Een familie van een dader van een levensdelict: mededader of slachtoffer?

Annelies

Reniers

Lente 2011. Vlaanderen wordt geconfronteerd met een familiedrama. Een man doodde zijn vrouw, het tragische einde van een jarenlange periode van relatieproblemen en schone schijn. Onder de categorie ‘slachtoffers’ vallen uitsluitend de overleden partner en haar nabestaanden. Maar wat met de familie van de dader?

Een doolhof van vragen

Enkele jaren geleden stond de tijd stil voor de familie Peeters, het licht ging voor hen even uit. Hun geliefde familielid Erik Peeters had zijn echtgenote Veerle gedood. De tot dan toe goed verborgen gehouden relatieproblemen kwamen na al die jaren aan de oppervlakte. Kort na de feiten werd de achtergelaten leemte evenwel opgevuld met vele vragen. Wat zal er met Erik gebeuren? Wanneer kunnen we hem zien en wat staat er ons allemaal nog te wachten? Maar wat vooral de familieleden van de dader naar de keel greep was dat zij maar niet konden begrijpen dat zij de gruwelijke informatie via het VTM Nieuws hebben moeten vernemen. Ze zonken weg in een dal van informatieloosheid en wisten niet waar ze met al hun vragen terecht konden.

Een brug te ver

Voor de familie begon een nieuwe, onbekende maar harde realiteit. Al snel werd pijnlijk duidelijk dat de overheid in de begeleiding en het deskundig adviseren van de familie van de dader ernstig tekortschoot. De overheid bood hen weinig tot geen hulp aan en vele vragen bleven onbeantwoord. Professionele hulp zoeken was een brug te ver, de confrontatie te pijnlijk. De noden en behoeften van de familie werden miskend en ze werden totaal aan hun lot overgelaten. Enkel Magda, een vriendin van de familie en juriste van opleiding, stond hun terzijde om zich een weg te banen door een landschap van onmetelijk verdriet en teleurstelling. Het eerste gevangenisbezoek was voor velen een harde confrontatie met de realiteit. De noodzakelijke informatie of begeleiding bleven maar afwezig en men voelde zich wederom aan hun lot overgelaten. Vooral het eerste weerzien met Erik na de feiten was voor velen moeilijk en erg pijnlijk. Voor hen zat niet de vrolijke mens van weleer, maar een gebroken man die terechtstond voor een levensdelict op diegene die hij het liefste zag. Ook het contact met de politie was voor velen niet vanzelfsprekend. Het feit dat de familie kort na de feiten niet door de politie werd ingelicht blijft een pijnlijke gebeurtenis.

Een aanslag op het vertrouwen in justitie

Toch bleef het geloof van de familie in het rechtssysteem onaangetast. Het was lang wachten op het uiteindelijke assisenproces, het sluitstuk van een tot dan toe slopende lijdensweg. Men was er immers van overtuigd dat de echte waarheid wel aan het licht zou komen en dat vele vragen eindelijk zouden worden beantwoord. De familie wist dat Erik een gepaste straf zou krijgen, iets wat de familie ook had aanvaard. Maar tijdens het proces werden wederom pijnpunten en tekortkomingen binnen het Belgisch justitiesysteem snel blootgelegd. Vanaf de eerste dag stond vast dat Erik geen eerlijk proces zou krijgen. Daar zou de betreurenswaardig rol van de voorzitster wel voor zorgen. Haar partijdigheid zorgde niet enkel voor een openbare vernedering, maar ook voor een bijzonder zware strafmaat. Een strafmaat die de familie niet kon vatten en die ook van buitenaf op weinig begrip kon rekenen. De familieleden moesten opnieuw een zware klap verwerken. Hun vertrouwen in justitie werd danig op de proef gesteld. Een zoveelste litteken in het helingsproces, opnieuw een zware mentale tik.

Naast de confrontatie met een falend justitiesysteem kwam men ook oog in oog te staan met tal van vooroordelen, afkeuring en onbegrip van zowel hun naaste als verre omgeving. Zo waren vreemde blikken in de supermarkt of negatieve reacties van buitenaf niet vreemd voor de familie Peeters. Mensen keken alle richtingen uit, maar een helpende hand op het moment dat ze die het hardst nodig hadden bleef uit.

Nog een lange weg te gaan

Met deze masterproef werden deze mensen aan het woord laten en hen een forum aangeboden om hun verhaal te doen. Dit alles zodat ze niet langer in de schaduw zouden staan. Ondanks hun gevoelens van teleurstelling en verontwaardiging, openden ze allemaal hun harten om mee te werken aan deze scriptie. Uit de interviews bleek al snel dat de beleving zowel gelijkenissen als verschillen vertoonde. De communicatie met de politie, de informatieoverdracht en de psychische ondersteuning waren erg belangrijke noden die bij velen ter sprake kwamen. Daarnaast had men vooral ook de behoefte om over de situatie te kunnen praten met anderen. De niet-erkenning als slachtoffer bleek hen met veel frustraties achter te laten. Om hier zo goed als mogelijk aan tegemoet te komen werden in de scriptie enkele aanbevelingen geformuleerd. Zo is een doorgedreven evaluatiesysteem binnen de gevangenis, een betere communicatie met de politie, alsook een professionele begeleiding en nazorg één van de vele punten die voor verbetering vatbaar zijn. Dit kan alleen maar de werking binnen de overheid verbeteren en versterken.

Levenslang

Een familie van een dader heeft ook rechten en mag zich eveneens in een slachtofferrol wentelen. Daarom zijn zij nog niet blind voor de fouten die hun geliefde familielid heeft gemaakt en aanvaarden zij ook een gepaste straf. Maar laat ons dan ook niet blind zijn voor hun verhaal, voor hun bekommernissen die veel gelijkenissen vertonen met de familie van het slachtoffer. Als ook de familie van daders op eenzelfde ondersteuning kan en mag rekenen, is een eerste belangrijke stap in de goede richting gezet. Want ook zij hebben levenslang gekregen.

Bibliografie

Aertsen, I. (2004). Slachtoffer-daderbemiddeling: een onderzoek naar de ontwikkeling van een herstelgerichte strafrechtsbedeling. Leuven: Universitaire Pers Leuven.

Anthoni, S. (2011). Hulpverlening bij kindermishandeling: over individuele weerbaarheid en maatschappelijke kwetsbaarheid. Antwerpen/Apeldoorn: Garant Uitgevers.

Baarda, D.B., De Goede, M.P.M., & Teunissen, J. (2001). Basisboek kwalitatief onderzoek: praktische handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwalitatief onderzoek. Houten: Stenfert Kroese.

Baldry, A.C., & Winkel, F.M. (2008). Intimate partner violence prevention and intervention: the risk assessment and management approach. New York: Nova Science Publishers, Inc.

Belfrage, H., & Rying, M. (2004). Characteristics of spousal homicide perpetrators: a study of all cases of spousal homicide in Sweden 1990-1999. Criminal Behaviour and Mental Health, x(14), 121-133. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/cbm.577/epdf

Belgische Overheid. (2014). Partnergeweld: wat nu? Wetgeving. Geraadpleegd op 1 november 2015 via http://www.partnergeweld.be/nl/algemene_informatie/meer_weten/wetgeving

Belgische Senaat. (1998). De wet Franchimont: of de zoektocht naar een rechtvaardiger gerecht. Geraadpleegd op 25 maart via https://www.senate.be/doc/magazine/1998_3/3-98n- 10.htm

Belgisch Staatsblad. (1998). Wetten, decreten, ordonnanties en verordeningen. Geraadpleegd op 10 november 2015 via http://www.partnergeweld.be/sites/default/files/downloads/wet%20partner…

Belgisch Staatsblad. (1999). 9 Juli 1999 - Omzendbrief OOP 15ter betreffende politiële slachtofferbejegening. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://reflex.raadvst - consetat.be/reflex/pdf/Mbbs/1999/08/21/63399.pdf

Beyens, K., Daems, T., & Maes, E. (2014). Exit gevangenis? De werking van de strafuitvoeringsrechtbanken en de wet op de externe rechtspositie van veroordeelden tot een vrijheidsstraf. Antwerpen/Apeldoorn: Maklu.

Bogaerts, S., van der Veen, H.C.J., & van der Knaap, L. (2011). Aspects of initmate terrorism: A test of Johnson’s typology in a Dutch online sample. International Perspectives in Victimology, 5(1), 13-21. https://pure.uvt.nl/portal/files/1318675/Bogaerts_Aspects_of_Intimate_T… blishers_immediately.pdf

Bouckaert, G., & Thijs, N. (2003). Kwaliteit in de overheid: een handboek voor kwaliteitsmanagement in de publieke sector op basis van een internationaal comparatieve studie. Gent: Academia Press.

Bouckaert, G., Depré, R., & Drumaux, A. (Red.). (2006). Een instrument voor het verbeteren van de kwaliteit binnen het Openbaar Ministerie. Antwerpen/Apeldoorn: Maklu.

Bourget, D., Gagné, P., & Moamai, J. (2000). Spousal homicide and suicide in Quebec. Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law, x(28), 179-182. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://www.jaapl.org/content/28/2/179.short

Bourget, D., Gagné, P., & Whitehurst, L. (2010). Domestic homicide and homicide-suicide: the older offender. Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law, x(38), 305– 311. Geraadpleegd op 28 februari 2016 via http://www.jaapl.org/content/38/3/305.full.pdf+html

Bourget, D., & Gagné, P. (2012). Women who kill their mates. Behavioral Sciences & the Law, x(30), 598–614. Geraadpleegd op 28 februari 2016 via http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/bsl.2033/epdf

Bouverne-De Bie, M., Kloeck, K., Meyvis, W., Roose, R., & Vanacker, J. (Ed.). (2002). Handboek forensisch welzijnswerk. Gent: Academia Press.

Browne, A. (1987). When battered women kill. New York: Free Press.

Bruggeman, W., De Wree, E., Goethals, J., Ponsaers, P., van Calster, P., Vander Beken, T., & Vermeulen, G. (2009). Van pionier naar onmisbaar: over 30 jaar Panopticon. Antwerpen/Apeldoorn: Maklu.

Burgess, R. G. (1984). In the field: an introduction to field research. New York: Routledge.

Cambré, B., & Waege, H. (2001). Een samenleving onderzocht: methoden van sociaal- wetenschappelijk onderzoek. Gent: Standaard Uitgeverij

Campbell, J.C., Webster, D., Koziol-McLain, J., Block, C., Campbell, D., Curry, M.A., ... Laughon, K. (2003). Risk factors for femicide in abusive relationships: results from a multisite case control study. American Journal of Public Health, 93(7), 1089–1097. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://www.baylor.edu/content/services/document.php/28840.pdf

Carson, P. (2015). Het fraaie gelaat van Vlaanderen: een historisch portret. Tielt: Uitgeverij Lannoo.

Catalano, S., Smith, E., Snyder, H., & Rand, M. (2009). Female victims of violence. Geraadpleegd op 10 januari 2016 via http://www.bjs.gov/content/pub/pdf/fvv.pdf

Cavanaugh, M.M., & Gelles, R.J. (2005). The Utility of Male Domestic Violence Offender Typologies: New Directions for Research, Policy, and Practice. Journal of Interpersonal Violence, 20(2), 155-166. Geraadpleegd op 20 maart 2016 via http://jiv.sagepub.com/content/20/2/155.full.pdf+html

CAW. (2013). Slachtofferhulp. Geraadpleegd op 25 maart via http://www.cawcentraalwestvlaanderen.be/begeleiding-slachtoffers

College van Procureurs-generaal. (1999). Omzendbrief Nr. COL 7/99 van het College van Procureurs-generaal bij de Hoven van Beroep. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://homeusers.brutele.be/cdc/justice/col9907n.pdf

College van Procureurs-generaal. (2006). Omzendbrief Nr. COL 4/2006 van het College van Procureurs-generaal bij de Hoven van Beroep. Geraadpleegd op 1 november 2015 via http://www.om-mp.be/extern/getfile.php?p_name=3316961.PDF&pid=4017098

College van Procureurs-generaal. (2008). Aanwijzing huiselijk geweld. Geraadpleegd op 10 november 2015 via http://www.huiselijkgeweld.nl/doc/beleid/aanwijzing_huiselijk_geweld_14…

Coninckx, D. (Red.). (2004). Overheidscommunicatie in België: een overzicht. Antwerpen/Apeldoorn: Garant Uitgevers.

Cuylaerts, L., & Eelen, X. (Red.). (2004). B(ege)leide intrede: arbeidsintegratie van ex- gedetineerden. Antwerpen/Apeldoorn: Garant Uitgevers.

Daigle, L.E., & Muftic, L.R. (2016). Victimology. Singapore: Sage Publications.

Daly, M., & Wilson, M. (1988). Homicide. New Jersey: Transaction Publishers.

Daniel, A.E., & Holcomb, W.R. (1985). A comparison between men charged with domestic and nondomestic homicide. Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law, 13(3), 233-241. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://www.jaapl.org/content/13/3/233.full.pdf

Dawson, M., & Gartner, R. (1998). Differences in the characteristics of intimate femicides: the role of relationship state and relationship status. Homicide Studies, 2(4), 378–399. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://hsx.sagepub.com/content/2/4/378.abstract

Declercq, F. (Red.). (2008). Seksuele, geweld- en levensdelicten: psychopathologie van daders. Leuven: Acco.

De Corte, R., & De Groote, B. (2008). Handboek civiel recht. Brussel: Groep de Boeck n.v. Decorte, T., & Zaitch, D. (2010). Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie. Leuven: Acco

Decorte, T., Hardyns, W., Petintseva, O., & Tieberghien, J. (2015-2016). Methoden van criminologisch onderzoek: ontwerp en dataverzameling. [Cursus]. Gent: Universiteit Gent Faculteit Rechtsgeleerdheid.

De Ruyver, B., Pelc, I., Casselman, J., Geenens, K., Nicaise, P., From, L., ... Van Dijck, A. (2004). Drugbeleid in cijfers. Gent: Academia Press.

De Ruyver, B. (2015). (Grondige studie) Strafrechtelijk beleid [Cursus]. Gent: Universiteit Gent Master in de Criminologische Wetenschappen/Rechten.

De Smet, B. (2005). Jeugdbeschermingsrecht in kort bestek. Antwerpen/Oxford: Intersentia. Dobash, R.E., & Dobash, R.P. (2015). When men murder women. Oxford: Oxford University Press.

Draijer, N. (1990). Seksuele traumatisering in de jeugd: gevolgen op lange termijn van seksueel misbruik door verwanten. Amsterdam: Uitgeverij Sua.

Dupont, L., & Hutsebaut, F. (Eds.). (2001). Herstelrecht tussen toekomst en verleden. Leuven: Universitaire Pers Leuven.

Dupont, L., Aertsen, I., Goethals, J., Hutsebaut, F., Parmentier, S., Van Daele, D., ... Vervaeke, G. (2005). Strafrecht als roeping. Leuven: Universitaire Pers Leuven.

Dutton, D.G., & Kerry, G. (1999). Modus operandi and personality disorder in incarcerated spousal killers. International Journey of Law and Psychiatry, 22(3-4), 287-299. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://ac.els-cdn.com/S0160252799000102/1-s2.0- S0160252799000102-main.pdf?_tid=bcaa6a68-1389-11e6-a7d5- 00000aacb361&acdnat=1462539477_cba9ac084de99594683c9db02a54bbe9

Dutton, D.G., Nicholls, T.L., & Spidel, A. (2005). Female perpetrators of intimate abuse. Journal of Offender Rehabilitation, 41(4), 1-31. Geraadpleegd op 10 februari 2016 via http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1300/J076v41n04_01

Eeckhout, S. (1998). Justitie in een ivoren toren of op het marktplein? De orde van de dag, x(2), 14-16. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://www.wolterskluwer.be/sites/media/23881/ordevandedag_2_proximited…

Ellis, D., Stuckless, N., & Smith, C. (2015). Marital seperation & lethal domestic violence. Londen/New York: Routlegde Taylor & Francis Group.

Ellsberg, M., Jansen, H.A., Heise, L., Watts, C.H., & Garcia-Moreno, C. (2008). Intimate partner violence and women’s physical and mental health in the WHO multi-country study on women’s health and domestic violence: an observational study. Lancet, 371(9619), 1165- 1172. Geraadpleegd op 10 februari 2016 via http://www.thelancet.com/pdfs/journals/lancet/PIIS0140-6736(08)60522-X…

Emans, B. (2003). Interviewen: theorie, techniek en training. Groningen: Noordhoff uitgevers.

Faramarzi, M., Esmailzadeh, S., & Mosavi, S. (2005). Prevalence and determinants of intimate partner violence in Babol city, Islamic Republic of Iran. La Revue de Santé de la Méditerranée orientale, 11(5-6), 870-879. Geraadpleegd op 15 november 2015 via http://applications.emro.who.int/emhj/1105_6/11_5-6_2005_870_879.pdf

FOD Justitie. (1998). Wet van 12 maart 1998 tot verbetering van de strafrechtspleging in het stadium van het opsporingsonderzoek en het gerechtelijk onderzoek. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&…; table_name=wet

FOD Justitie. (1999a). 13 juni 1999 - Koninklijk besluit houdende organisatie van de Dienst Justitiehuizen van het Ministerie van Justitie. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&…; table_name=wet

FOD Justitie. (1999b). 23 juni 1999 - Ministerieel besluit tot vaststelling van de basisinstructies voor de justitiehuizen. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&…; table_name=wet

FOD Justitie. (2009). 10 jaar justitiehuizen: balans & perspectieven. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://www.justitiehuizen.be/sites/default/files/atoms/files/10jjh.pdf

FOD Justitie. (2011). De justitiehuizen. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://justitie.belgium.be/sites/default/files/downloads/justitiehuizen…

FOD Justitie. (2012). Waardencharter van de FOD Justitie. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://justitie.belgium.be/nl/publicaties/waardencharter_2011

FOD Justitie. (2013). 15 december 2013. -Wet houdende diverse bepalingen met het oog op de verbetering van de positie van het slachtoffer in het raam van de strafuitvoeringsmodaliteiten (1). Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/article_body.pl?language=nl&pub_da…- 19&numac=2013009541&caller=list

FOD Justitie. (2016). Klachten. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://justitie.belgium.be/sites/default/files/downloads/justitiehuizen…

Frieze, I.H., & Browne, A. (1989) Violence in marriage. Crime and Justice, x(11), 163-218. Geraadpeegd op 15 november 2015 via http://www.jstor.org/stable/1147528?seq=2#page_scan_tab_contents

Ghysbrecht, P. (1970). Moord: analyse van een existentiële grenssituatie. Leuven: E. Story – Scientia p.v.b.a.

Gomez, A.M. (2011). Testing the Cycle of Violence Hypothesis: Child Abuse and Adolescent Dating Violence as Predictors of Intimate Partner Violence in Young Adulthood. Youth & Society, 43(1), 171-192. http://cregs.sfsu.edu/wp- content/uploads/2012/08/addhealth_violence_authorsversion.pdf

Groenen, A., & Matkoski, S. (2014a). Partnergeweld, screening en risicotaxatie. Antwerpen/Apeldoorn: Maklu.

Groenen, A., & Matkoski, S. (2014b). Risicotaxatie en partnergeweld: verklarend woordenboek voor welzijn, politie, justitie en gezondheidszorg. Antwerpen/Apeldoorn: Maklu.

Herzberger, S. D. (1996). Violence within the family, social pscyhological perspectives. Colorado & United Kingdom: Westview Press.

Holtzworth-Munroe, A., & Stuart, G.L. (1994). Typologies of Male Baterrers: Three Subtypes and the Differences Among Them. Psychological Bulletin, 116(3), 476-497. Geraadpleegd op 10 november 2015 via http://psych.indiana.edu/tradition/Holtzworth- Munroe_and_Stuart_1994.pdf

HR/CS. (2002). Hoge Raad voor de Justitie: jaarverslag 2000. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://5023.fedimbo.belgium.be/sites/5023.b.fedimbo.belgium.be/files/pr… 02n_0.pdf

HR/CS. (2014a). Nieuwe justitiebarometer. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://www.csj.be/nl/nieuws/nieuwe-justitiebarometer

HR/CS. (2014b). Vierde justitiebarometer 2014. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://www.csj.be/sites/5023.b.fedimbo.belgium.be/files/press_publicati… 2014.pdf

HR/CS. (2016a). Missie. Geraadpleegd op http://www.csj.be/nl/inhoud/missie

HR/CS. (2016b). Geschiedenis. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://www.csj.be/nl/inhoud/geschiedenis.

HR/CS. (z.j.). Presentatie van het Managementplan van de Hoge Raad voor de Justitie. [PowerPoint slides]. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://5023.fedimbo.belgium.be/sites/5023.b.fedimbo.belgium.be/files/re…- documents/mission_statement_ppt_nl.pdf

Instituut voor de gelijkheid van mannen en vrouwen. (z.j.). Nationaal actieplan ter bestrijding van partnergeweld en andere vormen van intrafamiliaal geweld 2010-2014. Geraadpleegd op 13 november 2015 via http://igvm-iefh.belgium.be/sites/default/files/downloads/nap_2010- 2014.pdf

Jackson, N.A. (2008). Encyclopedia of domestic violence. New York: Routledge Taylor & Francis Group.

Johnson, C.H. (2006). Familicide and family law: A study of filicide-suicide following seperation. Family Court Review, 44(3), 448-463. Geraadpleegd op 4 maart 2016 via http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1744-1617.2006.00099.x/epdf

Karmen, A. (2012). Crime victims: an introduction to victimology. United States: Wadsworth Cengage Learning.

Kivisto, A.J. (2015). Male perpetrators of intimate partner homicide: a review and proposed typology. The Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law, x(43), 300-312. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://www.jaapl.org/content/43/3/300.full.pdf

Koenraadt, F., & Liem, M. (2010). Fataal huiselijk geweld. Justitiële verkenningen, 8(36), 100-114. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://dspace.library.uu.nl/bitstream/handle/1874/252659/Koenraadt+Liem… eweld.JV.pdf?sequence=1

Koziol-McLain, J., Webster, D., McFarlane, J., Block, C.R., Ulrich, Y., Glass, N., & Campbell, J.C. (2006). Risk factors for femicide-suicide in abusive relationships: results from a multi-site case control study. Violence and Victims, 21(1), 3-21.

Lamet, W., & Wittebrood, K. (2009). Nooit meer hetzelfde: gevolgen van misdrijven voor slachtoffers. Geraadpleegd op 15 november 2015 via http://dare.uva.nl/document/2/81861

Legard, R., Keegan, J., & Ward, K. (2003). In-depth interviews. In Ritchie, J. & Lewis, J. (Eds.), Qualitative research practice: a guide for social science students and researchers (pp. 138-169). London: Thousand Oaks.

Liem, M., Geene, K., & Koenraadt, F. (2007). Partnerdoding door empirische eenheden: een empirische studie. Londen: Dutch University Press.

Liem, M., Postulart, M., & Nieuwbeerta, P. (2009). Homicide-suicide in the Netherlands: an epidemiology. Homicide Studies, 13(2), 99-123. Geraadpleegd op 16 maart 2016 via http://www.rug.nl/research/portal/files/14493166/2009-LiemM-Homocide.pdf

Lokale Politie. (2016). Slachtofferbejegening. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://www.lokalepolitie.be/5447/slachtofferbejegening.html

Lucassen, P.L.B.J., & Hartman, T.C. (2007). Kwalitatief onderzoek: praktische methoden voor de medische praktijk. Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

Lund, L.E., & Smorodinsky, S. (2001). Violent Death Among Intimate Partners: A Comparison of Homicide and Homicide Followed by Suicide in California. Suicide and Life- Threatening Behavior, 4(31), 451-459. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1521/suli.31.4.451.22046/epdf

Mason, J. (2002). Qualitative Researching (2nd edition). London: Sage Publications. McGuire, K., & Pastore, A. L. (1996). Sourcebook of Criminal Justice Statistics 1995. Washington, DC: Diane Publishing.

Meloy, J.R. (2002). The psychopathic mind: origins, dynamics and treatment. Oxford: Rowman & Littlefield Publishers, Inc.

Menachem, A. (1968). Victim precipitated forcible rape. Journal of Criminal Law and Criminology, 4(58), 493-502. Geraadpleegd op 15 maart 2016 via http://scholarlycommons.law.northwestern.edu/cgi/viewcontent.cgi?articl… c

Mercy, J.A., & Saltzman, L.E. (1989). Fatal Violence among Spouses in the United States, 1976-85. AJPH, 79(5), 595-599. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1349500/pdf/amjph00231-0051…

Messelis, E. (2012). Geweld tegen oudere vrouwen in de thuissituatie. Antwerpen/Apeldoorn: Garant Uitgevers.

Mihalic, S.W., & Elliott, D. (1997). A social learning theory model of marital violence. Journal of Family Violence, 12(1), 21-47. Geraadpleegd op 23 februari 2016 via http://link.springer.com/article/10.1023/A:1021941816102#page-1

Miller, D.T., & Porter, C.A. (1983). Self-Blame in Victims of Violence. Journal of Social Issues, 39(2), 139-152. Geraadpleegd op 20 november 2015 via http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1540- 4560.1983.tb00145.x/epdf?r3_referer=wol&tracking_action=preview_click&show_checkout =1&purchase_referrer=onlinelibrary.wiley.com&purchase_site_license=LICENSE_EXPIRE D

Moffitt, T.E., Krueger, R.F., Caspi, A., & Fagan, J. (2000). Partner Abuse and General Crime: How are they the same? How are they different? Criminology, 38(1), 199-232. Geraadpleegd op 15 november 2015 via http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1745- 9125.2000.tb00888.x/epdf

Moffitt, T.E., Robins, R.W., & Caspi, A. (2001). A Couples Analysis of Partner Abuse with Implications for Abuse-prevention Policy. Criminology & Public Policy, 1(1), 5-36. Geraadpleegd op 15 november 2015 via http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1745- 9133.2001.tb00075.x/epdf

Mortelmans, D. (2009). Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden. Leuven: Acco. Natarajan, M. (2011). International crime and justice. Cambridge: Cambridge University Press.

Nationaal Forum voor Slachtofferbeleid. (2011). Uw rechten als slachtoffer van een misdrijf. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://justitie.belgium.be/sites/default/files/downloads/BROCHURE_DROIT… L_new.pdf

Newburn, T. (1993). The long-term needs of victims: a review of the literature. Geraadpleegd op 15 november 2015 via http://library.college.police.uk/docs/horpu/rup080.pdf

NICC. (2007). Onderzoek met betrekking tot de evaluatie van de voorzieningen ten behoeve van slachtoffers van inbreuken. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via https://nicc.fgov.be/slachtofferbeleid

NICC. (2012). Evaluatie van het Nationaal Forum voor Slachtofferbeleid. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via https://nicc.fgov.be/evaluatie-van-het-nationaal-forum-voor- slachtofferbeleid

Nuytiens, A., Christiaens, J., Eliaerts, C., & Brolet, C. (2006). Trajecten van uithanden gegeven jongeren in het strafrecht: ernstige jeugddelinquenten gestraft - deel 2. Gent: Academia Press.

Nuytiens, A., & Scheirs, V. (2011). Etnografisch onderzoek en emoties: Over de (on)verenigbaarheid van mens en wetenschap. Panopticon, 32(1), 22-24.

Office for National Statistics. (2015). Chapter 2: Violent crime and sexual offences-homicide. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20160105160709/http://www.ons… 71776_394478.pdf

Oram, S., Flynn, S.M., Shaw, J., Appleby, L., & Howard, L.M. (2013). Mental Illness and Domestic Homicide: A Population-Based Descriptive Study. Psychiatric Services, 64(10), 1006–1011. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://ps.psychiatryonline.org/doi/pdf/10.1176/appi.ps.201200484

Oswald, D.L., & Russell, B.L. (2006). Perceptions of sexual coercion in heterosexual dating relationships: The role of aggressor gender and tactics. The Journal of Sex Research, 43(1), 87-95. Geraadpleegd op 20 februari 2016 via http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00224490609552302

Pagelow, M.D. (1984). Family violence. New York: Praeger

PATH. (2008). Strenghtening understanding of femicide: using research to galvanize action and accountability. Geraadpleegd op 16 maart 2016 via https://www.path.org/publications/files/GVR_femicide_rpt.pdf

Pauwels, L., De Keulenaer, S., Deltenre, S., Devroe, E., Elffers, H., Forceville, J., ... Van Dael, E. (2012). Criminografische ontwikkelingen II: van (victim)-survey tot penitentiaire statistiek. Antwerpen/Apeldoorn: Maklu.

Pickard, H. (2015). Self-Harm as Violence: When victim and perpetrator are one. New York: Palgrave Macmillan.

Polk, K. (1994). When men kill: scenarios of masculine violence. Cambridge: Cambridge University Press.

Porter, S., & Woodworth, M. (2007). “I’m Sorry I did it ... but He Started it”: A Comparison of The Official and Self-Reported Homicide Descriptions of Psychypaths and Non- Psychopaths. Law and Human Behavior, 31(1), 91-107. Geraadpleegd op 28 februari 2016 via http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10979-006-9033-0#/page-1

Raat, C. (2007). Mensen met macht: rechtsstatelijkheid als organisatiedeugd voor maatschappelijke organisaties. Boom: Boom Juridische uitgevers.

Raine, A. (2013). Het gewelddadige brein: de biologische wortels van crimineel gedrag. Amsterdam: Balans.

Ramsey, S. (2015). Intimate partner homicides in NSW: 2005 to 2014. Geraadpleegd op 10 januari 2016 via http://www.bocsar.nsw.gov.au/Documents/BB/Report-2015-Intimate- partner-homicides-in-NSW-2005-to-2014-BB111.pdf

Rennison, C.M., & Welchans, S. (2000). Intimate partner violence. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://www.atria.nl/epublications/2000/intimate_partner_violence.pdf

Rennison, C.M. (2001). Intimate partner violence and age of victim, 1993-99. Geraadpleegd op 10 januari 2016 via http://www.bjs.gov/content/pub/pdf/ipva99.pdf

Reynen, S. (2008). Goed dat u belt! Tevreden klanten aan de telefoon. Den Haag: Performa Uitgeverij.

RoSa. (2002). Huiselijk geweld: oorzaken en gevolgen. Geraadpleegd op 15 november 2015 via http://www.rosadoc.be/pdf/factsheets/nr18.pdf

Rosenbaum, M. (1990). The role of depression in couples involved in murder-suicide and homicide. The Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law 147(8), 1036–1039. Geraadpleegd op 16 februari 2016 via http://ajp.psychiatryonline.org/doi/abs/10.1176/ajp.147.8.1036

Roy, S., Ng, P., & Larasi, I. (2011). The missing link: a joined up approach to addressing harmful practices in London. Geraadpleegd op 20 maart 2016 via http://www.endviolenceagainstwomen.org.uk/data/files/The_Missing_Link_-…

Russell, D.E.H. (1990). Rape in marriage. Bloomington: Indiana University Press.

Russell, D.E.H., & Radford, J. (1992). The politics of woman killing. New York: Twayne Publishers.

Schafer, S. (1977). Victimology: the victim and his criminal. Reston: Reston Publishing Co, Inc.

Scheirs, V. (2014). De strafuitvoeringsrechtbank aan het werk. Antwerpen/Apeldoorn: Maklu.

Scheller, A. (2014, 10 september). At least a third of all women murdered in the U.S. are killed by male partners. The Huffington Post. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://www.huffingtonpost.com/2014/10/09/men-killing-women-domesti_n_59…

Serran, G., & Firestone, P. (2004). Intimate partner homicide: a review of the male proprietariness and the self-defense theories. Aggression and Violent Behavior, x(9), 1-15. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1359178902001076

Smet, K. (2014). Liefde met alle geweld. Antwerpen: Manteau.

Spalek, B. (2006). Crime victims: theory, policy and practice. New York: Palsgrave Macmillan

Speybrouck, F. (2007). Recht: principes en praktijk. Gent: Academia Press.

Sroka. (z.j.) De nieuwe wet op het partnergeweld. Geraadpleegd op 13 november 2015 via http://www.rosadoc.be/pdf/juridische%20bijdrage/partnergeweld.pdf

Stals, I. (2005). Huiselijk geweld. Antwerpen/Apeldoorn: Maklu

Stark, E., & Flitcraft, A. (1996). Women at risk: domestic violence and women’s health. California: Sage Publications, Inc.

Steunpunt Algemeen Welzijnswerk. (z.j.). Justitieel Welzijnswerk (JWW). Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://www.steunpunt.be/onderwerpen/detentie/justitieel_welzijnswerk.

Straus, M.A., Gelles, R.J., & Steinmetz, S.K. (1980). Behind closed doors: violence in the American family. New York: Transaction Publishers.

Straus, M.A. (2011). Gender symmetry and mutuality in perpetration of clinical-level partner violence: Empirical evidence and implications for prevention and treatment. Aggression and Violent Behavior, x(16), 279-288. Geraadpleegd op 20 februari 2016 via http://ac.els- cdn.com/S1359178911000620/1-s2.0-S1359178911000620-main.pdf?_tid=e0511f74-1394- 11e6-b342-00000aab0f27&acdnat=1462544262_9c5a793926e4bd31b76b58a5a242da7e

Swanborn, P.G. (2008). Case-study’s: wat, wanneer en hoe? Boom: Lemma Uitgevers. Tervoort, M. (2010). Forensische psychiatrie: tussen dwang en vrijblijvendheid. Assen: Van Gorcum.

Thomassen, J-P.R. (1998). Waardering door klanten: klantenmanagement als fundament voor totale kwaliteit. Deventer: Kluwer

Turvey, B.E. (2014). Forensic victimology: examining violent crimes in investigative and legal contexts. Waltham: Academic Press.

Umbreit, M.S., & Greenwood, J. (2000). Nation survey of victim-offender meditation programs in the United States. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via https://www.ncjrs.gov/ovc_archives/reports/restorative_justice/restorat… cj176350.pdf

UNODC. (2006). Handbook on restorative justice programmes. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via https://www.unodc.org/pdf/criminal_justice/06-56290_Ebook.pdf

UNODC. (2011). Global study on homicide. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via https://www.unodc.org/documents/data-and- analysis/statistics/Homicide/Globa_study_on_homicide_2011_web.pdf

Van Bockrijck, H. (2003). De wet van 28 januari 2003 tot toewijzing van de gezinswoning aan de echtgenoot of aan de wettelijk samenwonende die het slachtoffer is van fysieke gewelddaden vanwege zijn partner en tot aanvulling van het artikel 410 Sw. Echtscheidingsjournaal, 86-92.

Vandecapelle, S. (2012). Seksueel partnergeweld in Vlaanderen: een belevingsstudie. Antwerpen/Apeldoorn: Maklu.

Vandenhove, L. (2006). Iedereen veilig. Antwerpen/Apeldoorn: Garant Uitgevers.

Van den Wyngaert, C. (2009). Strafrecht en strafprocesrecht in hoofdlijnen. Antwerpen/Apeldoorn: Maklu.

Van der Knaap, L.M., el Idrissi, F., & Bogaerts, S. (2010). Onderzoek en beleid: daders van huiselijk geweld. Geraadpleegd op 20 maart 2016 via https://www.wodc.nl/images/ob287- volledige-tekst_tcm44-304901.pdf

Van der Lugt, D. (2009). Interviewen in de praktijk. Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers.

Van der Veen, H.C.J., & Bogaerts, S. (2010). Huiselijk geweld in Nederland: overkoepelend syntheserapport van het vangst-hervangst-, slachtoffer- en daderonderzoek 2007-2010. Geraadpleegd op 20 maart 2016 via https://www.wodc.nl/images/ob288-volledige- tekst_tcm44-322380.pdf

Vande Walle G., & Verhage, A. (2005). Een model van klachtenafhandeling binnen de rechterlijke orde. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via https://www.belspo.be/belspo/organisation/Publ/pub_ostc/agora/raggg093_…

Vande Walle, G., Verhage, A., Ponsaers, P., & Enhus, E. (2012). Klachten voorkomen door klachten te behandelen: naar een vernieuwd model van klachtenbehandeling binnen de rechterlijke orde. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via https://biblio.ugent.be/publication/2006981/file/6765534

Van Dijk, J.J.M. (1997). Het victimologisch perspectief in verleden, heden en toekomst. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://www.canonsociaalwerk.be/1978_slachtofferhulp/1997%20Het%20victim… perspectief%20in%20verleden%20heden%20en%20toekomst%20OCR.pdf

Van Dijk, J.J.M. (1999). Introducing victimology. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via https://pure.uvt.nl/portal/files/1411974/INTRODUC.PDF

Van Dijk, J.J.M., Groenhuijsen, M.S., & Winkel, F.W. (2007). Victimologie, slachtofferschap en samenleving. Justitiële verkenningen, 33(3), 9-29. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via https://www.wodc.nl/images/jv0703-volledige-tekst_tcm44-76221.pdf

Vanhecke, N. (2015, 30 april). Partnergeweld geen prioriteit meer voor politie. De Standaard. Geraadpleegd op 1 mei 2016 via http://www.standaard.be

Vanhecke, N., & Debacker, K. (2015, 28 oktober). Enkelband voor partner met losse handjes moet verdwijnen. De Standaard. Geraadpleegd op 28 oktober 2015 via http://www.standaard.be

Van Vossole, A., & Gilbert, E. (2012). Wetenschappelijk fenomeenonderzoek naar eergerelateerd geweld in België. Geraadpleegd op 10 november 2015 via http://www.partnergeweld.be/nl/algemene_informatie/publicaties/onderzoe… k_fenomeenonderzoek_naar_eergerelateerd_geweld_in_belgi_

Van Wormer, K. (2008). The Dynamics of Murder-Suicide in Domestic Situations. Brief Treatment and Crisis Intervention, 8(3), 274-282. Geraadpleegd op 28 februari 2016 via http://btci.stanford.clockss.org/cgi/reprint/8/3/274.pdf

Velaers, J. (1999). De Grondwet en de Raad van State, afdeling Wetgeving. Antwerpen/Apeldoorn: Maklu.

Verbruggen, F., Franssen, V., Vanheule, J., Vandromme, S., Traest, P., Scherrens, L., ... Deruyck, F. (2008). Recente ontwikkelingen in het strafrecht. Gent: Groep de Beeck nv.

Vermassen, J. (2004). Moordenaars en hun motieven. Antwerpen: Manteau

Vermeulen, G. (2014). Strafrecht: Strafwetboek, Wetboek van Strafvordering, Bijzondere wetten. Antwerpen/Apeldoorn: Maklu.

Verwijs, R., & Lünnemann, K. (2012). Partnergeweld: achtergrond en risicofactoren. Geraadpleegd op 15 november 2015 via http://www.verwey- jonker.nl/doc/vitaliteit/7154_Partnergeweld_POD_web.pdf

Violence Policy Center. (2015). When men murder women: an analysis of 2013 homicide data. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://www.vpc.org/studies/wmmw2015.pdf

Vynckier, G., de Haan, W., Adang, O., & Goossens, F. (Eds.). (2012). Geweld en politie. Antwerpen/Apeldoorn: Maklu.

Walker, L.E. (1984). The battered woman syndrome. New York: Springer.

Walklate, S. (2007). Imagining the victim of crime. New York: Open University Press.

Wallace, A. (1986). Homicide: The social reality. Geraadpleegd op 20 maart 2016 via http://www.criminologyresearchcouncil.gov.au/reports/1-81.pdf

Wasserman, R. (2014). Procedural due process: a reference guide to the United States Constitution. Westport: Praeger Publications.

Weijnen, A.A., & Ficq-Weijnen, A.P.G.M.A. (2001). Prisma woordenboek Nederlands. Utrecht: Het Spectrum B.V.

WHO. (2012). Understanding and addressing violence against women: femicide. Geraadpleegd op 15 februari 2016 via http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/77421/1/WHO_RHR_12.38_eng.pdf

Wilson, M., Johnson, H., & Daly, M. (1995). Lethal and nonlethal violence against wives. Canadian Journal of Criminology, 37(1), 331-361. Geraadpleegd op 27 februari 2016 via http://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/cjccj37&div=31&g_se… =journals

Wittouck, C., Audenaert, K., & Vander Laenen, F. (Red.). (2015). Handboek forensische gedragswetenschappen. Antwerpen/Apeldoorn: Maklu.

Wolfgang, M.F. (1957). Victim Precipitated Criminal Homicide. Journal of Criminal Law and Criminology, 48(1), 1-11. Geraadpleegd op 25 maart 2016 via http://scholarlycommons.law.northwestern.edu/cgi/viewcontent.cgi?articl… c