De handdoek in de ring

Scriptie

Stoppen met topsport: het loopt niet altijd van een leien dakje. Bewegingswetenschappers Wiebe Ceulemans en Dries Dictus (KU Leuven) pleiten daarom in hun masterproef voor een betere begeleiding van topsporters na hun carrière. 
 

“De overgang van professioneel sporter naar pensioen is hard, zowel mentaal als fysiek. Het zou goed zijn om atleten hier beter op voor te bereiden.” 

Dit schreef een ex-olympisch kampioene crosscountry ski.

Je zou het niet meteen verwachten, maar stoppen met topsport is vaak een harde noot om te kraken. Niet alleen zijn er de eventuele fysieke gevolgen van blessures en de jarenlange extreme druk op het lichaam, na een topcarrière krijgt een groot deel van de sporters ook zware klappen op mentaal vlak.

Sportpensioen

Eenzaamheid, depressie, angst: verschillende onderzoeken toonden aan dat heel wat topsporters met vergelijkbare problemen kampen wanneer ze hun carrière afsluiten. Betere begeleiding tijdens de overgang naar het sportpensioen zou dan ook veel leed kunnen voorkomen.

Wiebe Ceulemans en Dries Dictus onderzochten daarom de impact van sociale identiteiten op deze problematiek. “Afhankelijk van de groepen waartoe men behoort, hebben we allemaal een aantal sociale identiteiten. Zo kan iemand, naast een sportcarrière, ook bijvoorbeeld een vader zijn van drie kinderen, studeren of aan vrijwilligerswerk doen.”

“Toch zien we dat veel topsporters tijdens hun carrière bijna uitsluitend focussen op hun identiteit als sporter: het feit dat iemand een sporter is, staat centraal en dat bepaalt in grote mate hun zelfbeeld. Wanneer dit wegvalt, kan dit een grote impact hebben.”

Op zich is dit is niet verwonderlijk: uit onderzoek is meermaals gebleken dat sociale identiteiten belangrijk zijn voor ons welzijn. “Vooral bij de overgang tussen ingrijpende levensveranderingen, zoals de overgang van het werkveld naar het pensioen, is het belangrijk om deze sociale identiteiten te behouden of aan te vullen.”

Betere begeleiding

Om te onderzoeken in welke mate dit ook geldt voor topsporters, beantwoordden 150 ex-topsporters een reeks vragen over hun carrièrebeëindiging, identiteiten en welzijn. De resultaten bevestigden de vermoedens van de onderzoekers.

“Sporters die een verlies ervaren van hun persoonlijke identiteit als sporter kampen vaker met mentale en fysieke gezondheidsproblemen. Ook bleek dat zowel het behouden van sociale groepen die men had tijdens de carrière, als het verwerven van nieuwe sociale groepen na de carrière de gezondheid en het welzijn ten goede komen.” Deze inzichten kunnen zorgen voor een betere begeleiding van topsporters die hun carrière afsluiten. En, zo bleek uit hun onderzoek, daar is vandaag duidelijk vraag naar.

 


Niels Albert
Niels Albert - foto Peter Huys

Ex-veldrijders Niels Albert en Sven Nys

Welke problemen er opduiken na het sportpensioen is ook sterk afhankelijk van de omstandigheden waarin een topsporter zijn carrière beëindigt. Het maakt immers een groot verschil of een sporter bewust kan kiezen om te stoppen. Heeft de sporter zijn doelen bereikt? Blijft hij of zij nog op andere manieren actief binnen de sport? 

Dit verschil werd heel tastbaar toen veldrijders Niels Albert als Sven Nys beiden hun fiets aan de haak hingen. Bij Niels Albert werden hartproblemen vastgesteld, waardoor hij verplicht werd om de sport vaarwel te zeggen. Albert getuigde achteraf in een televisie-interview over de moeilijke periode waar hij toen doorging. 

Sven Nys daarentegen, zette bewust een punt achter zijn carrière op een moment dat hij zijn sportieve doelen had bereikt. Nys bleef zich inzetten voor de sport als coach, ambassadeur en analist. Voor hem was deze overgang veel makkelijker om dragen.

 

Promotor: prof. dr. Katrien Fransen

Lees de scriptie

 


Dit artikel verscheen in de herfsteditie van de Vlaamse Scriptiekrant.

Share this on: