Motorische controle van de bekkenbodem bij vrouwen met urine incontinentie in vergelijking met urinair continente vrouwen.

Tina

De Roover

T. De Roover (M. Van Nylen, H. Cammu, W. Duquet en P. Vaes)

Opzet

In deze studie werd nagegaan of urinair continente en urinair incontinente vrouwen in staat zijn bewust hun bekkenbodemspieren te contraheren. Daarnaast werd ook nagegaan of de visuele observatie van een bekkenbodemspiercontractie na verbaal commando interbeoordelaars betrouwbaar is.

In de literatuur werden 3 studies (Bo et al., 1988; Bump et al., 1991 & Thompson et al, 2003) teruggevonden die beweerden dat slechts 50% van een groep incontinente vrouwen in staat zijn bewust de bekkenbodemspieren te contraheren.

Materiaal en methode

De proefpersonen, gerekruteerd op de consultaties gynaecologie en urologie in het AZ VUB te Jette gedurende de periode van 1 juli 2004 tot 28 februari 2005, werden ingedeeld in een controle groep met continente vrouwen en een experimentele groep met incontinente vrouwen. Binnen deze groepen werden de proefpersonen via randomisatie aan een subgroep toegewezen.

De exclusiecriteria waren: (1) overactieve blaas, (2) mixed incontinentie, (3) <25jaar en >90jaar, (4) kinesitherapie <10jaar geleden, (5) urine incontinentie verhelpende operaties en (6) een ontsteking ter hoogte van de vagina.

Van alle proefpersonen werd een vragenlijst afgenomen, die de risicofactoren van urinaire incontinentie nagaat en werden er 3 onderzoeken, een verbaal commando met observatie, een verbaal commando met palpatie en de Q-tip test uitgevoerd.

Het verbaal commando werd, zowel bij observatie als bij palpatie, op 2 manieren gesteld: ‘Trek je spieren samen zoals je urine zou willen ophouden’ en ‘Trek je anus samen zoals je wind zou willen ophouden’. Bij de observatie van een bekkenbodemspiercontractie gold de minst zichtbare inwaartse beweging van het centrum tendineum als een contractie. Bij een duwbeweging naar buiten spreekt men van een valsalva manoeuvre. Via palpatie werd nagegaan of de bekkenbodemspiercontractie gepaard gaat met of zonder een lift van de vingers van de therapeut, geplaatst in de vagina.

Via de Q-tip test werd de proximale urethra en de blaashals mobiliteit nagegaan. Dit staafje wordt in het proximale deel van de urethra ingebracht en geeft bij ontspannen bekkenbodemspieren de positie van de urethra weer door een hoek te vormen met de lengteas van het lichaam (Schüssler et al., 1994). De Q-tip werd afgenomen in rust, waarbij de hoek 0° (neutraal), <30° (normaal) of >30° (hypermobiel) kan zijn. Bij intra-abdominale drukverhoging (vb. hoesten, niezen) kan het staafje onbeweeglijk blijven, een normale mobiliteit (<30°) of een hypermobiliteit (>30°) aangeven. Als laatste werd een bekkenbodemspiercontractie nagegaan (Karram et al., 1988).

Resultaten

Er werden 129 proefpersonen, met een gemiddelde leeftijd van 57 jaar (range 28-82), gewicht van 68 kg (range 47-103), lengte van 1m64 (range 1m50 -1m82) en BMI (Body Mass Index) van 25 (range 18-41), getest. Er zijn geen significante verschillen gevonden tussen de incontinente en de continente groep voor leeftijd, lichaamslengte, lichaamsgewicht en BMI.

Het onderzoek toont aan dat bij 101 van 129 proefpersonen een bekkenbodemspiercontractie wordt geobserveerd na verbaal commando. Na palpatie blijkt dat 105 van de geteste proefpersonen, waarvan 44 met lift van de vingers van de therapeut, hiertoe in staat zijn.

De studie laat verder zien dat 78% urinair continente en 84% urinair incontinente vrouwen bewust hun bekkenbodemspieren kunnen contraheren.

Tussen de beide groepen is geen significant verschil waarneembaar voor een bekkenbodemspiercontractie na verbaal commando. De resultaten geven wel een tendens weer waarbij de incontinente vrouwen vaker in staat zijn de bekkenbodemspieren samen te trekken dan de continente vrouwen. Wat betreft een bekkenbodemspiercontractie na palpatie werd eveneens geen significant verschil gevonden tussen de beide groepen.

Wanneer een bekkenbodemspiercontractie wordt geobserveerd, mag verwacht worden dat tijdens palpatie een contractie wordt gevoeld en omgekeerd. Wanneer een contractie wordt uitgevoerd na verbaal commando of bij palpatie kan verwacht worden dat de Q-tip test een contractie van de bekkenbodemspieren weergeeft en omgekeerd.

Om de mate van interbeoordelaars betrouwbaarheid van een observatie na verbaal commando na te gaan, onderzochten 2 onderzoekers, een gespecialiseerde kinesitherapeute en een studente kinesitherapie, 68 proefpersonen. De overeenkomst tussen de onderzoekers is bijna compleet en statistisch sterk significant (p=0.000). Dit indiceert dat observatie na verbaal commando zeer sterk inter-beoordelaars betrouwbaar is.

In het onderzoek werd een verband gevonden tussen hysterectomie en urinaire incontinentie en seksuele activiteit en urinaire incontinentie.

Discussie en conclusie

81% van de vrouwen zijn in staat de bekkenbodemspieren te contraheren. 85% van de incontinente vrouwen zijn hiertoe in staat en 78% van de continente vrouwen. In de studie is een tendens gevonden waarbij de incontinente vrouwen hun bekkenbodemspieren beter konden samentrekken dan de continente. Terwijl eigenlijk verwacht wordt dat continente vrouwen een stevigere bekkenbodem hebben omdat deze minder beschadigd zou zijn. Maar stel nu dat incontinente vrouwen zich meer bewust zijn van de bekkenbodem omdat ze, ten gevolge van het incontinent zijn, door allerlei ophoudmanoeuvres deze incontinentie trachten tegen te gaan. In de toekomst zouden nieuwe studies kunnen uitmaken of incontinente vrouwen inderdaad meer bewust zijn van de bekkenbodem dan de continente vrouwen.

Het onderzoek toont verder aan dat de observatie van een bekkenbodemspiercontractie na verbaal commando interbeoordelaars betrouwbaar is tussen 2 onderzoekers, wat deze eenvoudige techniek bruikbaar maakt voor iedereen.

Uit de studie blijkt dat vrouwen met een hysterectomie meer kans hebben op urinaire incontinentie, wat ook in de literatuur wordt teruggevonden (MØller et al. 2001, Milsom et al., 1993 & Melville et al. 2005). Hieruit kan dan ook besloten worden dat vrouwen met een hysterectomie eerder urinaire incontinentie zullen ontwikkelen dan vrouwen zonder hysterectomie en omgekeerd.

De resultaten van ons onderzoek geven een verband weer tussen de mate van seksuele activiteit en urinaire incontinentie. Vrouwen die urinaire incontinent zijn hebben minder vaak seksuele betrekkingen en mogelijks omgekeerd. Het is nog niet geweten of urinaire incontinentie aanleiding geeft tot verminderde seksuele betrekking of verminderde seksuele betrekking aanleiding geeft tot urinaire incontinentie. In de literatuur werden geen studies teruggevonden die deze hypothese konden bevestigen of weerleggen.

Loting

Het gebied tussen anus en vagina

De plasbuis

Beduidende

Bibliografie

Referenties:

Bo, K., Larsen, S., Oseid, S., Kvarstein, B., Hagen, R. & Jorgensen, J. (1988) Knowledge about and ability to correct pelvic floor muscle exercises in women with urinary stress incontinence. Neurourology and urodynamics. Vol 9: pp. 261-262

Bump, R., Hurt, G., Fantl, A. & Wyman, J.F. (1991) Assessment of Kegel pelvic muscle exercise performance after brief verbal instruction. American journal of obstretics and gynecology. Vol 165: pp. 322-329.

Karram, M. & Bhatia, N. (1988) The Q-tip test: standardization of the technique and its interpretation in women with urinary incontinence. Obstretics and gynecology. Vol 71: pp. 807-811.

Melville, J., Katon, W., Delaney, K. & Newton, K. (2005) Urinary incontinence in US women. Archives of internal medicin. Vol 165 (14): pp. 537-542

Milsom, I., Ekelund, P., Molander, U., Arvidsson, L. & Areskoug, B. (1993) The influence of age, parity, oral contraception, hysterectomy and menopauze on the prevalence of urinary incontinence in women. The journal of urology. Vol. 149: pp. 1459-1462

Moller, L., Lose, G. & Jorgensen, T. (2001) Risk factors of lower urinary tract symptoms in women aged 40-60 years. Ugeskr Laeger. Vol 163 (47): pp. 6598-6601 ABSTRACT

Schüssler, B. & Hesse, U. (1994) Q-tip testing. In: Pelvic floor re-education: principles and practice.: pp. 49-50 Springerverslag: London

Thompson, J.A & O’Sullivan, P.B. (2003) Levator plate movement during voluntary pelvic floor muscle contraction in subjects with incontinence and prolapse: a cross-sectional study and review. International urogynecology journal. Vol 14: pp. 84-88.

Arya, L., Jackson, N. & Myers, D. & Verma, A. (2001) Risk of new-onset urinary incontinence after forceps and vacuum delivery in primiparous women.

Am J Obstet Gynecol. 2001 Dec;185(6):1318-23

Arya, L., Myers, D. & Jackson, N. (2000) Dietary Caffeine Intake and the Risk for Detrusor Instability: A Case-Control Study. Obstetrics and Gynecology .Vol 96: pp.85–9

Aukee, P., Usenius, J. & Kirkinen, P. (2003) An evaluation of pelvic floor anatomy and function by MRI. European journal of obstetrics and gynecology and reproductive biology. Vol 112: pp. 84-88

Baessler, K. & Schuessler, B. (2003) Childbirth-induced trauma to the urethral continence mechanism: review and recommendations. Urology. Vol 62 (Suppl 4A): pp. 39-44

Blok, B. & Holstege, G. (1996) Neuronal control of micturition and its relation to the emotional motor system. Progressive Brain Research. Vol 107: pp 113-126

Blok, B. Willemsen, A. & Holstege, G. (1997) A PET study on brain control of micturition in humans. Brain. Vol 120: pp. 111-121

Blok, B., Strums, L. & Holstege, G. (1997) APET study on cortical and subcortical control of pelvic floor musculature in women. Journal of comparative neurology. Vol 389: pp. 535-544

Bo (2004) Pelvic floor muscle training is effective in treatment of female stress urinary incontinence, but how does it work? International Urogynecology Journal of Pelvic Floor Dysfunctions. Vol 15(2): pp.76-84.

Bo, K. & Finckenhagen, H. (2001) Vaginal palpation of pelvic floor muscle strength: inter-test reproducibility and comparison between palpation and vaginal squeeze pressure. Acta obstetrics gynocology scandinavia. Vol 80: pp. 883-887

Bo, K., Lilleas, F., Talseth, T. & Hedlands, H. (2001) Dynamic MRI of the pelvic floor muscles in an upright sitting position. Neurourology and urodynamics. Vol 20: pp.167-174

Bradley, W. (1985) Hoofdstuk 2: Neurology of micturation. pp. 11-27 – In Ostergard, D. (1985) Gynecologic urology and urodynamics: Theory and practice. London: Williams & Wilkins

Brinkman, J. (1998) Cijfers spreken: statistiek en methodologie voor het hoger onderwijs. Wolters Noordhoff: Groningen

Brown, J., Grady, D., Ouslander, J., Herzog, R., Varner, E. & Posner, S. (1999) Prevalence of urinary incontinence and associated risk factors in postmenopausal women. Obstetrics and gynecology. Vol 94: pp. 66-70

Brown, J., Seeley, D., Fong, J., Black, D., Ensrud, K. & Grady, D. (1996) Urinary incontinence in older women: who is at risk? Obstetrics and gynaecology. Vol 87 (5): pp. 715-721

Brumagne, S. (2002) Hoofdstuk 5: Het sensorimotorisch systeem: controle van houding en beweging in de lumbosacrale wervelkolom. pp. 108-143 – In Vaes, P., Kwakkel, G., Smits-Engelsman, B. & Verhagen, A. (2002) Jaarboek fysiotherapie/kinesitherapie. Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum

Bump, R. & McClish, D. (1992) Cigarette smoking and urinary incontinence in women. American journal of obstetrics and gynecology. Vol 167: pp. 1213-1218

Bump, R. & McClish, D. (1994) Cigarette smoking and pure urodynamic stress incontinence ofurine: a comparison of risk factors and determinants between smokers and nonsmokers. American journal of obstetrics and gynecology. Vol 170 (2): pp. 579-582

Bump, R., Matthiasson, A., Bo, K., Brubaker, L., DeLancey, J., Klarskov, P., Shull, B. & Smith, A. (1996) The standardization of terminology of female pelvic organ prolapse and pelvic floor dysfunction. American journal of obstretics an gynecology. Vol. 175: pp. 10-17

Cammu, H. (2001) Pelvic floor muscle training in genuine urinary stress incontinence Brussel: VUB press

Chou, Q. & DeLancey, O. (2001) A structured system to evaluate urethral support anatomy in magnetic resonance images. American journal of obstretics and gynecology. Vol 185:pp. 44-50

Christensen, L., Djurhuus, J., Constantinou, C. (1995) Imaging pelvic floor contractions using MRI. Neurourology and urodynamics. Vol 14: pp. 209-216

De Tayrac, R., Chevalier, N., Chauveaud-Lambling, A., Gervaise, A. & Fernandez, H. (2004) Risk of urge and stress urinary incontinence at long-term follow-up after vaginal hysterectomy. American journal of obstetrics and gynecology. Vol 191: pp. 90-94

DeLancey, J. (1996) Stress urinary incontinence: Where are we know, where should we go? American journal of obstretics and gynecology. Vol 175: pp. 311-319

DeLancey, J., Gosling, J., Creed, K., Dixon, J., Delmans, V., Landon, D. & Norton, P. (2002) Committee 1: Gross anatomy and cell biology of the lower urinary tract. Incontinence. Plymbridge distributors ltd: United Kingdom

Dessers, K. (2004) Onderzoek naar de ernst van het urineverlies en impact op de “Quality of Life” bij vrouwen met verschillende vormen van urinaire incontinentie. VUB

Dietz, H., Wilson, P. & Clarke, B. (2001) The use of perineal ultrasound to quantify levator activity and teach pelvic floor muscle exercises. International urogynecology journal. Vol 12: pp. 166-169

Duquet, W. (2001-2002) Navorsingsmethodes en statistiek in de revalidatiewetenschappen. Brussel: VUB faculteit lichamelijke opvoeding en kinesitherapie (eigen bezit)

Eason, E., Labrecque, M., Marcoux, S. & Mondor, M. (2004) Effects of carrying a pregnancy and of method of delivery on urinary incontinence: a prospective cohort study. BMC Pregnancy and childbirth: www.biomedcentral.com/1471-2393/4/4

Elser, D., Wyman, J., McClish, D., Robinson, D. & Bump, R. (1999) The effect of bladder training, pelvic floor muscle training or combination training on urodynamic parameters in women with urinary incontinence. Neurourology and urodynamics. Vol 18 (5): pp. 427-436

Fritel, X., Fauconnier, A., Levet, C. & Bénifla, J. (2004) Stress urinary incontinence 4 years after the first delivery: a retrospective cohort survey. Acta obstetricia et gynecologica Scandinavia. Vol 83: pp 941-945

Gandevia, S., McCloskey, D. & Burke, D. (1992) Kinaesthetic signals and muscle contraction. Trends in Neurosciences. Vol 15: pp. 62-65

Hasson, H. (1993) Cervical removal at hysterectomy for benign disease: risks and benefits. Journal of reproductive medicin. Vol 38: pp. 299-302

Hodges, P. & Gandevia, S. (2000) Activation of the human diaphragm during repetitive postural task. Journal of physiology. Vol 522: pp. 165-175

Hodges, P. & Richardson, C. (1996) Inefficient muscular stabilisation of the lumbar spine associated with low back pain: A motor control evaluation of the transverse abdominis. Spine. Vol 21: pp. 2640-2650

Hojberg, K., Salving, J., Winslow, N., Lose, G. & Secher, N. (1999) Urinary incontinence: prevalence and risk factors at 16 weeks of gestation. British journal of obstetrics and gynaecology. Vol 106: pp. 842-850

Holroyd-Leduc, J. & Straus, S. (2004) Management of urinary incontinence in women: Scientific review. Journal of the American medical association. Vol 291: pp. 986-995

Jiang, K., Novi, J., Darnell, S. & Arya A. (2004) Exercise and urinary incontinence in women. Obstetrical and gynaecological survey. Vol 59 (10): pp.717-721

Karram, M. & Bhatia, N. (1988) The Q-tip test: standardization of the technique and its interpretation in women with urinary incontinence. Obstretics and gynecology. Vol 71: pp. 807-811.

Law, P., Danin, J., Lamb, G., Regan, L.,Darzi, A. & Gedroyc., W. (2001) Dynamic imaging of the pelvic floor using an open-figuration magnetic resonance scanner. Journal of magnetic resonance imaging. Vol 13: pp. 923-929

Laycock, J. (1995) Pelvic floor dysfunction Bradford: University of Bradford - Cit in Thompson, J.A & O’Sullivan, P.B. (2003) International urogynecology journal. Vol 14: pp. 84-88.

Madersbacher, H. (2004) Neurourology and pelvic floor dysfunction. Minerva Ginecolgia. Vol 56: pp. 303-309

Mayer, R., Wells, T., Brink, C. & Clark, P. (1994) Correlations between dynamic urethral profilometry and perivaginal pelvic muscle activity. Neurourology and urodynamics. Vol 13: pp. 227-235

McCarthy, T. (1985) Hoofdstuk 5: medicals history and physical examination. pp. 59-62 – In Ostergard, D. (1985) Gynecologic urology and urodynamics: Theory and practice. London: Williams & Wilkins

Melville, J., Katon, W., Delaney, K. & Newton, K. (2005) Urinary incontinence in US women. Archives of internal medicin. Vol 165 (14): pp. 537-542

Moller, L., Lose, G. & Jorgensen, T. (2001) Risk factors of lower urinary tract symptoms in women aged 40-60 years. Ugeskr Laeger. Vol 163 (47): pp. 6598-6601 ABSTRACT

Murphy, C., Sherburn, M. & Allen, T. (2002) Investigation of transabdominal diagnostic ultrasound as a clinical tool and outcome measure in the constervative measurement of pelvic floor muscle dysfunction. – Cit. In Thompson, J.A & O’Sullivan, P.B. (2003) International urogynecology journal. Vol 14: pp. 84-88.

Neumann, P. & Gill, V. (2002) Pelvic floor and abdominal muscle interaction: EMG activity and intra-abdominal pressure. International urogynecology journal. Vol. 13: pp. 125-132

Peschers, U., Gingelmaier, A., Jundt, K., Leib, B. & Dimp, T. (2001) Evaluation of pelvic floor muscle strength using four different techniques. International urogynecology journal. Vol 12: pp.27-30

Peschers, U., Schaer, G., Anthuber, C., Delancey, J. & Schuessler, B. (1996) Changes in vesical neck mobility following vaginal delivery. Obtstetrics and gynecology. Vol 88 (6): pp. 1001-1006

Putz, R. & Pabst, R. (2000) Sobotta atlas van de menselijke anatomie: deel 2: romp, organen, onderste extremiteit. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum

Samuelsson, E., Foldspan, A., Elving, L. & Mommsen, S. (2000) Determinants of urinary incontinence in a population of young and middle-aged women. Acta obstetricia et gynecologica Scandinavia. Vol 79: pp 208-215

Sampselle, C., Harlow, S. & Skurnick, J. Urinairy incontinence predictors and life impact in ethnically diverse perimenopausal women. Obstetrics and gynecology. Vol 100: pp. 1230-1238

Sapsford, R. & Hodges, P. (2001) Contraction of the pelvic floor muscles during abdominal maneuvers. Archives of physical medicine and rehabilitation. Vol 82: pp. 1081-1088

Sapsford, R., Hodges, P., Richardson, C., Cooper, D., Markwell, S. & Jull, G. (2001) Co-activation of the abdominal and pelvic floor muscles during voluntary exercises. Neurourology and urodynamics. Vol 20: pp.31-42

Schaer, G., Koechli, O., Schuessler, B. & Haller, U. (1995) Perineal ultrasound for evaluating the bladder neck in urinary stress incontinence. Obstetrics and gynecology. Vol 85: pp. 220-224

Schüssler, B. & Hesse, U. (1994) Q-tip testing. In: Pelvic floor re-education: principles and practice.: pp. 49-50 Springerverslag: London

Schüssler, B., Laycock, J., Norton, P. & Stanton, S. (1994) Pelvic floor re-education: principles and practice.: pp. 49-50 Springerverslag: London

Shafik, A., Asaad, S. & Doss, S. (2002) The histomorphologic structure of the levator ani muscle and its functional significance. International urogynecology journal. Vol 13: pp. 116-124

Song, Y., Lin, J., Li, Y., He, X., Xu, B., Hao, L. & Song, J. (2003) analysis of risk factors about stress urinary incontinence in female. Zhonghua Fu Chan Ke Za Zhi. Vol 38 (12): pp. 737-740 ABSTRACT

Stoker, J., Halligan, S.& Clive I. (2001) Pelvic floor imlaging. Radiology. Vol 218: pp. 621-641

Swart, A., Hagerty, J. Cotiaans, A. & Rane, A. (2002) Management of the very weak pelvic floor. Is there a point? International urogynecology journal. Vol 13 (6): pp. 346-348

Tampakoudis, P., Tantanassis, T., Grimbizis, G., Papeletsos, M. & Mantalenakis, S. (1995) Cigarette smoking and urinary incontinence in women: a new calculative method of estimating the exposure to smoke. European journal of obstetrics, gynecology and reproductive biology. Vol 63: pp. 17-30

Tetzschner, T., Sorensen, M. Jonsson, L., Lose, G. & Christiansen, J. (1997) Delivery and pudendal nerve function. Acta obstetricia et gynecologica Scandinavia. Vol 76: pp 324-331

Theofrastous, J., Wyman, J. Bump, R., McClish, D., Elser, D., Bland, D., Fantl, J.& the continence program for women research group. (2002) Effects of pelvic floor muscle training on strength and predictors of response in the treatment of urinary incontinence. Neurourology and urodynamics. Vol 21(5): pp. 486-490

Torrens, M. & Morrison, J. (1987) The physiology of the lower urinary tract. Londen: Springer In Vodusek, D. (2004) Anatomy and neurocontrol of the pelvic floor. Digestion. Vol 69: pp. 87-92

Truijen, G., Wyndaele, J. & Weyler, J. (2001) Conservative treatment of stress urinary incontinence in women: who will benefit? International urogynecology journal. Vol 12: pp. 386-390

van der Vaart, C., van der Bom, J., de Leeuw, J., Roovers, J. & Heintz, A. The contribution of hysterectomy to the occurence of urge and stress urinary incontinence symptoms. British journal of gynaecology. Vol 109: pp.149-154

Van Geelen, J., Van De Weijer, P. & Arnolds, H. (2000) Urogenital symptoms and resulting discomfort in non-institutionalised Dutch women aged 50-75 years. International urogynecology journal. Vol 11: pp.9-14

Viktrup, L., Lose, G., Rolff & Barfoed, K. (1992) The symptom of stress incontinence caused by pregnancy or delivery in primiparas. Obstetrics and gynecology. Vol 79 (6): pp. 945-949

Warrel, D. (1988) Age-related genito-urinary changes. Clinical obstetrics and gynaecology. Vol 2: pp 261 - Cit in Milsom, I., Ekelund, P., Molander, U., Arvidsson, L. & Areskoug, B. (1993) The influence of age, parity, oral contraception, hysterectomy and menopauze on the prevalence of urinary incontinence in women. The journal of urology. Vol. 149: pp. 1459-1462

Weber, A., Abrams, P., Brubaker, L., Cundiff, G., Davis, G., Dmochowski, R., Fischer, T., Nygaard, I. & Weidner, A. (2001) The standaardization of terminology for researchers in female pelvic floor disorders. International urogynecology journal. Vol 12: pp.178-186

Wilson P., Bo, K., Hay-Smith, J., Nygaard, I., Statskin, D., Wyman, J. & Bourcier, A. (2002) Committee 4: Conservative treatment in Women. Incontinence. Plymbridge distributors ltd: United Kingdom