SciMingo helpt onderzoekers het juiste evenwicht te vinden tussen complexiteit en begrijpelijkheid in wetenschapscommunicatie. Zo leren we je hoe je mensen aanspreekt zonder afbreuk te doen aan je onderzoek. Als volleerde flamingo's, meesters in evenwicht 🦩
Sociale ongelijkheid: een kritiek op de verdeelde stad
Daan
Sillen
Sociale ongelijkheid is het grootste dogma van onze tijd, maar hoe ongelijkheid zich in de gebouwde omgeving vertaalt, is echter onontgonnen terrein gebleven. Het onderzoek van deze scriptie betreft de wijze waarop vanuit de optiek van architectuur de mondiale toename van ongelijkheid, en haar ideologie en economisch systeem, kritisch kan worden benaderd binnen het blikveld van een democratische visie op het metabolisme en de architectuur van de stad.
Als architect kan men niet vertrekken vanuit visies die steunen op de autonomie van architectuur. Vandaar dat er de noodzaak is om andere disciplines bij architectuur te betrekken. In mijn scriptie heb ik onderzocht hoe we als architecten de mondiale toename van ongelijkheid, en haar ideologie en economisch systeem, kritisch kunnen belichten vanuit een democratische visie op het metabolisme en de architectuur van de stad.
Mijn onderzoek op zichzelf toont verschillende manieren aan waarop dit kan, wat deze manieren verbindt is dat als de architect door een andere bril naar de zaken kijkt, hij verbanden kan zien en oorzaken van problemen kan achterhalen waarvan hij zich daarvoor niet bewust was. Hetgeen van essentieel belang is als hij met oplossingen voor deze problemen wil komen. Verder toon ik aan dat deze kritische belichting kan door het opbouwen van een internationaal netwerk, waar ik als toekomstige architect de eerste steen al van heb gelegd. Een klassieke architectuuropleiding lijkt niet langer te volstaan om architecten te gidsen door de alsmaar complexer wordende politieke en economische contexten. Architecten staan vaak tussen het beleid, dat gestuurd wordt door de politiek, en tegenwoordig vooral de financiële en economische wereld, en de burgers in.
Ondanks dat de bouwsector een, zoals uit mijn onderzoek blijkt, niet te miskennen rol speelde of speelt in het ongelijkheidsprobleem, de financiële crisis en de klimaatverandering, lijkt de spilfiguur in deze sector, de architect, hierin volledig machteloos. Architecten gaan te gemakkelijk mee in de processen die sociale ongelijkheid ruimtelijk vertalen. De stedelijke politiek, die wel degelijk tot hun domein behoort, geven ze al te gemakkelijk over in de handen van bouwpromotoren, investeerders en dergelijke. Als tussenpersoon doorzien ze deze processen vaak wel, maar doen ze er meestal weinig aan. De gerenommeerde Italiaanse kunsthistoricus Salvatore Settis haalde de volgende, in dit licht zeer toepasselijke, woorden van befaamde architect Rem Koolhaas aan in zijn boek If Venice Dies:
‘The market economy has eroded the moral status of architecture. It has divorced architects from the public and pushed them into the arms of the private sector—they do not serve 'you' anymore, but a diffuse ‘them’. It has been forced to move solely within the neoliberal system masterminded by Ronald Raegan.’ [1]
Zo kan ik, als jonge toekomstige architect, ook uit mijn onderzoek concluderen dat er een nieuwe relatie tussen bestuur en de gebouwde wereld nodig is, en dus ook een herdefiniëring van het architectenberoep, zodat architectuur zijn maatschappelijke functie opneemt en een relevantere rol kan spelen in het helpen aanpakken van de intimiderende uitdagingen van de 21ste eeuw, zoals sociale ongelijkheid. Positief is dat er al architecten zijn die het bredere plaatje zien. Zij werken rond deze thema’s en trachten het beroep te herdefiniëren. Enkele voorbeelden van zulke bureaus zijn: OMA, ZUS, Est-ce Ainsi, RE-ST, RAU, Dogma en Rotor. Zelf heb ik dit, naast deze scriptie, ook getracht te doen met mijn afstudeerproject. De locatie van dit project is Kigamboni, een district in de snelgroeiende Tanzaniaanse stad Dar es Salaam en een voormalige informal settlement dat kampt met een hoge werkloosheidsgraad. De plannen voor het district zijn om wat er nu is volledig weg te vegen en zo plaats te maken voor een nieuwbouw business district, dat sterk geïnspireerd is op die van Dubai en vergelijkbare steden. Dit zou de huidige bewoners verder weg uit de stad drijven en een grotere sociale ongelijkheid in de hand werken. Met mijn project trachtte ik een alternatief te bieden voor deze plannen door, in plaats van de huidige bewoners weg te drijven, hun cultuur en talenten in te zetten om nieuwe stedelijk identiteiten te activeren en transitie te initiëren.
[1] Citaat uit: Settis, S., 2016. If Venice Dies. New York: New Vessel Press, p. 156.
Bibliografie
Achterhuis, H. (2010). De Utopie van de Vrije Markt. Rotterdam: Lemniscaat.
Atkinson, A. (2015). Inequality. What can be done?. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
Beerling, R. (1977). Het cultuurprotest van Jean-Jacques Rousseau. Deventer: Van Loghum Slaterus.
Broers, L. (2012). Paul Verhaeghe: “We moeten naar een ander model!”. via http://www.mo.be/opinie/paul-verhaeghe-we-moeten-naar-een-ander-model [geraadpleegd op 14 december 2014].
Bulté, A., en Lippens, J. (29.01.2013). Nog één keer naar assisen: gerechtspsychiater Roger Deberdt. Humo, p. 16-21.
Castoriadis, C. (1987). The Imaginary Institution of Society. Cambridge, Mass.: Polity.
Cubero, A. B. (producer), en Cubero, A. B. (Regisseur). (2013). The Competition. Madrid: Office for Strategic Spaces (OSS).
De Bleeckere, S. (2015). Levensbeschouwing democratisch belicht. Kalmthout: Pelckmans.
De Dijn, H. (04.09.2010). De oude cultuur van Danneels, via http://www.standaard.be/cnt/6q2ulg04 [geraadpleegd op 4 oktober 2015].
De Graaf, R. (2015). ‘Architecture is now a tool of capital, complicit in a purpose antithetical to its social mission’, via http://www.architectural-review.com/rethink/viewpoints/architecture-is-… [geraadpleegd op 18 december 2015].
Ehrenreich, B. (2010). Smile Or Die: How Positive Thinking Fooled America And The World. London: Granta Books.
Federal News Service. (2013). Full transcript: President Obama’s December 4 remarks on the economy, via https://www.washingtonpost.com/politics/running-transcript-president-ob… [geraadpleegd op 22 december 2015].
Ferguson, C., Beck, C., Bolt, A. (producers), en Ferguson, C. (regisseur). (2010). Inside Job. Verenigde Staten: Sony Pictures Classics.
Giroux, H. A. (2005). The terror of neoliberalism: Rethinking the significance of cultural politics. College Literature, 32(1), 1-E. via http://search.proquest.com/docview/229577326?accountid=27889 [geraadpleegd op 10 november 2015].
Glancey, J. (2014). Architect Rem Koolhaas: Our cities are the brainchildren of Reagan and Thatcher, via http://www.telegraph.co.uk/culture/art/architecture/10862921/Architect-… [geraadpleegd op 14 november 2014].
Grommen, S. (2015). Dit is de twintiger die Thomas Piketty het vuur aan de schenen legt, via http://www.demorgen.be/economie/dit-is-de-twintiger-die-thomas-piketty-… [geraadpleegd op 8 mei 2015].
Harvey, D. (2015). Video: David Harvey at Dangerous Times Festival 2015 London, via http://davidharvey.org/2015/07/video-david-harvey-at-dangerous-times-fe… [geraadpleegd op 14 augustus 2015].
Hayek, F. (1949). The Road to Serfdom. Londen: IEA.
Heynen, H., Loeckx, A., Cauter, L. D., & Herck, K. V. (2009). ‘Dat is architectuur’ Sleutelteksten uit de twintigste eeuw. Rotterdam: Uitgeverij 010.
Hilberseimer, L. (2013). Metropolisarchitecture. New York: GSAPP Books.
Hollein, H. (2013). Hans Hollein’s Alles Ist Architektur (1968), via
http://socks-studio.com/2013/08/13/hans-holleins-alles-ist-architektur-… [geraadpleegd op 20 november 2015].
Inman, P. (2013). Mild panic in the City as rate rise nears, via http://www.theguardian.com/business/economics-blog/2013/oct/24/mild-pan… [geraadpleegd op 29 december 2015].
Jans, E. (2015). Het neoliberalisme: een spookverhaal?, via http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2015/03/27/het-neoliberalisme-een-… [geraadpleegd op 15 augustus 2015].
Jennings, W. (2015). A Folly For London, via http://www.jennings-photography.net/afollyforlondon/winners/ [geraadpleegd op 15 oktober 2015].
Kaika, M. (2010). Architecture and crisis: re-inventing the icon, re-imag(in)ing London and re-branding the City. Transactions of the Institute of British Geographers., Volume 35 (Issue 4), 453-474.
Klein, N. (2014). No time. verander nu, voor het klimaat alles verandert. Breda: Uitgeverij De Geus.
Koolhaas, R. (2014). Modernism in the Rearview Mirror, via http://www.architecturalrecord.com/articles/11201-modernism-in-the-rear… [geraadpleegd op 4 mei 2015].
Koolhaas, R. (2014). My thoughts on the smart city - by Rem Koolhaas, via http://ec.europa.eu/archives/commission_2010-2014/kroes/en/content/my-t… [geraadpleegd op 21 december 2010].
Laborey, C., Evreux, M. (producers), en Laborey, C. (regisseur). (2013). Mainmise sur les villes. Frankrijk: Chamaerops Productions, Arte.
Lazzarato, M. (2012). The Making of the Indebted Man. Cambridge, Mass.: The MIT Press.
Louisiana Channel. (2014). Bjarke Ingels: Advice to the Young, via http://channel.louisiana.dk/video/bjarke-ingels-advice-young [geraadpleegd op 16 januari 2015].
Luyendijk, J. (2015). Dit kan niet waar zijn (E-boek). Amsterdam: Atlas Contact, Uitgeverij.
Luyendijk, J. (2015). Joris Luyendijk: Dit kan niet waar zijn, via http://sg.tudelft.nl/event/joris-luyendijk-dit-kan-niet-waar-zijn/ [geraadpleegd op 4 november 2015].
Moody’s. (2015). Management Team, via http://ir.moodys.com/bio.aspx?IID=108462&PID=273462 [geraadpleegd op 19 december 2015].
MVRDV. (2015). Ypenburg, via http://www.mvrdv.nl/projects/ypenburg [geraadpleegd op 4 januari 2015].
Nahon, B. en Ziv, I. (producers), en Ziv, I. (regisseur). (2014). Capitalisme. France: Zadig Productions.
Piketty, T. (2014). Capital in the Twenty-First Century. Translated by Arthur Goldhammer. Cambridge, Mass.: The Belknap Press of Harvard University Press.
Piketty, T. (2015). Ongelijkheid: we kunnen er véél aan doen, via http://www.standaard.be/cnt/dmf20151126_01991513 [geraadpleegd op 4 december 2015].
Radford, M. (producer), en Peretti, J. (auteur) en Caulfield, D. (regisseur). (2015). The Super-Rich and Us. Episode 1. Groot Brittanië: British Broadcasting Corporation (BBC).
Radford, M. (producer), en Peretti, J. (auteur) en Caulfield, D. (regisseur). (2015). The Super-Rich and Us. Episode 2. Groot Brittanië: British Broadcasting Corporation (BBC).
Regering Michel I. (2014). Regeerakkoord - Accord de Gouvernement, via http://www.premier.be/sites/default/files/articles/Accord_de_Gouverneme… [geraadpleegd op 10 december 2015].
Rossi, A. (producer), en Rossi, A. (regisseur). (2014). Ivory Tower. Verenigde Staten: Participant Media.
Rousseau, J.-J. (1762). Émile, ou De l’éducation. Livre IV – 15/20 ans : La puberté.
RUIMTEVOLK. (2015). Nieuwbouw ‘ghost towns’, via https://ruimtevolk.nl/gezien/nieuwbouw-ghost-towns/ [geraadpleegd op 5 juli 2015].
Sanders, B. (2015). If the environment were a bank it would have been saved by now.via https://twitter.com/sensanders/status/608348556915802114 [geraadpleegd op 24 oktober 2015].
Smith, N. (2014). Neoliberalism, via http://www.britannica.com/topic/neoliberalism [geraadpleegd op 12 augustus 2015].
Speck, L. (2006). Architecture, Globalization, and Local Cultural Identity, via http://larryspeck.com/2006/01/04/architecture-globalization-and-local-c… [geraadpleegd op 18 december 2015].
Stiglitz, J. (2015). The secret corporate takeover of trade agreements, via http://www.theguardian.com/business/2015/may/13/the-secret-corporate-ta… [geraadpleegd op 9 juli 2015].
Sudjic, D. (2006). The Edifice Complex: How the Rich and Powerful Shape the World. Londen: Penguin Press.
Tafuri, M. (1976 (1973)). Architecture and utopia: design and capitalist development. Cambridge MA: MIT Press.
The Central Intelligence Agency (2010). The CIA World Factbook 2010. New York: Skyhorse Publishing.
The Financial Times. (01.10.2013). Interview Ben Lawsky. The Financial Times.
The School of Life (2015). CHAPTER 1: CAPITALISM: CONSUMPTION: On the Dawn of Capitalism, via http://www.thebookoflife.org/welcome-to-the-dawn-of-capitalism/ [geraadpleegd op 25 oktober 2015].
The School of Life (2015). How to Make an Attractive City, via https://www.youtube.com/watch?v=Hy4QjmKzF1c [geraadpleegd op 18 september 2015].
Varoufakis, Y. (2015). Yanis Varoufakis: Capitalism will eat democracy — unless we speak up, via https://www.ted.com/talks/yanis_varoufakis_capitalism_will_eat_democrac… [geraadpleegd op 25 januari 2015].
Verhaeghe, P. (2012). Identiteit. Amsterdam: De Bezige Bij.
Verhaeghe, P. (2014). Neoliberalism has brought out the worst in us, via http://www.theguardian.com/commentisfree/2014/sep/29/neoliberalism-econ… [geraadpleegd op 28 november 2015].
VPRO (2010). Boeken: Hans Achterhuis: De utopie van de Vrije Markt, via https://www.youtube.com/watch?v=Gls6AkQ7guE [geraadpleegd op 10 oktober 2015].
VPRO (2015). Tegenlicht: Einde van bezit, via http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2015-2016/einde-van-bezit.html [geraadpleegd op 14 oktober 2015].
VRT (2015). Zevende Dag 13 sept 2015.
WikiLeaks (2015). Trade in Services Agreement - Press release, via https://wikileaks.org/tisa/press.html [geraadpleegd op 20 juli 2015].
Zuidhof, P.-W. (2012). Ayn Rand: Fountainhead of neoliberalism?, via http://krisis.eu/content/2012-1/krisis-2012-1-10-zuidhof.pdf [geraadpleegd op 7 september 2015].
Žižek, S. (1989). The sublime object of ideology. Londen: Verso.
