Wordt Facebook de nieuwe muze van de journalistiek?

Ine

Geerdens

Facebook in het Vlaamse medialandschap

Toen een professor journalistiek aan de universiteit van Colorado aan zijn 140 leerlingen vroeg wie van hen de dag ervoor naar het nieuws had gekeken of de krant had gelezen, staken slechts enkele studenten hun hand op. Wanneer de professor vervolgens vroeg wie van hen die dag Facebook had gebruikt, stak iedereen zijn hand op. Het is dan ook één van de meest bezochte websites ter wereld. Misschien kan de sociale netwerksite de consumptie van krantennieuws wel positief beïnvloeden. Uit de masterproef van Ine Geerdens, een studente journalistiek aan de Hogeschool-Universiteit Brussel, blijkt namelijk dat er interactie bestaat tussen Facebook en de Vlaamse (online) kranten.

“Facebook checken”

Sinds Facebook in 2006 werd opengesteld voor iedereen, mag de sociale netwerksite zich de derde grootste gemeenschap ter wereld noemen. In België alleen al hebben meer dan 2,8 miljoen mensen een profiel op Facebook. Vooral jongeren maken er gebruik van. Eerder onderzoek heeft ook aangetoond dat tieners en vroege twintigers vaker online gaan om hun profiel op een sociale netwerkpagina te checken dan online te gaan voor nieuws. Contact onderhouden met vrienden en nieuwe mensen leren kennen zijn voor de gebruikers de belangrijkste redenen om lid te worden van een sociale netwerksite.

Ontlezing?

De komst van het internet heeft ervoor gezorgd dat de consument zijn aandacht over meerdere media moet gaan verdelen. “Vooral de printmedia lijken hier onder te lijden”, stelt Geerdens vast. “Onderzoek heeft wel aangetoond dat internet voor jongeren een betrouwbaardere bron is dan de krant en ze lezen de krant ook het minst van alle leeftijdsgroepen, maar of dat betekent dat de krant in de toekomst zal verdwijnen, is wat voorbarig”, zegt Geerdens. Van de Vlaamse papieren kranten bestaat er ook wel een online versie, maar de studente journalistiek twijfelt eraan of dit financieel wel voldoende opbrengt. Elke nieuwe pagina op een sociale netwerksite, elke nieuwe blogpost en elk nieuw You Tube filmpje betekenen voor de traditionele media immers het verlies van een potentiële advertentiepagina.

Alarmcentrale

Het is vooral belangrijk dat de traditionele media ook mee evolueren met hun tijd. Volgens de journaliste in spe houdt dat tegenwoordig in dat ze vooral rekening moeten houden met de verwachtingen en interesses van de burger, en hen de mogelijkheid moeten bieden om zelf te participeren. In een artikel van Humo vertelde De Morgen-journalist Yves Desmet dat Facebook voor hem dienst doet als een soort van alarmcentrale: wat mensen interessant vinden passeert er vroeg of laat de revue. Tien minuten surfen is al genoeg om van alles op de hoogte te zijn. Hij bevestigt dat hij op Facebook al inspiratie heeft opgedaan voor het schrijven van artikels. Om ook iets terug te doen, legt hij zelf links naar zijn column in De Morgen Online. De tijd van het eenrichtingsverkeer is dus duidelijk gepasseerd.

Virale marketing

Gebruikers lijken ook steeds meer boodschappen onder elkaar te versturen. Dit fenomeen wordt virale marketing genoemd. Het zou nieuwsorganisaties ook ten goede kunnen komen. De drempel om op Facebook te participeren is minder hoog dan bij nieuwswebsites, omdat mensen op Facebook elkaar kennen, legt Geerdens uit. Een nieuwsbericht dat op Facebook verspreid wordt, heeft dan ook veel kans om gelezen te worden en zorgt er mogelijk voor dat het publiek dat geïnteresseerd is in nieuws, uitgebreid wordt. Volgens de studente journalistiek zullen mensen nog wel steeds geneigd zijn om nieuws van experts te consumeren, maar door de grote stroom van informatie doen ze beroep op hun vrienden om die informatie te helpen filteren. Deze vrienden nemen dan vaak onbewust de rol van opinieleider op zich, door de anderen in hun netwerk te voorzien in informatie. Zo worden er ook vaak Facebookgroepen opgericht in het kader van een actueel onderwerp.

Virtueel discussieforum

In haar vooronderzoek vond de studente dat de meeste Facebookgroepen kunnen ondergebracht worden in een van de volgende categorieën: entertainment, protest, lokale gebeurtenissen en steunbetuiging. Voor elke categorie selecteerde ze een Facebookgroep: “Linda De Win moet uit De Slimste Mens!”, “Help, ik mag mijn kind niet inschrijven!”, “NEEN tegen nieuwe gevangenis in Beveren” en “Steunbetuiging aan Kevin Paulus en Shana Appeltans vanwege werkmakkers”. Voor elke groep werden de berichten en links op de “wall” nauwkeurig bekeken. “Wat de Facebookgroepen gemeen hebben”, zegt Geerdens, “is dat ze allemaal mensen verenigen die hun mening kwijt willen over een bepaald actueel onderwerp.” Nieuws komt nog vrij gematigd aan bod, maar beperkt zich niet alleen tot het linken naar nieuwswebsites. Mensen vermelden het soms ook in hun berichten en zetten zo de anderen van de groep aan tot het lezen van nieuwsverhalen omtrent het onderwerp. In een groep zoals die over Linda de Win is het interactiegehalte wel groter dan bijvoorbeeld die over de bouw van een nieuwe gevangenis in Beveren.

Inspiratiebron

Zou er misschien een verband kunnen zijn met de media-aandacht voor de groepen? Dit ging Geerdens na in het tweede deel van haar onderzoek. Daarbij bestudeerde ze krantenartikels die over de Facebookgroepen uit het eerste deel waren verschenen, aan de hand van de digitale krantendatabank Mediargus. Hoewel de artikels niet zo talrijk waren, viel het op dat de Facebookgroepen niet alleen vermeld werden, maar dat er ook vaak berichten werden geciteerd. Dat Facebook ook als inspiratiebron kan dienen voor journalisten, bewijzen twee krantenartikels die enkel en alleen over de Facebookgroep “NEEN tegen nieuwe gevangenis in Beveren” gaan en dit zelfs in de kop vermelden. Aangezien de leden van Facebookgroepen op hun beurt ook citeren uit kranten, kan er toch wel gesproken worden van een wisselwerking tussen de twee. Het voordeel van een medium als Facebook is dat boodschappen zich verspreiden als een lopend vuurtje. Zo kwamen er op de “wall” van de groep rond Linda De Win op de avond van de finale zelfs per minuut tientallen berichten bij. Voor kranten is het niet makkelijk bij te houden. Maar misschien is dat ook niet nodig. Journalisten kunnen zich beter concentreren op het afleveren van een kwalitatief goed artikel. Voor de verspreiding ervan kan een muisklik al genoeg zijn om de deur openen naar een alternatief circuit van mensen die met elkaar verbonden zijn in een land dat wij “Facebook” noemen.

Bibliografie

A world of connections: online social networks are changing the way people communicatie, work and play, and mostly for the better, says Martin Giles. (28 januari 2010).
Opgehaald van http://www. economist.com/specialreports/displaystory.cfm?story_id=
15351002

Alexa, the web information company. (2010). The top 500 sites on the web. Opgehaald van
http://www.alexa.com/topsites

Bekel, P. (2008). De betekenis van web 3.0 en het semantische web: Nova Spivack op The Next Web Conference 2008. Opgehaald van http://www.frankwatching.com/archive/ 2008/04/11/de-betekenis-van-web-30-en-het-semantic-web/

Bleyen, V-A., Braet, O. & van Hove, L. (2009). Innovatieve bedrijfsmodellen. In J. Bierhoff (Red.) EPublishing trends: digitaal uitgeven in perspectief (pp. 25-42). Brussel: Flemish E-Publishing Trends [FLEET].

Bowman, S. & Willis, C. (2005). The future is here, but do news media companies see it? Opgehaald van http://www.hypergene.net/blog.comments.php?id=327_0_1_0_C

Briggs, M. (2007). Journalism 2.0: How to survive and thrive: A digital literacy guide for the information age. J-Lab and The Knight Citizen News Network.

Bugeja, M.J. (2006). Facing the Facebook. Opgehaald van http://chronicle.com/article/
Facing-the-Facebook/46904

Carroll, B. & Frank, B. (2007). Blogs without borders: international legal jurisdiction issues facing bloggers. In M. Tremayne (Ed.) Blogging, citizenship, and the future of media (pp. 205-224). New York: Routledge Taylor & Francis Group and Information Business.

Company timeline (s.d.). Opgehaald van http://www.facebook.com/press/info.php?timeline

Costera Meijer I., m.m.v. Adolfsson, R. & van Vossen, M. (2006). De toekomst van het nieuws: hoe kunnen journalisten en programmamakers tegemoetkomen aan de wensen en verlangens van tieners en twintigers op het gebied van onafhankelijke en pluriforme informatievoorziening? Amsterdam: Otto Cramwinckel.

Dearing, J.W. & Rogers, E.M. (1996). Agenda-setting. Thousand Oaks, Californië: SAGE Publications Inc.

Deltour, P. (2010). Gerechtsjournalistiek [cursus]. Brussel: HUBrussel.

Eveland, W.P., Dylko, J.R. & Dylko, I. (2007). Reading political blogs during the 2004 election campaign: correlates and political consequences. In M. Tremayne (Ed.) Blogging, citizenship, and the future of media (pp. 105-126 ). New York: Routledge Taylor & Francis Group and Information Business.

Facebook’s privacy policy. (9 december 2009). Opgehaald van http://www.facebook.com/policy.php

Facebook steekt Google voorbij in de VS. (16 maart 2010). Opgehaald van http://www.
nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=DMF20100316_050

Fuchs, C. (2009). Social Networking Sites and the Surveillance Society: A Critical Study of the Usage of StudiVZ, Facebook and MySpace by Students in Salzburg in the Context of Electronic Surveillance. Opgehaald van http://creativecommons.org.licenses/by-nc-nd/3.0/at/deed.en

Glorieux, I., Minnen, J. & Vandeweyer, J. (2005a). De tijd staat niet stil: veranderingen in de tijdsbesteding van Vlamingen tussen 1999 en 2004. Opghaald van http://www.vub.ac.be/TOR

Glorieux, I., Minnen, J., & Vandeweyer, J. (2005b). Vlaanderen de klok rond -2004: Enkele resultaten van het Vlaamse tijdsbestedingsonderzoek. Opgehaald van http://www.vub.ac.be/TOR

Google Buzz moet Facebook doen vergeten. (10 februari 2010). Opgehaald van
http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=DMF20100210_036

Groot privacylek in Google Buzz. (11 februari 2010). Opgehaald van http://www.
nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=20100211112672

Hendrickson, L. (2007). Press protection in the bloghosphere: applying a functional definition of “press” to news web logs. In M. Tremayne (Ed.) Blogging, citizenship, and the future of media (pp. 187-204). New York: Routledge Taylor & Francis Group and Information Business.

Hopkins, S. (2008). Social network sites: are they all the same? Opgehaald van http://online
academics.org/CAInternet/HandoutsArticles/ExampleHCIActionResearchProjectPaper.doc

InSites Consulting. (2009). People trust their friends, acquaintances and colleagues most. Opgehaald van http://www.insites.eu

Katz, E., Blumler, J.G., & Gurevitch, M. (1974). Utilization of mass communication by the individual. In J.G. Blumler & E. Katz (Eds.). The uses of mass communications: Current perspectives on gratification research (pp. 19-34). London: Sage Publications.

Ketelaar, P. (2008). Virale marketing [cursus]. Leuven: KULeuven.

Keen, A. (2008). De @ cultuur: Hoe internet onze beschaving ondermijnt. Amsterdam:
Richard Kruis en J.M. Meulenhoff bv (vertaling).

Kolodzy, J. (2006). Convergence journalism: writing and reporting across the news media.
Maryland: Rowman & Littlefield Publishers Inc.

Lenhart, A., Purcell, K., Smith, A., & Zickuhr, K. (2010). Social media and mobile
internet use among teens and young adults. Opgehaald van http://pewresearch.org/pubs/
1484/social-media-mobile-internet-use-teens-millenials-fewer-blog

Liu, F.C.S. (2007). Constrained opinion leader influence in an electoral campaign season:
revisiting the two-step flow theory with multi-agent simultation. Advances in Complex
Systems, 10(2), 233-250.

McCombs, M.E. & Shaw, D.L. (1972). The agenda-setting function of mass media. Public Opinion Quarterly, 36(2), pp. 176-187.

McQuail, D., & Gurevitch, M. (1974). Explaining audience behavior: three approaches considered. In J.G. Blumler & E. Katz (Eds.). The uses of mass communications: Current perspectives on gratification research (pp. 287-302). London: Sage Publications.

Mendelsohn, H. (1974). Some policy implications of the uses and gratifications paradigm. In J.G. Blumler & E. Katz (Eds.). The uses of mass communications: Current perspectives on gratification research (pp. 303-318). London: Sage Publications.

Messner, M. & DiStaso, M.W. (2008). The Source Cycle: How Traditional Media and Weblogs use each other as Sources. Journalism Studies, 9(3), pp. 447-463. doi: 10.1080/1416700801999287

O’Connor, R. (2009) Facebook journalism. Opgehaald van http://www.huffintonpost.com/
rory-oconnor/facebook-journalism_b_157920.html#

O’Reilly, T. (2005). What is web 2.0: design patterns and business models for the next generation of software. Opgehaald van http://oreilly.com/pub/a/web2/archive/what-is-
web-20.html?page=1

Paulussen, S. & Spek, S. (2009). Journalistieke kwaliteit. In J. Bierhoff (Red.) EPublishing trends: digitaal uitgeven in perspectief (pp. 65-80). Brussel: Flemish E-Publishing Trends [FLEET].

Pew Internet & American Life Project. (2009). Pew Internet Project Data Memo. Opgehaald van http://www.pewinternet.org

Picone, I. (2009). De consument. [FLEET-conferentie]. Brussel: Crowne Plaza Hotel.

Pleijter, A., Hermans, L., & Vergeer, M. (2007). De opmars van online nieuwsgaring:
     veranderingen in internetgebruik van Nederlandse journalistiek 2002-2006. In E. van
     Heeswijk (Red.). Journalistiek en internet: onderzoek 2002-2007 (pp. 27-48). Appeldoorn-
     Antwerpen: Het Spinhuis.

Quin, S. & Lamble, S. (2008). Online newsgathering: research and reporting for journalism. United States of America: Elsevier, Focal Press.

Raeymaekers, K. (2004). Newspaper editors in search of young readers: content and layout strategies to win new readers. Journalism Studies, 5(2), 221-232.

Raeymaekers, K., Hoebeke, T., & Hautekeete, L. (2008). Newspapers in education in Flanders: A press policy to support the future readership market for newspapers. Journalism Practice, 2(3), 414-426.

Reynaers, D. & Van den Broek, A. (2009). Journalistieke kwaliteit [FLEET-conferentie]. Brussel: Crowne Plaza Hotel.

Roe, K. (2008). Media-adoptie [cursus]. Leuven: KULeuven.

Schuurman, D. & De Marez, L. (2010). Gebruikersgecentreerde ICT-innovatie: een aanzet tot het aanwenden van verschillende gebruikerstypologieën in Living Lab-settings. [Etmaal communicatiewetenschap]. Gent: Universiteit Gent.

Statistics. (2010). Opgehaald van http://www.facebook.com/press/info.php?statistics

Stevens, F. (2004). Jeugd en media: Het leven zoals het is…Media als verlengstuk van het
     dagelijks leven. In Burssens, D., De Groof, S., Huysmans, H., Sinnaeve, I., Stevens, F., &
     Van Nuffel, K. (Reds.). Jeugdonderzoek belicht: voorlopig
     syntheserapport van wetenschappelijk onderzoek naar Vlaamse kinderen en jongeren
     (2000-2004) (pp. 81-104). Onuitgegeven onderzoeksrapport, KULeuven, VUB en UGent.

Teunissen, T. (2008). Harnassing the collective intelligence of the World-Wide Web, Nova Spivack. Opgehaald van http://www.tristanthomaskenrickteunissen.nl/blog/2008/10/10/ harnassing-the-collective-intelligence-of-the-www/

The innovator theory. (s.d.). Opgehaald van http://www.mitsue.co/jp/english/case/
concept/02.html

Thelwall, M. (2008). No Place for News in Social Network Web Sites? Online Information Review, 32(6), pp. 726-744.

The Pew Research Center For The People and The Press. (2008). Audience Segments in a Changing News Environment: Key News Audiences now blend Online and Traditional Sources. [Pew Research Center Biennal News Consumption Survey]. Opgehaald van http://www.people-press.org

Tien opvallende Facebook/Twitter-verhalen van het voorbije jaar. (2 december 2009). Opgehaald van http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid
=DMF02122009_033

Tilkin, K. (19-25 maart 2010). Humo’s Pop Poll De Luxe 2010: Beste website: Facebook. Humo, 22-27.

Trekt Facebook naar de beurs? (20 november 2009). Metro, p. 8.

Tremayne, M. (2007). Preface. In M. Tremayne (Ed.) Blogging, citizenship and the future of media (vii-x). New York: Routledge Taylor & Francis Group and Information Business.

Uskali, T. (2009). Weak Signals in Innovation Journalism: Cases Google, Facebook and Twitter. Innovation Journalism, 6(6), 1-24. Opgehaald van http://www.innovation
journalism.org/ archive/injo-6-6.pdf

Van Dyck, F., Van der Mensbrugghe, T.F., & Dumon, P. (2009). De consument. [panelgesprek tijdens FLEET-conferentie]. Brussel: Crowne Plaza Hotel.

Van Ess, H. (2007). Samenvatting. In E. van Heeswijk (Red.). Journalistiek en internet: onderzoek 2002-2007 (pp. 5-26). Appeldoorn-Antwerpen: Het Spinhuis.

Van Leemputten, P. (18 januari 2010). Privacywebsite moet jeugd sensibiliseren. Opgehaald van http://www.zdnet.be/news/111881/privacywebsite-moet-jeugd-sensibilisere…

van Nieuwerburg, S. (17 februari 2010). Facebook Zero: lichter dan Lite. Opgehaald van
http://www.nieuwsblad.be/Article/Detail.aspx?articleID=20100217112923

van Nieuwerburgh, S. (10 februari 2010). EU pakt privacyinstellingen Facebook aan: Bezwaar tegen standaardinstelling ‘openbaar’. Opgehaald van http://www.zdnet.be/
news/112632/eu- pakt-privacyinstellingen-facebook- aan/?utm_source=nieuwsblad
&utm_medium=newsmlfeed&utm_campaign=daily

van Nieuwerburg, S. (3 februari 2010). Aanvallen op Facebook nemen snel toe: netwerksites steeds belangrijker doelwit van webgeboefte. Opgehaald van http://www.zdnet.be/news/
112421/ aanvallen-op-facebook-nemen-snel- toe/?utm_source=nieuwsblad&utm_medium
=newsmlfeed& utm_campaign=daily

Vlaamse Vereniging van Journalisten [VVJ]. (2008). De beroepsjournalist in 2008. Opgehaald van http://www.agjpb.be/vvj/nieuws.php?nieuwsid=578

Walravens, N. (2009). Technologische vernieuwing. In J. Bierhoff (Red.) EPublishing trends: digitaal uitgeven in perspectief (pp. 5-23). Brussel: Flemish E-Publishing Trends [FLEET].

Wasserman, E. (2009). Media: facebook journalism. Opgehaald van http://www.cqpolitics.
com/wmspage.cfm?docID=weeklyreport-000002911196

Werkers, E. & Depreeuw, S. (2009). Juridische implicaties. In J. Bierhoff (Red.) EPublishing trends: digitaal uitgeven in perspectief (pp. 43-63). Brussel: Flemish E-Publishing Trends [FLEET].

Werkers, E., Lievens, E., & Valcke, P. (s.d.) Bronnengeheim voor bloggers? Opgehaald van http://www.law.kuleuven.be/icri/publications/826NjW_bronnengeheim_Werke…