In tijden van #Metoo en #Timesup is genderneutraal opvoeden erg populair. Maar ouders die gendergelijkheid nastreven, krijgen regelmatig de wind van voren. 'Als onze zonen geen homo's worden, dan gaan ze zeker gepest worden op school.' Een artikel van oud-studente journalistiek Giulia Latinne (Hogeschool PXL).
Loes* mag zich moeder noemen van de drie jongens die vrolijk rondlopen in haar huis. Terwijl de oudste van acht meteen naar LEGO in Star Wars-thema grijpt, stellen de jongsten van zes en drie zich tevreden met een in de kamer rondslingerende pop. Het is een samenstelling van twee speelgoedwerelden waar de 32-jarige Loes uit Gent bewust voor kiest, maar die heel wat kritiek oplevert. 'Wij krijgen vaak te horen dat onze manier van opvoeden negatieve gevolgen heeft voor onze zonen en dat we homo's van hen zullen maken', vertelt ze. 'Een belachelijke opmerking, want homoseksualiteit heeft simpelweg met verliefdheid te maken.'
Zoals steeds meer moeders behoort Loes tot de groep van ouders die genderneutraal opvoeden. Zij proberen om de stereotiepe beelden van vrouwen en mannen in de samenleving uit de weg te gaan via een bewuste omgang met onder andere speelgoed, kamerdecoratie, kinderkleding, leesboeken en taalgebruik. Op die manier willen ze aan hun kinderen meegeven dat zij zich niet verplicht hoeven te voelen om genderconform door het leven te gaan.
Volledig genderneutraal opvoeden is onmogelijk: er zijn nu eenmaal vooroordelen in ons hoofd die we nooit volledig kunnen uitschakelen
Els Consuegra, genderexpert VUB
Loes is één van de velen die gendergelijkheid na de #Metoo-problematiek op de agenda zet. Wat begon als een beweging tegen seksueel overschrijdend gedrag in het najaar van 2017, resulteerde al snel in de oprichting van #Timesup. Deze organisatie bouwt nu verder op #Metoo en pleit voor gendergelijkheid als oplossing. 'Als we seksuele intimidatie willen bestrijden, dan moeten we eerst de ongelijke machtsverhoudingen tussen vrouwen en mannen oplossen', zegt #Timesup-initiatiefnemer Christy Haubegger in het Amerikaanse magazine Time.
Tegengewicht
Ondanks de inspanningen voor gendergelijkheid die voor Loes al bij de opvoeding beginnen, incasseert ze nog vaak vervelende reacties. Die zijn te wijten aan het feit dat we genderneutraal regelmatig verwarren met geslachtsneutraal. 'Maar wij willen gewoon vermijden dat we onze zonen in cultureel bepaalde genderhokjes duwen', legt Loes uit. 'We erkennen dat ze jongens zijn, maar van ons hoeven ze niet die typisch stoere jongens te worden.'
Ook Jolien sluit zich aan bij de groeiende groep ouders die genderneutraal opvoeden. Nog voor de geboorte van haar kinderen was de 32-jarige moeder uit Gent ervan overtuigd om haar dochter Hana (3) en zoontje Elí (6 maanden) genderneutraal groot te brengen. 'Als ouders willen we tegengewicht bieden aan de genderstereotiepe elementen die de maatschappij hoe dan ook binnenbrengt in ons huis', motiveert ze. Zo laat Jolien haar ouders toe om poppen aan Hana te geven, maar zal ze zelf altijd op zoek gaan naar de minder genderstereotiepe optie voor haar kinderen.
Positieve impact
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat een genderneutrale opvoeding heel wat voordelen met zich meebrengt. Zo denken kinderen met een genderneutrale opvoeding minder stereotiep, hebben ze een mooier zelfbeeld, eerlijke carrièremogelijkheden en worden ze gezonder.
Hoewel meer onderzoek naar genderneutraal opvoeden nodig is, beamen experts van eigen bodem de huidige ondervindingen. 'Door een genderbewuste of genderneutrale opvoeding leren kinderen dat ze zichzelf mogen zijn en niet hoeven voldoen aan verwachtingen van buitenaf', zegt Kaat Martine Verhaeghe, docente pedagogie aan de Erasmushogeschool in Brussel. 'Dat is belangrijk als we willen voorkomen dat kinderen het idee krijgen dat ze niet normaal zijn.'
Dat gevoel om niet te kunnen voldoen aan de norm heeft negatieve gevolgen voor het kind. 'Al van jongs af proberen kinderen elkaar in een bepaalde richting te duwen', zegt Mieke Van Houtte, hoogleraar onderwijssociologie aan de UGent. 'Wijken bepaalde kinderen af van die genderstereotiepe norm, dan zullen ze een bepaalde druk ervaren die een negatief effect kan hebben op hun welzijn. Een genderbewuste of genderneutrale opvoeding kan dan de oplossing zijn.’
Weerstand
Ouders die genderneutraal opvoeden, brengen pedagogische vooruitgang teweeg. Toch worden ze daar vaak niet voor beloond. 'Worden mijn zonen geen homo's, dan gaan ze zeker gepest worden op school', vertelt Loes. ‘Deze vervelende reacties probeerden we ons niet te veel aan te trekken, maar anderzijds wilden we iedereen ook de boodschap meegeven dat zulke reacties ons niet zullen demotiveren. We laten onze zonen zijn wie ze willen zijn.’
Dat de genderneutrale opvoedingsmethode weerstand opwekt in de samenleving, is volgens Verhaeghe niet abnormaal. 'Mensen spreken vaak over gender als een binair gegeven. Dat betekent dat iemand die geboren wordt als man of vrouw ook meteen verondersteld wordt een jongen of meisje te zijn. Toch moeten we kunnen zeggen dat er evenveel genderidentiteiten als mensen op de wereld zijn.’
Door een genderbewuste of genderneutrale opvoeding leren kinderen dat ze niet hoeven te voldoen aan verwachtingen van buitenaf
Kaat Martine Verhaeghe, pedagogiedocente EhB
Bovenop de verwarring tussen gender en geslacht vragen velen zich af of genderneutraal opvoeden mogelijk is. Volgens Els Consuegra, expert gender in het onderwijs aan de Vrije Universiteit Brussel, is het antwoord simpelweg neen. 'Er zijn nu eenmaal vooroordelen in ons hoofd die wij nooit volledig kunnen uitschakelen', zegt Consuegra. 'Zo berispen we eerder het gedrag van een jongen dan van een meisje, omdat ons brein stout gedrag sneller associeert met jongens. Het is een nobel streven om genderneutraal te zijn, maar de realisatie ervan is ontzettend moeilijk.'
Respect als basis
Hoewel de genderneutrale opvoedingsmethode niet altijd even sterk gewaardeerd wordt, is Britt overtuigd van haar opvoedingsmethode. 'Ik ging vroeger in discussie met mensen die het niet altijd makkelijk hadden om genderneutraal opvoeden te accepteren', vertelt ze. 'Maar ik ben van mening dat je moet kunnen omgaan met hoe anderen in jouw omgeving zijn. Het mag geen probleem zijn als wij ons goed in ons vel voelen en daar niemand mee lastigvallen.'
Ook moeder Loes zou haar drie zonen niet meer anders opvoeden. 'Door de genderneutrale methode leren we als maatschappij om personen te behandelen zoals wijzelf behandeld willen worden. Voor mij doet het er niet toe of het over gender, religie of eender welk thema gaat. Respect voor elkaar moet de basis zijn van onze opvoeding en die manier van grootbrengen hoeft niet te veranderen omdat je toevallig een jongen of een meisje bent.'
Dit artikel werd geschreven door studente journalistiek Giulia Latinne (Hogeschool PXL) en werd eerder gepubliceerd in Weekend Knack.
* Wegens privacyredenen is Loes een schuilnaam. De identiteit is bekend bij de studente.
Promotoren: Eric Pompen, Sue Somers
Lees de scriptie
De bachelorproef van Giulia Latinne haalde de shortlist van de Vlaamse Scriptieprijs 2019. Studeer je dit jaar af en verdient jouw bachelor- of masterproef ook meer aandacht? Schrijf je in voor de Vlaamse Scriptieprijs en maak kans op prijzen tot 2.500 euro!
Dit artikel verscheen in de lente-editie en de studenteneditie van de Vlaamse ScriptieKrant.
LEES OOK