Maar liefst 97% van de bevraagde studenten vindt het practicum nuttig in hun opleiding (© Sydney University)
Nu er meer en meer alternatieven zijn, ligt de menselijke dissectie tijdens de geneeskundeopleiding onder vuur. Jonathan Mertens en Alexander Meyvis (UAntwerpen) vroegen de mening van de studenten. “Hun standpunt was duidelijk: het dissectiepracticum is een onvervangbaar onderdeel van hun opleiding.”
Je hebt ze waarschijnlijk al eens gezien in de wachtkamer van de huisarts: grote posters van het lichaam waarop elk spiertje afgebeeld staat of het kleinste onderdeel van een orgaan in het Latijn benoemd wordt. De arts kent dat allemaal op zijn duimpje: de anatomie van de mens. Maar hoe krijg je zoveel kleine onderdelen geleerd? Hoe kan je dat allemaal onthouden? En hoe kan je ooit zo gedetailleerd bestuderen hoe de mens is opgebouwd?
Vesalius achterna
Het antwoord moeten we zoeken in de zestiende eeuw bij Andries van Wesel, beter bekend als Andreas Vesalius. Hij was de eerste die een uitgebreide empirische beschrijving publiceerde van de anatomie van de mens. Hij gebruikte de lichamen van ter dood veroordeelde criminelen om te ontleden en te bestuderen.
Maar liefst 97% van de bevraagde studenten vindt het practicum nuttig in hun opleiding, ook al bestaan er alternatieven
Vijfhonderd jaar later worden stoffelijke overschotten nog steeds gebruikt om de menselijke anatomie te ontrafelen. Mensen kunnen ervoor kiezen hun lichaam na overlijden af te staan aan een universiteit, waardoor studenten geneeskunde de anatomie kunnen bestuderen en doorgronden tijdens verschillende dissectiepractica.
Internationale discussie
Toch worden deze dissectiepractica als leerinstrument in vraag gesteld. Er zijn wel wat nadelen aan verbonden. Het is emotioneel stresserend, het is duur en het is gebaseerd op donatie van lichamen, wat niet evident is. Momenteel is er een grote internationale discussie aan de gang over het lot van het dissectiepracticum.
Tegenstanders geven aan dat moderne alternatieven, zoals computerprogramma’s met 3D modellen van het menselijk lichaam, de dissectiepractica kunnen vervangen.
Voorstanders wijzen erop dat computerprogramma’s de ervaring van de dissectiepractica niet kunnen vervangen. Volgens hen brengt het dissectiepracticum de studenten zoveel meer bij dan enkel anatomie. Ze leren zelf te snijden in een lichaam, omgaan met hun emoties en met de dood, samen te werken en hun tijd efficiënt en grondig in te delen.
Terwijl experts van het voor- en tegenkamp ellenlange discussies voeren, wordt er één kamp vergeten: dat van de student. Daarom gingen Jonathan Mertens en Alexander Meyvis op pad en vroegen aan studenten geneeskunde van de Universiteit Antwerpen wat volgens hun de beste manier was om anatomie te studeren: het traditionele dissectiepracticum versus moderne computermodellen.
De cijfers
De resultaten van hun masterproefonderzoek spreken voor zich, aldus de twee onderzoekers: “127 studenten geneeskunde vulden onze vragenlijst in. Maar liefst 97% van de bevraagde studenten vindt het practicum nuttig in hun opleiding, ook al bestaan er alternatieven. De grote meerderheid geeft expliciet aan dat het een noodzakelijk onderdeel is van hun opleiding en vier op de vijf acht het practicum onvervangbaar.”
De studenten zijn van mening dat het dissectiepracticum een betere leermethode is dan boeken, 3D-modellen en op voorhand gedissecteerde structuren. Ze vinden het nuttig dat ze tijdens het practicum zelf moeten snijden en zoeken.
Walging
Snijden in het lichaam van een overledene kan heel emotioneel belastend zijn. Voor de onderzoekers was het belangrijk om deze emotionele belasting in kaart te brengen.
Een minderheid van de studenten heeft last van angst en walging tijdens de dissecties, ze voelen zich vooral enthousiast en nieuwsgierig
“Opvallend was dat emoties zoals angst (37%) en walging (40%) minder voorkwamen dan we verwacht hadden. De meest voorkomende emoties waren enthousiasme (96%) en nieuwsgierigheid (99%). Verschillende studenten vermeldden wel geurhinder. Nog een opvallende conclusie: hoewel je kan verwachten dat vrouwen en mannen emoties anders ervaren, bleek er geen verschil te zijn tussen deze groepen.”
Broodnodig
Uit het onderzoek blijkt dat studenten geneeskunde aan de Universiteit Antwerpen het dissectiepracticum zien als een onvervangbaar basisonderdeel van hun medische opleiding. “Het gaat over meer dan alleen maar anatomie. Tijdens het practicum ontwikkelen studenten essentiële vaardigheden die ze de rest van hun medische carrière broodnodig zullen hebben.”
Promotor: prof. Guy Hubens
Lees de scriptie
Jonathan Mertens en Alexander Meyvis (UAntwerpen) namen deel aan de Vlaamse Scriptieprijs 2018. Studeer je dit jaar af en verdient jouw bachelor- of masterproef meer aandacht? Doe nu mee aan de Vlaamse Scriptieprijs en maak kans op prijzen tot 2.500 euro! Inschrijven kan nog tot 6 oktober.
Dit artikel verscheen zowel in de Vlaamse ScriptieKrant als in Metro:
LEES OOK