Sorry for the inconvenience, we’re trying to save the world. De betogingsvrijheid in België

Mathieu
Leloup

Sorry for the inconvenience

Het internet is vandaag de bruine kroeg van weleer. Waar vroeger de levenswijsheden en overtuigingen, gesterkt door gekoeld gerstenat, met veel jolijt over de toog rolden, maken vandaag menig kemphaan en computernerd er een sport van te reageren op alles wat beweegt op hun tijdlijn. Berichten met honderden reacties zijn schering en inslag op Facebook. Men kan zich dan afvragen of we eigenlijk nog wel nood hebben aan betogingen. Heeft het internet immers niet meer dan ooit de vrijheid van meningsuiting toegankelijk gemaakt voor iedere burger, ongeacht diens afkomst of rijkdom? Ja, het hele online gebeuren heeft inderdaad toegelaten dat mensen gemakkelijker dan vroeger gebruik kunnen maken van hun recht op vrije meningsuiting, maar een betoging behelst nog een ander recht, met name de vrijheid van vergadering. En net wat dit aspect betreft, wringt het schoentje van de sociale media. Met duizenden zijn ze, de mensen die reageren op een facebookbericht. En toch staan ze stuk voor stuk alleen met hun mening. Want wie gaat er op zoek naar een gelijkgestemde ziel tussen de ontelbare andere reacties? Alleen zij die het luidst roepen worden van hun anonimiteit ontdaan – populaire reacties noemt Facebook hen – en kunnen door toevallige passanten worden beloond met een duim. Tot daar de samenhorigheid. Het sociaal aspect verzandt, het sociaal contact verwatert.

Vervang de commentsectie door de straat, de likes door het gejuich of gejoel van toevallige passanten en we zien dat een betoging eigenlijk niet zo gek hard verschilt van de facebooktijdlijn. Betogingen staan open voor iedereen en laten eveneens toe dat grote groepen mensen in volledige vrijheid hun mening verkondigen. Maar er is 1 belangrijk aspect dat de betoging onderscheidt van de sociale media: de betoging is ook een instrument van sociale cohesie. Tijdens de betoging zijn we allemaal bondgenoten: aanhangers van Thuis en Familie lopen zij aan zij en Club Bruggefans scanderen leuzen samen met Anderlechtsupporters. De kleine twisten des levens wijken voor een groter ideaal. Wanneer je bedenkt dat net samenhorigheid en tolerantie vandaag twee grote uitdagingen zijn voor onze samenleving, dan is het niet moeilijk het belang van een betoging in te denken.

We’re trying to change the world

Betogingen kunnen dan wel veel bijdragen aan de maatschappij, ze kunnen ook voor veel problemen zorgen. De rust wordt verstoord, het verkeer moet worden omgeleid en het kabinet van Minister Geens zal na het recente bezoek van de stakende cipiers – vrij letterlijk – nooit meer hetzelfde zijn. De betogingsvrijheid en de openbare orde blijken moeilijk te verzoenen in de maatschappij. De nationale en internationale teksten geven ruimte aan de overheid en laten toe dat het betogingsrecht beperkt wordt om de openbare orde te vrijwaren. 

Beeld je de volgende situatie in: Op 17 mei – de internationale dag tegen homofobie en transfobie – vraagt een groep van 2000 mensen om in het centrum van Antwerpen te betogen terwijl er op dezelfde dag al 10 andere manifestaties in Antwerpen staan gepland. Hoewel deze vraag op het eerste gezicht zeer redelijk lijkt, leidt die toch tot verschillende problemen.

Wat moet er bijvoorbeeld gebeuren met het verkeer? Heeft de betoger het recht om zich meester van de straat te maken en moet de gewone burger zich hier maar naar schikken? Is een betoging automatisch van groter belang dan de normale doorstroming van het verkeer? Wat met betogingen die opzettelijk het verkeer hinderen? 

Daarnaast is het niet ondenkbaar dat er bepaalde mensen niet zijn opgezet met een pro-holebibetoging. Zij kunnen wel eens geneigd zijn om zelf op straat te komen en de confrontatie met de andere betogers op te zoeken. Zo’n confrontaties blijven niet altijd bij woorden alleen. Sommige mensen verkiezen nog altijd de harde hand in plaats van een zacht woord. Dergelijk geweld is natuurlijk onaanvaardbaar. Betogers zouden kunnen worden afgeschrikt om op straat te komen. De betogingsvrijheid verwordt tot een hol omhulsel; de schrik voor fysiek geweld legt de betogers het zwijgen op. Het lijkt instinctief een taak van de overheid om ervoor te zorgen dat het niet tot geweld komt tussen de twee groepen betogers. Hoe ver moet de staat hier echter in gaan? Kan er van de organisator verwacht worden dat hij zelf een ordedienst voorziet? Mag de overheid rekening houden met het feit dat er ook andere betogingen staan gepland die dag en er daar eventueel ook politiebescherming nodig is?

Bovendien kan het zijn dat de overheid de betoging niet toestaat op de gevraagde datum. Deze was echter van groot belang voor de organisator. Een pro-holebibetoging verliest veel van haar karakter als ze niet op de internationale dag tegen homofobie en transfobie kan worden gehouden. Kan de overheid zo maar een betoging op een bepaalde datum weigeren? Wat als de datum zoals hier een symbolische waarde meedraagt? En hoe zit het met spontane betogingen? Dagelijks gebeuren er overal ter wereld zaken waar de bevolking collectief en onaangekondigd op reageert. Ook zulke spontane betogingen moeten beschermd worden. Het België zoals wij het vandaag kennen, bestaat maar door een spontane reactie op een operavoorstelling van De Stomme van Portici in 1830. De overheid heeft dan echter geen mogelijkheid om de betoging te omkaderen en de ongemakken voor de rest van de bevolking te verminderen. Hoe verhoudt dit recht zich tot de rust waar elke burger recht op heeft?

In deze scriptie tracht ik op al deze vragen antwoord te geven en ga ik na of de Belgische rechtspraak wel voldoet aan de regels die door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens worden uiteengezet. Het is duidelijk dat het recht om te betogen een zware last op de maatschappij kan leggen en tot hinder en zelfs geweld kan leiden. Daarentegen zorgt de betogingsvrijheid voor een collectieve en actieve vorm van meningsuiting die van onschatbare waarde is in een democratie. Enige hinder moet er dan worden bijgenomen. Om het met de woorden van de Amerikaanse Filosoof Thomas Paine te zeggen: “Those who expect to reap the blessings of freedom, must, like men, undergo the fatigue of supporting it”.

Bibliografie

Rechtsleer

·         ALEN, A. en MUYLLE, K., Handboek van het Belgisch Staatsrecht, Mechelen, Kluwer, 2011, 1055 p.

·         ALEN A. m.m.v. CLEMENT, J., VAN HAEGENDOREN, G. en VAN NIEUWENHOVE, J., Handboek van het Belgische Staatsrecht, Deurne, Kluwer, 1995, 889 p.

·         ALEN, A., “Is het vereisen van een voorafgaand verlof in politiereglementen voor het uitdelen van pamfletten niet in strijd met de grondwettelijke vrijheid van meningsuiting?” (noot bij Politierechtbank Kortrijk 12 november 1973), TBP 1975, 110-128.

·         ANDERSEN, R., “Liberté de manifester et ordre public” in ACKAERT, J., DE BECKER, A., FOUBERT, P., TORFS, N., VANHEUSDEN, B. en VERBIST, S. (eds.), Liber Amicorum Anne Mie Draye, Antwerpen, Intersentia, 2015, 207-224.

·         BAYENS, R., (noot onder RvS 24 april 1954), RW 1952-53, 1647-1648.

·         BLASI, V., “Prior restraints on demonstrations”, Michigan Law Review 1996, 1481-1574.

·         BOURDOUX, G., DE RAEDT, E., DE MESMAEKER, M., LINERS, A. en BERKMOES, H., De wet op het politieambt: Handboek van de politiefunctie, Brussel, Politeia, 2005, 322 p.

·         BRABANTS, S., “Geen gemeentelijke politiebevoegdheid voor de morele openbare orde, ook niet na de invoering van het begrip ‘openbare overlast’” (noot onder RvS 18 maart 2010), T. Gem 2010, 205-209.

·         CAHILL, S.M., “Public Forum: Minimum Access, Equal Access, and the First Amendment”, Stanford Law Review 1975, 117-148.

·         CAMBIER, C., Droit administratif, Brussel, Larcier, 1968, 621 p.

·         CORNELIS, L., Beginselen van het Belgische buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht, Antwerpen, Maklu, 1989, 743 p.

·         DE MEYER, J., Staatsrecht, Leuven, KUL, 1975, 528 p.

·         DE PRINS, D., “Betogingsvrijheid en politiek-radicale standpunten. Een pleidooi voor een ruime bescherming van de vrijheid van meningsuiting en vergadering”, AM 2002, 383-386.

·         DE SOMERE, P., “Hoofd en verantwoordelijke overheid van de (algemene) administratieve politie” in DUJARDIN, J. en SOMERS, W. (eds.), Burgemeester: bevoegdheden, Brugge, Die Keure, 2013, 29-132.

·         DE VROEDE, P., “Het decreet d’Allarde van 2-17 maart 1791 sluit beperkingen aan de vrijheid van handel en nijverheid niet uit. Art. 159 GW laat geen ruimte voor het evenredigheidsbeginsel”, (noot bij Cass. 4 maart 1998), R. Cass. 1999, 97-98.

·         DELPÉRÉE, F., Le droit constitutionnel de la Belgique, Brussel, Bruylants, 2000, 1048 p.

·         DEMBOUR, J., Droit administratif, Den Haag, Martinus Nijhoff, 1972, 513 p.

·         DEMBOUR, J., Les pouvoirs de police administrative générale des autorités locales, Brussel, Bruylant, 1956, 211 p.

·         DUJARDIN, J. en SOMERS, W. (eds.), Gemeenteraad: Bevoegdheden, Brugge, Die Keure, 2011, 460 p.

·         DUJARDIN, J., SOMERS W., VAN SUMMEREN, L. en VANDE LANOTTE, J. (eds.), Praktisch handboek voor gemeenterecht, Brugge, Die Keure, 1997, 465 p.

·         DUNN, C., “Balancing the right to protest in the aftermath of September 11”, Harvard Civil Right – Civil Liberties Law Review 2005, 338-374.

·         GERARDS, J., EVRM: algemene beginselen, Den Haag, Sdu Uitgevers, 2011, 307 p.

·         HUYTTENS, E., Discussions du Congrès National de Belgique, Brussel, Bruylant, 1844, I, 731 p.

·         KALVEN, H., “The concept of the public forum: Cox vs. Louisiana”, Supreme Court Review 1965, 16-38.

·         LAGASSE, “L’évolution du contrôle des actes administratifs “discrétionnaires” par le conseil d’état de 1971 à 1986”, APT 1987, 216-240.

·         LANCKSWEERDT, E., “Waartoe nodigt de vrijheid van meningsuiting ons uit?”, TBP 2015, 152-156.

·         LANCKSWEERDT, E., “Hoe groot is het paradijs der samenscholers?”, TBP 1989, 371-387.

·         LIERMAN, S., VAN DE WEYER, P.-J. e.a., “Recente ontwikkelingen in de rechtspraak en de wetgeving over algemene bestuurlijke politiebevoegdheden van de gemeente” in LIERMAN, S. (ed.), Actualia Gemeenterecht, Brugge, Die Keure, 2013, 69-141.

·         LIERMAN, S. en VAN DE WEYER, P.-J., “Recente ontwikkelingen in de rechtspraak en de wetgeving over algemene bestuurlijke politiebevoegdheden van de gemeente” in X., Recht in Beweging, Antwerpen, Maklu, 2014, 23-50.

·         LEYSEN, I., “La liberté de danser: les mesures de police administrative à l’égard des bals et salles de danse”, APT 1999, 251-261.

·         MARCUSE, P., “The ‘threat of terrorism’ and the right to the city”, Fordham Urban Law Journal 2004-2005, 768-792.

·         MARUT, A., “Vrijheid van vereniging”, Postal Memorialis, V 240/8.

·         MARX, M., De politiemachten des burgemeesters, Brussel, Larcier, 1932, 99p.

·         MAST, A., DUJARDIN, J., VAN DAMME, M., VANDE LANOTTE, J., Overzicht van het Belgisch Administratief Recht, Mechelen, Kluwer, 2014, 1459 p.

·         MAST, A., “Vrijheid van vergadering”, Administratief Lexicon, 8 p.

·         MERCKAERT, M., “Artikel 144 van de Grondwet en het toekennen van schadevergoeding tot herstel door de Raad van State” in ALEN, A., DALLE, B. e.a. (eds.), Het federale België na de Zesde Staatshervorming, Brugge, Die Keure, 2014, 235-254.

·         NICODÈME, P., “La motivation formelle au service de la liberté individuelle et de la liberté de manifestation (noot onder RvS 14 december 2001, nr. 101.887), APT 2003, 152-163.

·         NIEUWENHUIS, A., “Vrijheid van vereniging, vergadering en betoging” in GERARDS, J., Grondrechten: de nationale, Europese en internationale dimensie, Nijmegen, Ars Aequi Libri, 2013, 103-127.

·         OPDEBEEK, I. en COOLSAET, A., “Draagwijdte van de formele motiveringsplicht” in OPDEBEEK, I. en COOLSAET, A. (eds.), Formele motivering van bestuurshandelingen, Brugge, Die Keure, 2013, 129-182.

·         OPDEBEEK, I. en VAN DAMME, M. (eds.), Beginselen van behoorlijk bestuur, Brugge, Die Keure, 2006, 491 p.

·         OPDEBEEK, I., Rechtsbescherming tegen het stilzitten van het bestuur, Brugge, Die Keure, 1992, 482 p.

·         ORBAN, O., Le droit constitutionnel de la Belgique, III, Luik, Dessain, 622 p.

·         PETERS, J.A., Het primaat van de vrijheid van meningsuiting: vergelijkende aspecten Nederland –Amerika, Nijmegen, Ars Aequi Libri, 1981, 254 p.

·         POPELIER, P., “Beginselen van behoorlijk bestuur: begrip en plaats in de hiërarchie van de normen” in OPDEBEEK, I. en VAN DAMME, M. (eds.), Beginselen van behoorlijk bestuur, Brugge, Die Keure, 2006, 3-33.

·         RIMANQUE, K., “De vrijheid van expressie op straten en pleinen”, TBP 1978, 7-24.

·         SCHILDER, A.E., Het recht tot vergadering en betoging, Arnhem, Gouda Quint BV, 1989, 318 p.

·         TODTS, L., “Het evenredigheidsbeginsel bij administratieve sancties en politiemaatregelen: de ene evenredigheid is de andere niet?” (noot onder RvS 8 mei 2014, nr. 227.331), T. Gem. 2015, afl. 4, 266.

·         VAN DEN BROECK, J., De rechten van de mens omstreeks 1789 in de Oostenrijkse Nederlanden, Antwerpen, Kluwer, 1986, 151 p.

·         VAN DIJK, P. en VAN HOOF, G.J.H., De Europese conventie in theorie en praktijk, Nijmegen, Ars Aequi Libri, 1982, 587 p.

·         VAN GARSSE, S., “De administratieve politiebevoegdheid van de burgemeester”, TBP 2001, 141-147.

·         VAN HAEGENBORGH, G., “De politionele bevoegdheid van de gemeenteraad” in DUJARDIN, J. en SOMERS, W. (eds.), Gemeenteraad: Bevoegdheden, Brugge, Die Keure, 2011, 347-460.

·         VAN MENSEL, A., CLOECKAERT, I., ONDERDONCK, W., De administratieve rechtshandeling: een proeve, Gent, Mys & Breesch, 1997, 199 p.

·         VAN OEVELEN, A., “De toetsing van het overheidshandelen aan de zorgvuldigheidsnorm van de artikelen 1382-1383 BW: een volledige of marginale controle” in COUSY, H., DIRIX, E. e.a. (eds.), Liber Amicorum Walter van Gerven, Deurne, Kluwer, 2000, 361-372.

·         VAN SPEYBROECK, J.-P., “Lokale besturen en de handhaving van de openbare orde en rust naar aanleiding van allerlei manifestaties”, T. Gem. 2005, 17-30.

·         VANDAELE, A.-S., De volle rechtsmacht bij de beoordeling van de bestuurshandelingen: de rechtsmacht van de Raad van State in het annulatiecontentieux, Brugge, Die Keure, 2014, 104 p.

·         VANDE LANOTTE, J., GOEDERTIER, G., HAECK, Y., DE PELSMAEKER, T. en GOOSENS, J., Handboek Belgisch publiekrecht, Deel 1: Inleiding tot het Belgisch Publiekrecht, Brugge, Die Keure, 2014, 791p.

·         VANDE LANOTTE, J. en HAECK, Y., Handboek EVRM, Deel 1: Algemene beginselen, Antwerpen, Intersentia, 2005, 949 p.

·         VANDE LANOTTE, J. en HAECK, Y., Handboek EVRM, Deel 2: artikelsgewijze commentaar, volume II, Antwerpen, Intersentia, 2005, 762 p.

·         VANDENDRIESSCHE, A., “De algemene administratieve politie op gemeentelijk vlak in de rechtspraak van de Raad van State”, T. Gem. 2001, 165-188.

·         VANDER STICHELE, A., “Algemene bestuurlijke politie”, TBP 1957, 163-177.

·         VELAERS, J., De beperkingen van de vrijheid van meningsuiting, Antwerpen, Maklu, 1991, 907 p.

·         VENY, L., “Bestuurlijke politie, openbare ordehandhaving en het gemeentelijk optreden” (noot onder Gent 3 april 2001), AJT 2001-02, 1010-1013.

·         VOORHOOF, D. en DE MAEGD, A., “Beperkingen op de vrijheid van meningsuiting op openbare plaatsen: recente rechtspraak in verband met betogingsverboden en (preventieve) maatregelen betreffende de verspreiding van pamfletten”, CDPK 1999, 336-362.

Overzicht van de aangehaalde rechtspraak

Nationale rechtspraak

            Rechtspraak van de Raad van State

·         RvS 27 juni 2016, nr. 235.230, Vanvinckenroye.

·         RvS 19 januari 2016, nr. 233.523, Petit.

·         RvS 22 oktober 2015, nr. 232.656, Entropia Digital

·         RvS 13 oktober 2015, nr. 232.542, Rampart.

·         RvS 19 juni 2015, nr. 231.685, NV Dieter.

·         RvS 4 mei 2014, nr. 227.249, Laghmich.

·         RvS 25 april 2014, nr. 227.184, Sirjacobs

·         RvS 3 april 2014, nr. 227.046, Lootens-Stael.

·         RvS 4 januari 2013, nr. 221.934, Mbeke Matundu Puati.

·         RvS 28 september 2012, nr. 220.792, Mbeke Matundu Puati.

·         RvS 20 februari 2012, nr. 218.138, la s.p.r.l. Carrières Van Reeth-Hoefkens.

·         RvS 23 december 2011, nr. 217.060, Kapinga.

·         RvS 7 november 2011, nr. 216.180, Missiaen.

·         RvS 6 september 2011, nr. 215.321, anoniem.

·         RvS 8 juli 2011, nr. 214.527, la s.p.r.l. Carrières Van Reeth-Hoefkens.

·         RvS 19 mei 2011, nr. 213.363, Gorris.

·         RvS 22 april 2011, nr. 212.709, Minet.

·         RvS 2 maart 2011, nr. 211.711, s.a IMMO RD-LK.

·         RvS 14 februari 2011, nr. 211.205, Renneboog.

·         RvS 30 april 2010, nr. 203.503, Cornet.

·         RvS 18 maart 2010, nr. 202.037, BVBA Belgium Business Company.

·         RvS 10 januari 2009, nr. 189.378, Arabisch Europese Liga.

·         RvS 10 september 2008, nr. 186.191, De Winter.

·         RvS 20 maart 2008, nr. 181.416, BVBA Belgium Business Company.

·         RvS 29 november 2007, nr. 177.405, VZW GAIA.

·         RvS 8 september 2007, nr. 174.303, VZW association pour la restitution individuelle, intégrale et rapide des biens voles aux juifs, pour la vérité, la mémoire, la transmission et la vie juive.

·         RvS 29 augustus 2007, nr. 174.132, Ulfkotte.

·         RvS 4 mei 2007, nr. 170.823, Hermans.

·         RvS 27 maart 2007, nr. 169.335, Knaepen.

·         RvS 6 juni 2005, nr. 145.446, Mennens.

·         RvS 28 april 2005, nr. 143.849, VZW parochiale vereniging Onze Lieve Vrouw Middelares.

·         RvS 10 maart 2005, nr. 141.832, Van den Brande.

·         RvS 26 april 2002, nr. 106.119, Schoofs.

·         RvS 19 februari 2002, nr. 103.730, Snellings en Agalev.

·         RvS 12 december 2001, nr. 101.772, Dumoulin.

·         RvS 4 mei 2001, nr. 95.162, Deknudt.

·         RvS 16 maart 2001, nr. 94.085, VZW GAIA.

·         RvS 15 juni 2000, nr. 87.974, Kazimbwa Moma.

·         RvS 28 januari 2000, nr. 84.976, Lemmens.

·         RvS 7 december 1999, nr. 83.940, Ramses.

·         RvS 8 november 1999, nr. 83.339, Van den Eynde.

·         RvS 18 mei 1999, nr. 80.282, Van der Vinck.

·         RvS 9 april 1999, nr. 79.786,  Hamza.

·         RvS 2 april 1999, 79.772, Michels.

·         RvS 11 december 1998, nr. 77.596, Blancke.

·         RvS 7 november 1998, nr. 76.815, Burgemeester van de Stad Brussel/ de gouverneur van het administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad 

·         RvS 20 februari 1998, nr. 71.984, VZW GAIA.

·         RvS 19 mei 1995, nr. 53.398, BVBA X-mania.

·         RvS 24 januari 1995, nr. 51.285, Markey.

·         RvS 20 april 1994, nr. 46.917.

·         RvS 22 maart 1994, nr. 46.572, BVBA Giko en Spruyt.

·         RvS 16 maart 1993, nr. 42.304, Maton, T. Gem. 1994, 82-83.

·         RvS 4 februari 1986, nr. 26.130, Eemans.

·         RvS 15 januari 1976, nr. 17.375, Unie van de Belgische Automatenbranche, Arr.RvS 1976, 60-77.

·         RvS 31 januari 1952, VZW de verbroedering der ontmijners van België, Arr.RvSt. 1952, 75-77.

           Rechtspraak van het Grondwettelijk Hof

·         Grondwettelijk Hof 3 december 2009, nr. 195/2009.

·         Grondwettelijk Hof 12 februari 2009, nr. 17/2009.

·         Arbitragehof 22 juli 2004, nr. 136/2004.

           Rechtspraak van Burgerlijke Rechtbanken

·         Cass. 30 juni 2015, P.15.0882.N.

·         Cass. 14 januari 2005, AR C.03.0622.N, Arr.Cass. 2005, afl. 1, 95-101.

·         Cass. 18 maart 2003, AR P.03.0352.N, Arr.Cass. 2003, afl. 3, 663-665.

·         Cass. 4 maart 1998, AR P.97.1323.F, Arr.Cass. 1998, 264-265.

·         Cass. 4 juni 1996, Arr.Cass. 1996, 536-539.

·         Cass. 25 april 1996, Arr.Cass. 1996, 371-378.

·         Cass. 3 februari 1975, Arr.Cass. 1975, 631-633.

·         Cass. 29 oktober 1973, Arr.Cass. 1974, afl. 2, 243-245.

·         Cass. 27 mei 1971, Arr.Cass. 1971, 959-968.

·         Cass. 14 januari 1952, Pas. 1952, I, 256-258.

·         Cass. 20 juli 1951, Pas. 1951, I, 794-796.

·         Cassatie 16 oktober 1899, Pas 1890, I, 12-14.

·         Cass. 8 juni 1892, Pas. 1892, I, 293-294.

·         Cass. 18 januari 1892, Pas. 1892, I, 83-85.

·         Cass. 28 april 1879, Pas 1879, I, 234-237.

·         Cass. 21 december 1838, Pas 1838, I, 429-431.

 

·         Gent (17de kamer) 23 december 2014, RW 2015-16, 464-472.

·         Brussel 25 maart 2010, JLMB 2010, afl. 41, 1964-1975.

·         Antwerpen 1 december 2004, AJT 2005, afl. 98, 132-134.

·         Gent 1 september 2003, RW 2005-06, 464-467.

·         Antwerpen (KG) 30 november 1998, CPDK 1999, 386-391.

 

·         Corr. Dendermonde 24 september 2013, TGR 2013, 349-350.

 

 

·         Voorz. Rb. Luik (KG) 15 november 2002, JLMB 2002, afl. 40, 1775-1777.

·         Voorz. Rb. Antwerpen (KG) 6 juni 2002, AM 2002, 447-450.

·         Voorz. Rb. Antwerpen (KG) 19 april 2002 (onuitg.).

·         Voorz. Rb. Antwerpen (KG) 30 november 1998, CDPK 1999, 390.

·         Voorz. Rb. Antwerpen (KG) 15 november 1995, CDPK 1999, 391-392.

 

·         Pol. Rb. Sint-Genesius-Rode 13 mei 1986, RW 1986-87, 473-474.

·         Pol. Kortrijk 12 november 1973, TBP 1975, 110-111.

Nederlandse rechtspraak

·         Rb. ’s Gravenhage 18 april 2012, BW3204.

·         Rb. Maastricht 21 augustus 2009, BJ5868.

·         Rb. ’s Hertogenbosch 22 mei 2009, BI4755.

·         Rb. Arnehm 13 mei 2005, AT5504.

·         Rb. Utrecht 7 april 2005, AT3466.

·         Rb. Utrecht 23 juni 2004, AP3214.

Internationale rechtspraak

·         EHRM 5 juli 2016, Egitim Ve Bilim Emekcileri Sendikasi e.a./Turkije.

·         EHRM 24 mei 2016, Suleyman Celebi e.a./Turkije.

·         EHRM 5 april 2016, Kortvelyessy/Bulgarije.

·         EHRM 5 januari 2016, Frumkin/Rusland.

·         EHRM 3 november 2015, Bestry/Polen.

·         EHRM (Grote Kamer) 15 oktober 2015, Kudrevicius/Litouwen.

·         EHRM 15 oktober 2015, Gafgaz Mammadov/Azerbeidzjan.

·         EHRM 15 oktober 2015, Budahazy/Hongarije.

·         EHRM 30 mei 2015, Malofeyeva/Rusland.

·         EHRM 12 mei 2015, Identoba/Georgië.

·         EHRM 24 maart 2015, Ismail Sezer/Turkije.

·         EHRM 24 februari 2015, Promo Lex e.a./Moldavië.

·         EHRM 12 juni 2014, Primov/Rusland.

·         EHRM 23 juli 2013, Izci/Turkije.

·         EHRM 27 november 2012, Disk en Kesk/Turkije.

·         EHRM 24 juli 2012, Faber/Hongarije.

·         EHRM (Grote Kamer) 13 juli 2012, Mouvement Raëlien Suisse/Zwitserland.

·         EHRM 10 juli 2012, Berladir e.a./Rusland.

·         EHRM 27 september 2011, Sisman e.a./Turkije.

·         EHRM 7 juli 2011, Bayatyan/Armenië.

·         EHRM 23 oktober 2010, Sergey Kuznetsov/Rusland.

·         EHRM 21 oktober 2010, Alekseyev/Rusland.

·         EHRM 20 oktober 2010, Ouranio Toxo e.a./Griekenland.

·         EHRM 14 september 2010, Sanoma Uitgevers bv/Nederland.

·         EHRM 23 februari 2010, Eksi en Ocak/Turkije.

·         EHRM 8 december 2009, Aytas e.a./Turkije.

·         EHRM 15 september 2009, Kaya en Seyban/Turkije.

·         EHRM (beslissing) 7 juli 2009, Skiba/Polen.

·         EHRM 5 maart 2009, Baracco/Frankrijk.

·         EHRM 24 februari 2009, Protopapa/Turkije.

·         EHRM 27 januari 2009, Samut Karabulut/Turkije.

·         EHRM 4 december 2008, S en Marper/VK.

·         EHRM 7 oktober 2008, Eva Molnar/Hongarije.

·         EHRM 7 oktober 2008, Patyi e.a./Hongarije.

·         EHRM 18 december 2007, Nurettin Aldemir e.a./Turkije.

·         EHRM 4 december 2007, Dickson/VK.

·         EHRM 29 november 2007, Balcik e.a./Turkije.

·         EHRM 26 juli 2007, Barankevich/Rusland.

·         EHRM 17 juli 2007, Bukta e.a./Hongarije.

·         EHRM 3 mei 2007, Backzkowski e.a./Polen.

·         EHRM 10 april 2007, Evans/VK.

·         EHRM 27 maart 2007, Karacay/Turkije.

·         EHRM 6 maart 2007, Ciloglu/Turkije.

·         EHRM 5 december 2006, Oya Ataman/Turkije.

·         EHRM 29 juni 2006, Öllinger/Oostenrijk.

·         EHRM 12 juni 2005, Güneri e.a./Turkije.

·         EHRM 10 november 2005, Leyla Sahin/Turkije.

·         EHRM 29 juni 2004, Chauvy/Frankrijk.

·         EHRM 27 mei 2004, Connor/VK.

·         EHRM (beslissing) 4 mei 2004, Ziliberberg/Moldavië.

·         EHRM 23 juli 2003, Izci/Turkije.

·         EHRM 16 maart 2003, Ozgur Gundem/Turkije.

·         EHRM 20 februari 2003, Djavit An/Turkije.

·         EHRM 9 april 2002, Cisse/Frankrijk.

·         EHRM 2 augustus 2001, Boultif/Zwitserland.

·         EHRM 28 juni 2001, Vgt Verein Gegen Tierfabriken/Zwitserland.

·         EHRM (beslissing) 4 mei 2000, Drieman e.a./Noorwegen.

·         EHRM (Grote Kamer) 8 juli 1999, Gerger/Turkije.

·         EHRM (Grote Kamer) 8 juli 1999, Ceylan/Turkije.

·         EHRM (Grote Kamer) 8 juli 1999, Sürek/Turkije.

·         EHRM 25 mei 1998, Socialistische partij e.a./Turkije.

·         EHRM 25 november 1997, Zana/Turkije.

·         EHRM 30 juni 1993, Sigurdur en Sigurjonsson/IJsland.

·         EHRM 26 april 1991, Ezelin/Frankrijk.

·         EHRM 19 december 1989, Mechaller/Oostenrijk.

·         EHRM 21 juni 1988, Plattform Ärzte für das Leben/Oostenrijk.

·         EHRM 13 augustus 1981, Young, James en Webster/Verenigd Koninkrijk.

·         EHRM 26 april 1979, The Sunday Times/VK.

·         EHRM 7 december 1976, Handyside/VK.

·         EHRM 18 juni 1971, De Wilde, Ooms en Versyp/België.

 

 

·         ECRM (beslissing) 27 oktober 1997, Anderson e.a./VK.

·         ECRM 6 april 1995, Rai, Allmond en Negotiate Now/VK.

·         ECRM (beslissing) 30 november 1992, L.F./Oostenrijk.

·         ECRM (beslissing) 6 maart 1989, G./Duitsland.

·         ECRM (beslissing) 16 juli 1980, Christians against Racism and Fascism/VK.

·         ECRM (beslissing) 10 oktober 1979, Jurassien and Unité Jurassienne/Zwitserland.

Overzicht van de aangehaalde regelgeving

Nationale regelgeving

·         Wet 20 januari 2014 houdende hervorming van de bevoegdheid, de procedureregeling en de organisatie van de Raad van State, BS 3 februari 2014.

·         Wet 13 mei 1999 tot invoering van de gemeentelijke administratieve sancties, BS 10 juni 1999.

·         Wet van 7 december 1998 tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus, BS 5 januari 1999.

·         Wet van 5 augustus 1992 op het politieambt, BS 22 december 1992.

·         Wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van bestuurshandelingen, BS 12 september 1991.

·         Nieuwe gemeentewet, gecodificeerd bij het Koninklijk Besluit van 24 juni 1988 en bekrachtigd bij wet van 26 mei 1989, BS 30 mei 1989.

·         Wet van 15 mei 1981 houdende goedkeuring van volgende Internationale akten: a) Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten; b) Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, opgemaakt te New-York op 19 december 1966, BS 6 juli 1983.

·         Wet 12 juli 1956 tot vaststelling van het statuut der autosnelwegen, BS 5 augustus 1956.

·         Wet van 2 maart 1954 tot voorkoming en beteugeling der aanslagen op de vrije uitoefening van de door de Grondwet ingestelde soevereine machten, BS 19 maart 1954.

Regionale regelgeving

·         Decreet 15 juli 2005, Gemeentedecreet, BS 31 augustus 2005.

Koninklijke Besluiten

·         Koninklijk Besluit van 1 december 1975 houdende algemeen reglement op de politie van het wegverkeer en van het gebruik van de openbare weg, BS 9 december 1975.

parlementaire voorbereiding

·         Parl. St. Kamer, 1997-98, nr. 1676/1.

Omzendbrieven

·         Ministeriële omzendbrief OOP41 van 31 maart 2014 betreffende de operationalisering van het referentiekader CP4 over het genegotieerd beheer van de publieke ruimte n.a.v. gebeurtenissen die de openbare orde aanbelangen, BS 15 mei 2014.

·         Rondzendbrief CP4 van 11 mei 2011 betreffende het genegotieerd beheer van de publieke ruimte voor de geïntegreerde politie, gestructureerd op 2 niveaus, BS 14 juni 2011.

·         Omzendbrief 18 juli 2002 betreffende gebeurtenissen die met de openbare orde samenhangen en die op de autosnelwegen plaatsvinden, BS 14 augustus 2002.

·         Ministeriële omzendbrief 10 december 1987 Ordehandhaving - Gecoördineerde algemene onderrichtingen, BS 19 december 1987.

Resoluties van de Verenigde Naties

·         Resolutie A/HRC/RES/15/21: The rights to freedom of peaceful assembly and association

·         Resolutie A/HRC/24/5: The rights to freedom of peaceful assembly and association

Download scriptie (213.86 KB)
Universiteit of Hogeschool
Universiteit Antwerpen
Thesis jaar
2016
Promotor(en)
Professor Doctor Jan Velaers
Thema('s)
Rechten, notariaat en criminologische wetenschappen
Kernwoorden
betogingsvrijheid, mensenrechten, openbare orde, Europees Hof voor de Rechten van de Mens, staatsrecht, grondwet