SciMingo helpt onderzoekers het juiste evenwicht te vinden tussen complexiteit en begrijpelijkheid in wetenschapscommunicatie. Zo leren we je hoe je mensen aanspreekt zonder afbreuk te doen aan je onderzoek. Als volleerde flamingo's, meesters in evenwicht 🦩
Van ‘Kind in gevaar’ naar ‘Kind als gevaar’?
Catherine
De Bock
Van kind in gevaar … naar kind als gevaar?
“Ik kijk ontzettend uit naar een eigen plek, een oord waar ik echt kan thuiskomen, na wat onderhand een eeuwigheid lijkt” - Abdelhak, 17 jaar
Abdelhak vertelt op 11 juni 2011 zijn verhaal in de media. Hij is de zoveelste jongere die na een lange tocht in België terechtkomt. Zijn vlucht was lang en vermoeiend, net zoals zijn verblijf in België tot nu toe. Net zoals honderden andere niet-begeleide minderjarigen is ook hij op zoek naar een thuis ver weg van huis.
In het kader van mijn opleiding als pedagoge ging ik op zoek naar kwaliteit binnen de opvang van dergelijke niet-begeleide buitenlandse minderjarigen. Dit zijn jongeren die zich in België zonder ouders moeten redden na een vlucht uit hun geboorteland. De meesten onder hen worden opgevangen binnen gespecialiseerde of federale asielcentra.
Drie zaken kwamen centraal te staan in de scriptie: enerzijds werden de verschillen binnen de diverse opvangsettings bekeken door de bril van de jongeren zelf, ten tweede werd nagegaan hoe volgens hen hun pedagogische omkadering eruit moet zien binnen federale en gespecialiseerde opvangcentra en tenslotte werd aandacht besteed aan de spanningsvelden die door begeleiders en coördinatoren ervaren werden voor de opvang van niet-begeleide buitenlandse minderjarigen in hun zoektocht naar een kwalitatieve begeleiding van deze jongeren.
De waarden die de jongeren aangaven voor een goede begeleiding bleken grotendeels overeen te komen met deze van andere kinderen en jongeren. Het werd duidelijk dat zij vooral ‘gewone jongeren in ongewone situaties’ zijn die – net zoals alle jongeren – een veilige plaats zoeken waar ze zichzelf kunnen zijn en kunnen leven zonder verdere zorgen. Toch bleek dit alles minder evident te realiseren voor deze jongeren.
“Wat hier staat, willen toch alle kinderen?”
Elk kind heeft recht op een kwaliteitsvol leven. Een gevlucht kind is evengoed een kind en heeft dus recht op dezelfde kwaliteit… Simple comme bonjour! Gedurende dit onderzoek botste ik echter op de harde werkelijkheid dat je niet enkel kan terugvallen op het pedagogische. Er is een maatschappelijk draagvlak nodig. Al snel werd duidelijk dat het zeer moeilijk is om middelen vrij te maken voor deze kinderen en jongeren. Daarnaast bestaan er in België weinig tot geen kwaliteitsnormen voor de opvang van alleenstaande minderjarige asielzoekers. De enige drie voorwaarden waarnaar men streeft, is het kind een bed, een bad en drie maaltijden geven. Dat we zelfs hier niet in slagen, is merkbaar aan de tientallen pubers die zich – omwille een tekort aan opvangplaatsen – op straat of in Brusselse hotelletjes moeten redden.
Door de opvangcrisis maken daarenboven slechts de meest kwetsbare jongeren nog kans op opvang. Een jongen van dertien jaar valt bijvoorbeeld niet binnen dit kwetsbaarheidcriterium en krijgt dus geen prioriteit op onderdak. De positie van niet-begeleide buitenlandse minderjarigen in ons land kan dus gezien worden als een kansspel: de kans om in het migratietraject te belanden, om in België of een ander land terecht te komen, om opgevangen te worden, de kans uitgekozen te worden voor een bepaald type opvang, de kans dat ze een voogd toegewezen krijgen, dat ze hun talenten kunnen ontplooien, dat ze kunnen studeren wat ze zelf willen of de kans dat ze een maximale bescherming en een individuele begeleiding krijgen.
Hoewel elk kind rechten heeft, toonde het onderzoek aan dat de vier basisprincipes van het kinderrechtenverdrag – “het non-discriminatie principe”, “het belang van het kind”, “het recht op leven en ontwikkeling” en “het recht op inspraak” – vaak niet aansluiten bij de wereld van niet-begeleide buitenlandse minderjarigen in België. Net zoals andere pubers hebben ook deze jongeren nood aan gepaste ondersteuning. Dit blijkt in België niet altijd evident. In plaats van te erkennen dat deze kinderen zich in moeilijke omstandigheden bevinden, worden ze vaak eerder wantrouwig bekeken.
De definities, opvangstructuren en verblijfsprocedures voor deze niet-begeleide buitenlandse minderjarigen benadrukken namelijk in de eerste plaats ‘het vreemde’ in deze jongeren. Dat zij vooral kinderen en jongeren zijn die nood hebben aan een goede ondersteuning en begeleiding vanuit hun ‘kind’-zijn, hun ‘niet-begeleid’-zijn en hun ‘nieuwkomer’-zijn lijkt vaak minder relevant. Op deze manier wordt benadrukt dat ze anders zijn dan ‘wij’ en vooral een groep vreemdelingen vormen binnen deze samenleving. De focus op het ‘anders’ en ‘vreemd’ zijn van deze jongeren zorgt voor een wantrouwige houding vanuit de samenleving. In plaats van hen te zien als kinderen in gevaar, vormen ze voor velen een groep gevaarlijke kinderen en jongeren.
Gewone kinderen in gevaar eerder dan gevaarlijke kinderen…
Uit het onderzoek werd duidelijk dat deze jongeren op zoek zijn naar een plaats om tot rust te komen na een lange tocht. Er heerst binnen de meeste opvangcentra echter een gebrekkige kwaliteit wat een grote impact heeft op de ontwikkeling van deze kinderen en jongeren. In de media worden niet-begeleide buitenlandse minderjarigen vaak omschreven als een gevaar voor de samenleving: ze zijn anders dan ons en hangen rond op straat. De aparte opvang voor deze jongeren en het gebrek aan opvangplaatsen voor honderden onder hen vormen hier echter de reden toe. Deze scriptie benadrukt dan ook dat deze kinderen in gevaar verkeren eerder dan een gevaar vormen voor de samenleving.
Bibliografie
Akasereh, N. (2011). Voice of Unaccompanied Minor Asylum Seekers on Guardianship: A study on guardians of unaccompanied minor asylum seekers in Cyprus. Hope for Children - UNCRC Policy Center .
ARC (2002). International legal standards.
Barrie, L., & Mendes, P. (2011). The experiences of unaccompanied asylum-seeking children in and leaving the out-of-home care system in the UK and Australia: A critical review of the literature. International Social Work , 485-503.
Bhabha, J. (2009). Arendt's Children: Do Today's Migrant Children Have a Right to Have Rights? Human Rights Quarterly , 410-451.
Bhabha, J. (1999). Belonging in Europe: citizenship and post-national rights. Unesco , 11-23.
Bhabha, J. (2002). Internationalist gatekeepers?: The tension between asylum advocacy and human rights. President and fellows of Harvard College , 156-180.
Bhabha, J. (2001). Minors or Aliens? Inconsistent State Intervention and Separated Child Asylum-Seekers. European Journal of Migration and Law , 283-314.
Bhabha, J. (2004). Seeking asylum alone: treatment of separated and trafficked children in need of refugee protection. International Migration , 141-148.
Bhabha, J. (2003). The citizenship deficit: on being a citizen child. Development , 53-59.
CD&V. (2010). 30 jaar oude vreemdelingenwet moderniseren. Opgeroepen op April 7, 2012, van http://verkiezingen.cdenv.be/thema/veiligheid-en-justitie/30-jaar-oude-…
Clint. (2012, Maart 12). Mensenrechtenorganisaties naar grondwettelijk hof tegen wet op gezinshereniging. Opgeroepen op April 16, 2012, van Clint: http://www.clint.be/actua/binnenland/mensenrechtenorganisaties-naar-gro…
Cloet, M. (2007). Voldongen feit. Opvang en begeleiding van buitenlandse, niet-begeleide minderjarige vluchtelingen. Garant.
Committee on migration, Refugees and Population. (2011). Undocumented migrant children in an irregular situation: a real cause for concern. Strasbourg.
Council of Europe. (2011). Undocumented migrant children in an irregular situation: a real cause for concern. Strasbourg.
Council of the European Union. (1997). Council Resolution of 26 june 1997 on unaccompanied minors who are nationals of third countries (97/C 221/03). Official Journal C 221.
Dalrymple, J. K. (2006). Seeking Asylum Alone: Using the best interests of the child principle to protect unaccompanied minors. B.C. Third World L.J. , 131-168.
De Block, M. (2011, December 20). Beleidsnota Asiel en Migratie. Opgeroepen op April 7, 2012, van http://www.maggiedeblock.be/wp-content/uploads/2012/01/53K1964009-Asiel…
De Cock, D. (2007). Omgaan met samenlevingsproblemen in de openbare ruimte. Opgeroepen op April 13, 2012, van Kruispunt Migratie: http://www.kruispuntmi.be/uploadedfiles/VMC/Thema/Samenleven/Conflicten…
De Morgen. (2012, Maart 13). Een op vijf 'minderjarige' vreemdelingen is meerderjarig. Opgeroepen op April 16, 2012, van De Standaard: http://www.demorgen.be/dm/nl/989/Binnenland/article/detail/1408153/2012…
De Morgen (2011, September 7). Oostende gaat elke dag 20 illigalen 12 uur lang opsluiten. Opgeroepen op April 13, 2012, van De Morgen: http://www.demorgen.be/dm/nl/989/Binnenland/article/detail/1315374/2011…
De Standaard. (2012, Maart 15). België kan golf jonge vluchtelingen niet slikken . De Standaard .
De Standaard. (2011, December 11). Binnen voor het donker is: nergens is onveiligheidsgevoel zo groot als in Oostende. Opgeroepen op April 13, 2012, van De Standaard: http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=4H3JB9OU
De Standaard. (2012, Maart 13). Een op vijf minderjarigen is eigenlijk meerderjarig. Opgeroepen op April 12, 2012, van De Standaard: http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20120313_170
De Standaard. (2012, Maart 12). Ngo’s naar Grondwettelijk Hof tegen wet op gezinshereniging. Opgeroepen op April 16, 2012, van De Standaard Deluxe: http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20120312_191
De Standaard. (2012, Maart 14). Ngo's dagvaarden Fedasil en Belgische staat rond opvang minderjarigen. Opgeroepen op April 2012, 2012, van De Standaard: http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20120314_188
De Standaard. (2011, September 22). Strengere regels rond gezinshereniging van kracht. Opgeroepen op April 16, 2012, van De Standaard: http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20110922_125
De Winter, F. (2012). Nieuwjaarstoespraak . Antwerpen: http://www.vlaamsbelangantwerpen.be/4/373.
Degans, T. (2010, December 6). Minderjarige vluchtelingen uit Afghanistan. Opgeroepen op April 7, 2012, van De Wereld Morgen: http://www.dewereldmorgen.be/video/2010/12/06/minderjarige-vluchtelinge…
Delrue, A., & Reynders, W. (2011). Niet-begeleide minderjarige vreemdelingen in België: getuigenis van een voogd. TJK , 276-280.
Derluyn, I. (2011). Niet-begeleide buitenlandse minderjarigen in een confrontatie met (onze) grenzen. TJK , 220-223.
Derluyn, I. (2010). Ondersteuning van niet-begeleide buitenlandse minderjarigen als spiegel uit de marge. Welzijnsgids – Welzijnszorg Integratie van minderheden , 105-120.
Derluyn, I., & Broeckaert, E. (2007). Niet-begeleide buitenlandse minderjarigen: onoplosbare paradoxen. De orde van de dag , 29-34.
Derluyn, I., & Broekaert, E. (2005). On a way to a better future: trafficking and smuggling of unaccompanied minors. International Migration , 31-56.
Derluyn, I., & Broekaert, E. (2008). Unaccompanied refugee children and adolescents: The glaring contrast between a legal and a psychological perspective. International Journal of Law and Psychiatry , 319–330.
Derluyn, I., Mels, C., & Broekaert, E. (2009). Mental health problems in separaated refugee adolescents. Journal of adolescent health , 291-297.
Derluyn, I., Wille, B., De Smet, T., & Broekaert, E. (2005). Op weg: psychosociale en therapeutische begeleiding van niet-begeleide buitenlandse minderjarigen. Garant.
Engebrigtsen, A. (2003). The child's - or the state's - best interests? An examination of the ways immigration officials work with unaccompanied asylum seeking minors in Norway. Child and Family Social Work , 191-200.
Europees Migratienetwerk. (2009). Niet begeleide minderjarigen in België: onthaal, terugkeer en integratie., (pp. 1-88).
EVASP. (2010). Enhancing Vulnerable Asylum Seekers Protection. Nederland.
Fazel, M., & Stein, A. (2002). The mental health of refugee children. Arch Dis Child , 366-370.
Fedasil. (2012). Het traject van een niet-begeleide buitenlandse minderjarige. Opgeroepen op April 6, 2012, van http://www.fedasil.be/home/nbbmtour
Fournier, K. (2011). Closing a protection gap ‘you need to earn the title of guardian’, National report Belgium. Service droits des jeunes.
Groen! (2010). Diversiteit en immigratie. Opgeroepen op April 7, 2012, van http://www.groen.be/uploads/programma/10/10_Diversiteit-immigratie.pdf
Grove, N. J., & Zwi, A. (2006). Our health and theirs: Forced migration, othering,and public health. Social Science & Medicine , 1931-1942.
Hjern, A., Brendler-Lindqvist, M., & Norredam, M. (2011). Age assessment of young asylum seekers. Acta Paediatrica , 4-7.
Johnson, J., Bottorff, J., Browne, A., Grewal, S., Hilton, B., & Clarke, H. (2004). Othering and being othered in the context of health care services. Health communication , 255-271.
Kruispunt Migratie [KM] (2012). Opgeroepen op April 5, 2012, van http://www.kruispuntmi.be
Knack. (2012, Januari 11). Opgeroepen op April 5, 2012, van http://www.knack.be/belga-politiek/aantal-niet-begeleide-minderjarige-v…
Kohli, R. (2006). The comfort of strangers: social work practice with unaccompanied asylum-seeking children and young people in the UK. Child and family social work , 1-10.
Kohli, R. (2006). The sound of silence: listening to what unaccompanied asylum-seeking children say and do not say. British Journal of Social Work , 707-721.
Kohli, R. (2011). Working to ensure safety, belonging and succes for unaccompanied asylum-seeking children. Child Abuse Review , 311-323.
Kinderrechtencommissariaat [KRC] (2010). Binnenste Buiten: rechtswaarborgen voor minderjarigen in detentie doorgelicht.
Kinderrechtencommissariaat [KRC] (2007). Heen en Retour. Kinderrechten op de vlucht.
LLeshi, B. (2011, April 27). Hekkenmentaliteit. Opgeroepen op April 12, 2012, van blerilleshi: http://blerilleshi.wordpress.com/2011/04/27/hekkenmentaliteit/.
Lowyck, D., & Vangenechten, J. (2012, Maart 20). Misbruik én vreemdelingen, dat doet het altijd! Opgeroepen op April 12, 2012, van De Standaard: http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=PP3NOD29
Mels, C. (2010). Psychosocial wellbeing in war-affected Eastern Congolese adolescents. Universiteit Gent.
Mels, C., Derluyn, I., & Broekaert, E. (2008). Social support in unaccompanied asylum-seeking boys: a case study. Child: care, health and development , 757-762.
Montgomery, C. (2002). The "Brown Paper Syndrome": Unaccompanied minors and questions of status. Refuge Refuge , 56-67.
Newbigging, & Thomas. (2011). Good practice in social care for refugee and asylumseeking children. Child Abuse Review , 374-390.
Nugent, C. (2006). Whose children are these? Towards ensuring the best interests and empowerment of unaccompanied alien children. Public interest law journal , 220-235.
NVA. (2011, December 8). Actieplan stadsbestuur Oostende tegen illegalen onvoldoende. Opgeroepen op April 13, 2012, van NVA: http://www.n-va.be/nieuws/persberichten/actieplan-stadsbestuur-oostende…
ODiCe. (2012). Vorming ‘Niet-begeleide minderjarige vreemdelingen’,. Gent.
Pearce, J. (2011). Working with trafficked children and young people: complexities in practice. British journal of social work , 1424-1441.
Raghallaigh & Gilligan (2010). Active survival in the lives of unaccompanied minors: coping strategies, resilience, and the relevance of religion. Child & Family Social Work , 226-237.
Ryngaert, J., Derluyn, I., & Vandenhole, W. (2011). Ondersteuning van niet-begeleide buitenlandse minderjarigen als spiegel uit de marge. In C. Timmerman, MInteGRATIE : over nieuwe vormen van migratie en integratie (pp. 247-282). Brussel: UPA.
Senaat. (2010, Januari 12). Voorstel van resolutie over de bescherming van de niet-begeleide minderjarige vreemdeling. Opgeroepen op April 7, 2012, van http://www.senate.be/www/?MIval=/publications/viewPubDoc&TID=67115773&L…
Senaat. (2010, Januari 12). Voorstel van resolutie over de bescherming van de niet-begeleide minderjarige vreemdeling. Opgeroepen op April 17, 2012, van Senaat: http://www.senaat.be/www/?MIval=/publications/viewPub.html&COLL=S&LEG=4…
Sociale Dienst voor Vreemdelingen. (2011, September). Dagelijkse arrestaties van 20 illegalen in Oostende. Opgeroepen op April 13, 2012, van sdv: http://www.sdv.be/sites/default/files/doc/nieuwsbrief%20september.pdf
Standaard, D. (2011, December 13). Mensenrechtenhof veroordeelt België voor opsluiting asielzoekers. Opgeroepen op April 16, 2012, van De Standaard Deluxe: http://destandaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20111213_221&wor…
UNHCR. (2011). Kinderen maken bijna de helft van de bevolking uit waarvoor UNHCR bevoegd is. Opgeroepen op April 10, 2012, van http://www.unhcr.be/nl/over-unhcr/wie-helpen-we/kinderen.html
UNHCR. (2006). UNHCR Guidelines on Formal Determination of the Best Interests of the Child.
Unicef. (2008). De bescherming van NBM slachtoffer mensenhandel en –smokkel.
Unicef. (2011, Mei 6). Geen kinderen in gesloten centra. Opgeroepen op April 16, 2012, van Unicef België: http://www.unicef.be/nl/project-blog/migrantenkinderen-zijn-geen-crimin…
Unicef. (2012, Maart 21). Kinderen horen niet thuis in gesloten centra. Opgeroepen op April 16, 2012, van Unicef: http://www.unicef.be/nl/press-release/kinderen-horen-niet-thuis-geslote…
Unicef. (2004). What do you think? Wat denken de niet-begelede minderjarige vreemdelingen ervan?
Van Nieuwenhoven, S. (2011, Juli 11). Eén week leven in straathel! België schendt in het tienvoud het kinderrechtenverdrag. Opgeroepen op April 13, 2012, van De wereld morgen: ttp://www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/07/11/e-n-week-leven-in-de-straathe…
Verstraete, G. (1999). Cultuur is geen kalkei. Naar een interculturalisering van het welzijnswerk. . Alert , 66-77.
Vuylsteke, C. (2011). Vroeger is een ander land. Antwerpen: De Bezige Bij.
VVSG. (2011, december 2). Wat heeft Di Rupo I in petto voor asiel en migratie? Opgeroepen op April 7, 2012, van Vereniging voor Vlaamse Steden en Gemeenten: www.vvsg.be
Wiese, & Burhorst. (2007). The mental health of asylum-seeking and refugee children and adolescents attending a clinic in the Netherlands. Transcultural psychiatry , 596-613.
