nieuwsblad, 3 juni, p.6.

K.V.U., 2011. “Mijn beste match bij Duivels ooit”. Het Nieuwsblad, 26 maart, p.34.

K.V.U., 2011. “Zet je geld in op Duitsland”. Het Nieuwsblad, 7 oktober, p.22.

Lagea, B., 2011. Hazard leidt Duivels naar Düsseldorf. Het Nieuwsblad, 8 oktober, p.30.

Larsimont, F., 2010. Kompany : « Le meilleur groupe depuis Pékin ». Le Soir, 12 oktober, p. 31.

Larsimont, F., 2010. Vossen: “Aucune excuse si…”. Le Soir, 7 oktober, p.32.

Larsimont, F., 2011. « Mardi, on aura des occases ! ». Le Soir, 8 oktober, p.48.

Larsimont, F., 2011. Cinq raisons d’espérer à Düsseldorf. Le Soir, 10 oktober, p.13.

Larsimont, F., 2011. De Camargo pour enforcer le clou contre le Kazakhstan. Le Soir, 5 oktober, p.31.

Larsimont, F., 2011. Diables : pourqoui l’Euro 2012. Le Soir, 6 juni, p. 20.

Larsimont, F., 2011. Le déclic. Le Soir, 26 maart, p.47.

Larsimont, F., 2011. Leekens n’est pas loin d’avoir son onze en tête. Le Soir, 5 oktober, p.32.

Larsimont, F., 2011. Lukaku out, Hazard in : le break contre la Turquie ? Le Soir, 3 juni, p. 36.

Larsimont, F., 2011. Un déclic mais pas un match référence. Le Soir, 28 maart, p.13.

N.N., 2010. « Dis à Leekens que je peux encore jouer…une mi-temps ». Le Soir, 6 september, p. 16.

N.N., 2010. La Belgique avec un seul milieu défensif face à l’Allemagne. Le Soir, 3 september, p. 30.

N.N., 2010. La Belgique bat le Kazakhstan 0-2. Le Soir, 8 oktober, p.30.

N.N., 2010. La Belgique chute en Turquie. Le Soir, 7 september, p. 20.

N.N., 2010. Van Buyten impatient d’en découdre avec les Allemands. Le Soir, 2 september, p. 30.

N.N., 2011. « Hazard était déçu de sa prestation ». Le Soir, 4 juni, p. 25.

N.N., 2011. Hiddink: “Je n’ai pas peur des Belges”. Le Soir, 2 juni, p.20.

N.N., 2011. Leekens : « C’est l’équipe qui compte, pas les individualités. Le Soir, 30 maart, p.30.

N.N., 2011. Leekens : « C’était un rêve d’aller gagner en Allemagne ». Le Soir, 12 oktober, p.31.

N.N., 2011. Leekens : « Les Diables doivent devenir plus réalistes ». Le Soir, 5 september, p.30.

Raes, F., 2010. Duitsland. Het Nieuwsblad, 1 september, p.38.

Raes, F., 2011. De lies van Timmy. Het Nieuwsblad, 14 oktober, p.22.

Raes, F., 2011. Ernst Happel. Het Nieuwsblad, 23 maart, p.37.

Raes, F., 2011. Georges Leekens. Het Nieuwsblad, 1 juni, p.28.

Reunes, M., 2011. “Ze zijn eindelijk volwassen geworden”. Het Nieuwsblad, 31 maart, p.50.

Sonck, W., 2011. Vincent Kompany. Het Nieuwsblad, 10 oktober, p.26.

Thirion, X., Larsimont, F., 2011. Le forfait de Lukaku crispe. Le Soir, 29 maart, p.32.

V.D.M., 2010. “Winnen in Oostenrijk moet”. Het Nieuwsblad, 14 oktober, p.24.

V.D.M., 2010. Van Buyten Rode Duivel met Duits bloed en paspoort. Het Nieuwsblad, 3 september, p.27.

V.D.M., 2011. “Twee jaar geleden had niemand dit geloofd”. Het Nieuwsblad, 25 maart, p.28.

V.D.M., 2011. Boze vader Lukaku: “Romelu lijdt onder de situatie”. Het Nieuwsblad, 29 maart, p.24.

V.D.M., 2011. Twijfel over toekomst Hazard bij nationale ploeg. Het Nieuwsblad, 4 juni, p.34.

V.D.M., 2011. Van Buyten: “Spelen zoals Barcelona”. Het Nieuwsblad, 25 maart, p.28.

Van Damme, M., 2010. “Ik speel liever centraal”. Het Nieuwsblad, 2 september, p.25.

Van Uytvange, K., 2011. “Waarom zouden we ons druk maken?”. Het Nieuwsblad, 11 oktober, p.26.

Vandewalle, L., 2010. “Het had kunnen zijn”. Het Nieuwsblad, 13 oktober, p.34.

Vandewalle, L., 2010. “Lof van jullie, hier krijg ik kritiek”. Het Nieuwsblad, 8 oktober, p.38.

Vandewalle, L., 2010. “Op training vlogen ze ook vlot binnen”. Het Nieuwsblad, 9 oktober, p.36.

Vandewalle, L., 2010. “We moeten 90 minuten vlammen”. Het Nieuwsblad, 3 september, p. 24.

Vandewalle, L., 2010. Als de truitjes maar nat zijn. Het Nieuwsblad, 3 september, p.24.

Vandewalle, L., 2010. Artikel zonder titel. Het Nieuwsblad, 6 oktober, p.34.

Vandewalle, L., 2010. Klose dankt Van Buyten. Het Nieuwsblad, 4 september, p. 30.

Vandewalle, L., 2010. Leekens heeft een plan. Het Nieuwsblad, 12 oktober, p.22.

Vandewalle, L., 2010. Leekens twijfelt aan Hazard en roept Haroun op. Het Nieuwsblad, 2 september, p.23.

Vandewalle, L., 2010. Leekens weigert te zeggen dat Duivels bij voetbaldwergen ‘moeten’ winnen. Het Nieuwsblad, 6 oktober, p.35.

Vandewalle, L., 2010. Leekens: “Hazard moet wakker worden”. Het Nieuwsblad, 8 oktober, p.35.

Vandewalle, L., 2011. “Geef ons nog een jaar”. Het Nieuwsblad, 13 oktober, p.24.

Vandewalle, L., 2011. “Nul houden en twee keer scoren”. Het Nieuwsblad, 25 maart, p. 26.

Vandewalle, L., 2011. “Nul houden en twee keer scoren”. Het Nieuwsblad, 25 maart, p.26.

Vandewalle, L., 2011. Afrekenen met ‘net niet’. Het Nieuwsblad, 11 oktober, p.24.

Vandewalle, L., 2011. Balans niet positief. Het Nieuwsblad, 12 oktober, p.24.

Vandewalle, L., 2011. Dan toch geen Europees kampioen. Het Nieuwsblad, 4 juni, p.32.

Vandewalle, L., 2011. Dank u, Duivels. Het Nieuwsblad, 26 maart, p.32.

Vandewalle, L., 2011. Gouden generatie heeft nog geen brons. Het Nieuwsblad, 13 oktober, p.24.

Vandewalle, L., 2011. Kompany: “Aanvallen zit in onze genen”. Het Nieuwsblad, 25 maart, p.29.

Vandewalle, L., 2011. Leekens heeft nog brandjes te blussen. Het Nieuwsblad, 6 juni, p. 22.

Vandewalle, L., 2011. Leekens: “voorbereiding beangstigend perfect”. Het Nieuwsblad, 1 juni, p.37.

Vandewalle, L., 2011. Meest aanvallende Belgen ooit. Het Nieuwsblad, 7 oktober, p.24.

Vandewalle, L., 2011. Nog vier dagen dromen van wonder in Düsseldorf. Het Nieuwsblad, 8 oktober, p.30.

Vandewalle, L., 2011. Ten aanval tegen Oostenrijk. Het Nieuwsblad, 23 maart, p.33.

Vandewalle, L., 2011. Van Himst: “Gebrek aan ervaring? Daar moet ik mee lachen”. Het Nieuwsblad, 5 september, p.25.

Vandewalle, L., G.U.V., 2011. Artikel zonder titel. Het Nieuwsblad, 23 maart, p.34.

Vlassenbroek, J., 2011. Diables : tout se jouera en Allemagne. Le Soir, 8 oktober, p.47.

1.2 Secundaire bronnen

1.2.1 Boeken

Anderson, B., 1991.Imagined communities.2nd ed. London: Verso.

Allison, L., 2000. Sport and nationalism. In: Coakley, J., Dunning, E. eds., 2000, Handbook of sport studies. London: Sage Publications Ltd.

Bairner, A., 2001. Sport, nationalism and globalization. European and North American perspectives. New York: State University of New York Press.

Beerten, R., Billiet,J., Maddens, B., 1999. De subnationale identiteit en de houding tegenover vreemdelingen in Vlaanderen en Wallonië. In: Deprez, K., Vos, L. eds., 1999. Nationalisme in België: Identiteiten in beweging 1780-2000. Antwerpen: Uitgeverij Houtekiet.

Benson, R., 1999. Sport en de Vlaamse beweging. In: Deprez, K., Vos, L., eds., 1999. Nationalisme in België: Identiteiten in beweging 1780-2000. Antwerpen: Uitgeverij Houtekiet.

Billig M., 1995. Banal nationalism. London: Sage Publications Ltd.

Billings, A.C., Hundley, H.L. eds., 2010. Examining identity in sports media. California: Sage Publications, Inc.

Brown, A. ed., 1998. Fanatics! Power, identity & fandom in football. Londen: Routledge.

Carrington, B., 1998.Football’s coming home, but whose home and do we want it? Nation, football and the politics of exclusion. In: Brown, A., ed., 1998. Fanatics! Power, identity & fandom in football. Londen: Routledge.

Coakley, J., Dunning, E. eds., 2000. Handbook of Sport studies. London: Sage Publications Ltd.

Crolley, L., Duke, V., 1996. Football, nationality and the state. Essex: Addisson Wesley Longman Limited.

Cronin, M., Mayall, D., 1998. Sport and ethnicity: some introductory remarks. In: Cronin, M., Mayall, D., eds., 1998. Sporting nationalisms: identity, ethnicity, immigration and assimilation. Londen: Frank Cass Publishers.

Dejonghe, T., 2007. Sport in de wereld: ontstaan, evolutie en verspreiding. Gent: Academia Press.

Deprez, K., Vos, L. eds., 1999. Nationalisme in België: Identiteiten in beweging 1780-2000. Antwerpen: Uitgeverij Houtekiet.

Dhoest, A., 2004. De verbeelde gemeenschap. Leuven: Leuven University press.

Elgenius, G., 2011.Symbols of nations and nationalism. Houndmills: Palgrave Macmillan

Gellner, E., 1983. Nations and nationalism. Oxford: Blackwell Publishers.

Gill, R., 2003. Power and the production of subjects: a genealogy of the New Man and the New Lad. In: Benwell, B. ed., 2003. Masculinity and men’s lifestyle magazines. Oxford: Blackwell Publishing.

Giulianotti, R., 1999. Football: sociology of the global game. Cambridge: Polity Press.

Hall, S., 1997.Representation: cultural representations and signifying practices, London: Sage Publications Ltd.

Hall, S., 1980. Encoding/decoding. In: Hall, S. et al. ed. 1980.Culture, Media, Language. New York: Routledge.

Hobsbawm E., 1994. Nations and nationalism, since 1780. 2nd ed. Cambridge: Cambridge university press.

Hubert, C., 2007. 100 jaar Rode Duivels. Leuven: Van Haleweyck

Hutchinson, J., 1987. The dynamics of cultural nationalism: the gaelic revival and the creation of the irish nation state. London: Allen & Unwin.

King, A., 2006. Nationalism and sport. In: G. Delanty, K. Kumar, eds. 2006. The sage handbook of nations and nationalism. London: Sage Publications Ltd.

Klinkenberg, J.M., 1999. Het Frans in/van België. In: Deprez, K., Vos, L., eds., 1999. Nationalisme in België: Identiteiten in beweging 1780-2000. Antwerpen: Uitgeverij Houtekiet.

Lacey, N., 1998.Image and representation: key concepts in media studies. New York: St. Martin’s Press Inc.

Maguire, J., 1999.Global Sports: identities, societies, civilizations. Cambridge: Polity Press.

Maguire, J., Tuck, J., 1998. Global sports and patriot games: rugby union and national identityin a united sporting kingdom since 1945. In: Cronin, M., Mayall, D., eds., 1998. Sporting nationalisms: identity, ethnicity, immigration and assimilation. Londen: Frank Cass Publishers.

McLeod, K., 2011. We are the champions: the politics of sports and popular music. Surrey: Ashgate Publishing Limited.

Pleijter, A.R.J., 2006.Typen en logica van kwalitatieve inhoudsanalyse in de communicatiewetenschappen. PhD. Universiteit Nijmegen.

Sinardet, D., 2008. Vlaamse en Franstalige media over Franstaligen en Vlamingen: wederzijdse representaties van de “andere” in politieke debatprogramma’s. In: H, Van den Bulck, A. Dhoest, eds., 2008. Media, cultuur en burgerschap: een inleiding. Gent: Academia Press.

Sinardet, D., 2011. Multilingual democracy and public sphere : what Belgium and the EU can learn from each other. In: A., Gossiers, P., Van Parijs, eds., 2011. Arguing about justice: essays. Louvain-la-Neuve: Presses universitaires.

Sinardet, D., 2012. Is there a Belgian public sphere? What the case of a federal multilingual country can contribute to the debate on transnational public spheres and vice versa. In: M., Seymour, A.G., Gagnon, eds., 2012. Multinational federalism : problems and prospects. New York: Palgrave Macmillan. Ch. 8.

Smith, A.D., 1971. Theories of nationalism. London: Duckworth.

Van Den Bos, B., 1988.Olé, we are the champions! Sport en internationale betrekkingen. Den Haag:Clingendael.

Van Zoonen, L., 1999. Media, cultuur en burgerschap: een inleiding. Antwerpen: Het Spinhuis.

Wester, F., 1995.Strategieën voor Kwalitatief Onderzoek. Bussum: Coutinho.

Wester, F. ed., 2006.Inhoudsanalyse: theorie en praktijk. Alphen aan den Rein: Kluwer.

1.2.2 Artikels

Hunter, S., 2008. Place, identity and football: Catalonia, Catalanisme and Football Club Barcelona, 1899–1975.National Identities. 10(3), pp. 329-43.

McCree, R.D., 2011. The death of a female boxer: media, sport, nationalism and gender. Journal of Sport and Social Issues. 35(4), pp. 327–49.

1.2.3 Internetbronnen

Centrum voor Informatie over de Media (CIM), 2012. Jaarverslag 2011-2012: Le Soir. [online] Available at: <http://www.cim.be/downloads.php?type=press_audience_legacy_public&repor…; [Accessed: 27 june 2013].

Corelio Media, 2013. Geschiedenis. [online] Available at: <http://corelio.be/bedrijfsinfo/geschiedenis/>  [Accessed 27 june 2013].

SocioCultural Research Consultants, LLC, 2011. Dedoose. Great research made easier. [online] Available at: <http://www.dedoose.com/LearnMore/> [Accessed at june/july/august 2013].

Vlaamse Regulator voor de Media (VRM), 2012. Rapport mediaconcentratie in Vlaanderen 2012. [online] Available at: <http://www.vrmrapporten.be/rapporten/mediaconcentratie-2012> [Accessed 27 june 2013].