Vlekje, de rat die bacteriën opspoort

Mycobacterium avium subsp. Paratuberculosis,of kortweg de MAP-bacterie, is een ziekteverwekkende bacterie die voorkomt bij herkauwers zoals koeien of geiten. De bacterie veroorzaakt de ziekte paratuberuclose, wat de darmen van de dieren aantast, waardoor ze uiteindelijk sterven. De ziekte is erg besmettelijk maar onzichtbaar. Zo kan het zich bij veehouders onder de hele kudde verspreiden zonder dat ze het opmerken. Als de eerste dieren aan de ziekte sterven, is het meestal al te laat.

TIJD EN GELD

De symptomen voor paratuberculose kunnen twee tot vijf jaar na de infectie verschijnen. Veehouders zijn op dat moment vaak genoodzaakt om al hun dieren te ruimen. De dieren screenen voor de ziekte is ook niet evident: bij het stellen van een diagnose duurt het soms maanden voor de uitslag er is. Daarbij zijn de diagnosemethoden zoals de nu alom bekende PCR-test erg duur. Er is in de sector dus dringend nood aan de snellere en goedkopere manier om de besmetting vast te stellen.

DE RAT ALS PCR-TEST

De sprong van de PCR-test naar de rat lijkt op het eerste gezicht wat groot. Maar de Afrikaanse buidelrat heeft zichzelf in het verleden al bewezen als zoekdier. Met die info ging De Meester aan de slag met de gewone tamme rat. Ze nam 4 jonge ratjes mee naar huis en trainde ze met behulp van stalen. De stalen werden eerder al getest met de PCRtesten om te zien of ze positief of negatief waren. Het duurde negen maanden voor ze de resultaten zou zien. “Er was een groot verschil in de prestaties van de vier ratten”, legt De Meester uit. “Eén rat stak er met kop en lange rattenstaart bovenuit: Vlekje.”

VLEKJE

Vlekje heeft maar 11 seconden nodig om foutloos een positief staal aan te duiden tussen drie negatieve stalen. “Vergelijk dat eens met de maanden die nodig zijn om de bacteriën op te sporen via kweekcultuur.” Op het einde van de rit behaalde Vlekje een nauwkeurigheidsscore van 92%. “Dat is vergelijkbaar met de resultaten van de ratten die in Afrika worden ingezet en ook gelijkaardig aan die van de speurhonden die het coronavirus opsporen.” De Meester toont met haar scriptie aan dat tamme ratten dus ook in staat zijn om bacteriën op te sporen. Wie weet verliezen ze in de toekomst dus toch die nare reputatie.

Manon De Meester behaalde een professionele bachelor in de agroen biotechnologie dierenzorg aan Odisee Hogeschool. Ze won de Bachelorprijs 202 en verscheen ook in Het Nieuwsblad, Radio 2 en TV Limburg.
Promotoren: Dr. Hilde Vervaecke, Dr. Jo Vicca en Ellen Van Krunkelsven

Lees haar volledige scriptie