Elderspeak: wanneer ouderen betutteld worden

Artikel

Elderspeak
“Dag Madeleineke! We zijn hier al goed geplaceerd hé? Gaan we straks een wandelingetje maken, ja hé? We zullen straks een wandelingetje maken! Voilà sé. Dat is goed. En zeg, Madeleineke, vergeet uw koekjes niet op te eten hé!” Wie is Madeleine? Een jong meisje van 3 jaar of een vrouw van 80? Sibian De Gussem (HOGENT) kaart het fenomeen van elderspeak aan in zijn scriptie door een applicatie te ontwikkelen die detecteert of je betuttelend communiceert.

Wanneer jongere mensen tegen ouderen spreken op een betuttelende, bijna kleinerende manier, spreekt men van ‘elderspeak’ of ‘secondary baby talk’. De manier van spreken is vaak niet slecht bedoeld en gebeurt zelfs zonder dat men zich daar bewust van is. Maar wat als de technologie hierbij een handje kan helpen? Artificiële Intelligentie (AI) is heel goed in het herkennen van patronen. Daarom besloot De Gussem het in zijn bacheloropleiding Toegepaste Informatica in te zetten voor het detecteren van elderspeak.

GOEDE BEDOELINGEN MET NEGATIEVE CONSEQUENTIES

Elderspeak kan leiden tot heel wat negatieve effecten voor ouderen. Zo werkt het hun afhankelijkheid of hulpeloosheid in de hand. Maar het wekt ook depressieve gevoelens op, wat gevolgen kan hebben voor hun zelfbeeld, zelfrespect en algemeen welzijn. Hierdoor zullen sommige ouderen sociale interactie vermijden en zo sociaal geïsoleerd geraken. “Goed verstaan wat elderspeak met ouderen doet is niet alleen belangrijk voor mensen die werken in de ouderenzorg, maar voor iedereen die met ouderen communiceert.”

GOOGLE LUISTERT MEE

De Gussem gebruikte Google Speech Recognition software voor zijn (web)applicatie. Dat AI-model is getraind in spraakherkenning en kon makkelijk aangepast worden om de kenmerken van elderspeak te herkennen. De applicatie registreert dus audio, die door het spraakherkenningsprogramma van Google gefilterd wordt, om uiteindelijk een samenvatting van het geregistreerde gesprek te tonen. Daarin worden de kenmerken van elderspeak in het rood aangeduid. De app maakt je dus bewuster van je eigen taalgebruik. “Vanaf dit jaar testen studenten verpleegkunde aan de HOGENT de applicatie. De eerste reacties zijn alvast veelbelovend. Een applicatie die je ‘betrapt’ op elderspeak en feedback geeft, is effectiever dan een cursus die het topic theoretisch benadert.”


Sibian De Gussem behaalde een professionele bachelor in de Toegepaste Informatica aan de Hogeschool Gent. Hij werd genomineerd voor de Bachelorprijs 2022.
Promotoren: Geert Van Boven en Jorrit Campens

Lees zijn volledige scriptie